Άιρα Σακς

Ο σκηνοθέτης του (υπέροχου) «Η αγάπη είναι παράξενη» μιλά στην Athens Voice για την έμπνευση που βρίσκει τους αληθινούς ανθρώπους, το αυτονόητο δικαίωμα όλων στο γάμο και φυσικά για τον τρόπο που η αγάπη αλλάζει την ζωή σου.

Το «Η αγάπη είναι παράξενη» είναι η ιστορία ενός ζευγαριού, του Μπεν και του Τζορτζ, οι οποίοι μετά από 38 χρόνια κοινής ζωής αποφασίζουν να παντρευτούν. Όμως ο γάμος τους θα είναι η αρχή μιας σειράς από γεγονότα που θα τους οδηγήσουν να χάσουν το σπίτι τους και να περάσουν για πρώτη φορά ένα μεγάλο διάστημα χωριστά. Με δυο εξαιρετικούς ηθοποιούς στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, τον Τζον Λίθγκοου και τον Αλφρεντ Μολίνα, κι ένα τρυφερό, υπέροχο σενάριο, ο Σακς στήνει ένα φιλμ που δεν αφορά σε ένα γκέι ζευγάρι, μα μιλά για την αγάπη με έναν τρόπο τόσο άμεσο κι απλό που μπορείς να αντιληφθείς ασχέτως σεξουαλικού προσανατολισμού.

Με ελληνική συμπαραγωγή στην ταινία (τη Faliro House του Χρήστου Β. Κωνσταντακόπουλου), ο Άιρα Σακς επισκέφθηκε πρόσφατα το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και μίλησε στην Athens Voice για το σινεμά και τη ζωή.

Ένα προσωπικό σινεμά

Είμαι εξ ορισμού ένας σκηνοθέτης που κάνει προσωπικές ταινίες. Οι προηγούμενες ταινίες μου ήταν περισσότερο ταινίες ανακάλυψης του εαυτού μου. Είναι ταινίες για χαρακτήρες που μέσα από τις σχέσεις τους υποφέρουν. που ανακαλύπτουν κάτι για τον εαυτό τους, χαρακτήρες που νιώθουν πολύ άβολα με τον εαυτό τους. Στη δική μου ζωή, στο τέλος των 30 μου ή στις αρχές των 40, έζησα μερικές σημαντικές αλλαγές στη ζωή μου τις οποίες ως ένα σημείο περιέγραψα στην προηγούμενη ταινία μου, «Keep the Lights on», η οποία ήταν εν μέρει αυτοβιογραφική. Αυτές οι αλλαγές μού επέτρεψαν να ξεκινήσω μια νέα σχέση, να νιώθω καλά σε αυτή και κυρίως να νιώσω πολύ διαφορετικά για τον εαυτό μου. Ήταν κάτι που μου πήρε πολύ χρόνο. Σκεφτόμουν πρόσφατα την πρώτη μου ταινία «The Delta» η οποία ξεκινά με μια σκηνή δώδεκα λεπτών, σχεδόν στο σκοτάδι. Είναι μια σκηνή με ένα αγόρι που αναζητά σεξ και αγάπη, μυστικά, κρυφά. Η πρώτη σκηνή στο «Η αγάπη είναι παράξενη» έχει επίσης την ίδια διάρκεια, αλλά διαδραματίζεται στη διάρκεια της ημέρας κι αφορά σε δύο άντρες που είναι μαζί 38 χρόνια. Δύο άντρες που βρίσκονται περιτριγυρισμένοι από την οικογένειά τους σε μια γιορταστική ατμόσφαιρα, τη μέρα του γάμου τους. Νομίζω ότι αυτή η αλλαγή χρειάστηκε 18 χρόνια για να γίνει και δεν αφορά μόνο σε μένα, ή στην προσωπική μου εμπειρία, αλλά σε ολόκληρη την γενιά μου.

Μια πολιτική ταινία;

Όταν ήμουν στο κολέγιο λέγαμε πως το προσωπικό είναι ταυτόχρονα πολιτικό. Είναι μια σκέψη που ακόμη πιστεύω, αλλά ούτως ή άλλως πάντα ξεκινώ από κάτι προσωπικό. Σκέφτομαι πάντα τα βιβλία που έχω αγαπήσει είτε είναι της Τζέιν Όστιν ή του Χένρι Τζέιμς είτε οποιουδήποτε άλλου συγγραφέα. Κάθε ιστορία που με αγγίζει δεν ξεκινά με σκοπό να είναι πολιτική. Αλλά σχεδόν κάθε ιστορία στα βιβλία τους έχει να κάνει με την αγάπη και τα χρήματα. Και με αυτό τον τρόπο κάθε ιστορία είναι πολιτική. Δείτε για παράδειγμα τον Χένρι Τζέιμς. Ήταν ένας φεμινιστής συγγραφέας, αλλά δεν προσπάθησε να αλλάξει τον κόσμο μέσα από τα βιβλία του με κάποιο προφανή τρόπο. Το γεγονός ότι έγραφε με τον τρόπο που έγραφε όμως είχε ασφαλώς επίδραση στην κοινωνία της εποχής του και διατηρεί το έργο του καίριο μέχρι σήμερα.

Ο γάμος μεταξύ ομοφύλων σαν σύμβολο ισότητας

Δεν νομίζω ότι όταν πήγαινα στο κολέγιο (πήγα στο Γέιλ όπου ήταν ένα πολύ φιλικό στους γκέι μέρος, θυμάμαι είχαμε μια φράση που έλεγε «one in four, maybe more», υποδηλώνοντας ότι το 25% του κολεγίου ήταν γκέι) περνούσε από το μυαλό μου η σκέψη ότι ο γάμος μπορεί να είναι νόμιμος κάποτε για άτομα του ίδιου φύλου. Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια διαφορική κουβέντα για τα καλά και τα κακά του θεσμού του γάμου, αλλά νομίζω πως ο γάμος πια έχει γίνει ένα σύμβολο των ίσων δικαιωμάτων. Όπως στη δεκαετία του ’60 στην Αμερική ένα βασικό σύμβολο για τα φυλετικά δικαιώματα ήταν οι ψύκτες νερού, οι δημόσιες βρύσες και ποιος μπορούσε να πιει νερό από αυτές. Προφανώς δεν έχει να κάνει με το αν οι άνθρωποι διψούσαν ή όχι, ήταν κάτι παραπάνω, ένα σύμβολο. Με ανάλογο τρόπο στις μέρες μας ο γάμος έχει γίνει το πιο εμφανές κι έντονο διεθνές σύμβολο για τα γκέι δικαιώματα και την κοινωνική ισότητα.

Home sweet home

Η ταινία μιλά για την έννοια του σπιτιού όχι μόνο ως μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας. Σπίτι σημαίνει αλλαγή. Αλλά σημαίνει επίσης Ιστορία. Σε μια πόλη σαν την Νέα Υόρκη, αλλά και σε κάθε μεγάλη πόλη, σχεδόν πάντα νιώθεις να αιωρείται πάνω της το φάντασμα των ανθρώπων που έζησαν κάποτε εκεί, που έφτιαξαν τις ζωές τους και τα σπίτια τους. Αυτοί είναι στην ουσία η ιστορία της. Οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους, που ακόμη κι αν δεν είναι πια ζωντανοί, παραμένουν παρόντες.

Μια ταινία για αληθινούς ανθρώπους

Έγραψε την ταινία έχοντας το μυαλό μου όχι συγκεκριμένους ηθοποιούς μα συγκεκριμένους ανθρώπους που ήξερα. Χαρακτήρες από τη ζωή μου. Όταν γνώρισα το σημερινό μου σύζυγο, ζούσε σε ένα σπίτι στο West Viillage, στον πάνω όροφο του οποίου ζούσε ένας ιδιαίτερα κεντρικός και αξιαγάπητος γκέι άντρας, ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης του κτιρίου. Και στον τελευταίο όροφό του, ένα ζευγάρι γκέι αστυνομικών. Αυτοί άνθρωποι υπήρξαν με κάποιο τρόπο η έμπνευσή μου για την ταινία. Μέσα από αυτά τα βιώματα, μέσα από τις δικές τους ιστορίες και με αναφορές σε αυτούς χτίστηκε το «H αγάπη είναι παράξενη». Σας είπα άλλωστε ότι είμαι ένας σκηνοθέτης που κάνει προσωπικές ταινίες...