Καρπός όλα αυτά τα χρόνια της επίμονης προσπάθειας του κριτικού κινηματογράφου Νίνου Φενέκ Μικελίδη και της επιτελικής ομάδας του (όπου πρέπει να σημειώσουμε τον ρόλο της ακούραστης Λέλας Μικελίδη), το μακροβιότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Αθήνας διοργανώνεται φέτος από 22 Νοεμβρίου έως 5 Δεκεμβρίου στον κινηματογράφο Τριανόν, με την τελετή έναρξης να δίνεται στις 21 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ιντεάλ με την προβολή της ταινίας «Euforia» της Βαλέρια Γκολίνο.
Euforia
«Αν το μέλλον είναι γυναίκα, όπως έλεγε πριν από 34 χρόνια ο Μάρκο Φερέρι, σήμερα, το μέλλον αυτό είναι κιόλας εδώ, γι’ αυτό και το 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου αποφάσισε να δώσει, στο φετινό του πρόγραμμα, τον πρώτο ρόλο στη γυναίκα». Το σημείωμα αυτό, από το δελτίο τύπου των διοργανωτών, δίνει και το στίγμα της φετινής διοργάνωσης, καθώς στο επίκεντρό της βρίσκεται ο πλούσιος και πολύμορφος γυναικείος κόσμος. Επίτιμα πρόσωπα είναι η ελληνο-ιταλικής καταγωγής Βαλέρια Γκολίνο, που θα παρουσιάσει τη νέα ταινία της «Euforia», όπως και η ρωσίδα Elizaveta Stishova με το σκηνοθετικό της ντεμπούτο «Suleiman Mountain». Εκτός από την Γκολίνο, που θα τιμηθεί με το Ειδικό Βραβείο του Πανοράματος, θα τιμηθούν επίσης για τη συνεισφορά τους στον κινηματογράφο ο συνθέτης Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ο σκηνοθέτης Τώνης Λυκουρέσης και η ηθοποιός Βέρα Κρούσκα.
Όπως κάθε χρόνο, στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του φεστιβάλ συμμετέχουν πρόσφατες ευρωπαϊκές παραγωγές. Ανάμεσα στις διαγωνιζόμενες ταινίες εντοπίζουμε το βραβευμένο για τη σκηνοθεσία του στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι κωμικό road movie «Μύγες του χειμώνα» του Σλοβένου Olmo Omerzu, την «Αγάπη» του βετεράνου κροάτη Branko Schmidt, που προβαίνει σε μια αιχμηρή κριτική της παρηκμασμένης κοινωνίας, των εκκλησιαστικών πρακτικών και της παραμελημένης νεολαίας, το «Μόνη στο γάμο μου» της Ρουμάνας Marta Bergman, που κάνει το σκηνοθετικό της ντεμπούτο με μία ταινία για μια νεαρή Ρομά που προσπαθεί να ξεφύγει από τις παραδόσεις που την πνίγουν, την «Ευγενική αδιαφορία του κόσμου» που κριτικάρει την εμμονή με τον πλούτο και την εξουσία από τον ανεξάρτητο σκηνοθέτη Adilkhan Yerzhanov, την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Ρώσου Ivan I. Tverdovsky «Jumpman», που απέσπασε την Ειδική Μνεία της Επιτροπής στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, το ολλανδικό ντοκιμαντέρ «Δίκη» του πολυβραβευμένου Sergey Loznitsa, που ανασύρει ιστορικά επίκαιρα για να παρουσιάσει μία από τις πρώτες δίκες που ενορχήστρωσε ο Στάλιν κ.ά.
Η αγάπη
Τα ελληνικά φιλμ του τμήματος αυτού είναι το «Η τέχνη καταστρέφει» του Νίκου Κορνήλιου, με θέμα τη σχέση ενός διάσημου ηθοποιού με τις δύο κόρες του και «φόντο» την παράσταση «Μάκβεθ δωματίου» που ετοιμάζουν, και η «Παύση», σκηνοθετικό ντεμπούτο της Τώνιας Μισιαλή, που προσεγγίζει το διαχρονικό θέμα της φθοράς των σχέσεων μέσα στο γάμο.
Η παύση
Το τμήμα «Η διεθνής εικόνα σε πρώτη προβολή» περιλαμβάνει έξι ταινίες φετινής παραγωγής που συμμετείχαν σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, οι οποίες παρουσιάζονται σε avant-premiere στο πλαίσιο του 31ου Πανοράματος. Αυτές είναι οι: «Άικα/Ayka» του καζάκου σκηνοθέτη Sergey Dvortsevoy, που ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και θα προβληθεί στην τελετή λήξης του φεστιβάλ, «Dovlatov» του ρώσου σκηνοθέτη Aleksey Alekseivich German, επίσης υποψήφια για Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, «Γιούλι/Yuli», ένα οικογενειακό δράμα με φόντο την ισπανική κρίση από τη σκηνοθέτρια Icίar Bollaίn, «Η επαφή/ Approach», η σπονδυλωτή ταινία του βετεράνου Τώνη Λυκουρέση, «Τα δάκρυα του βουνού» για την οδύσσεια μιας συντροφιάς μαστόρων πέτρας του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, που απέσπασε θετικές κριτικές στο πρόσφατο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Η επαφή
Από τα υπόλοιπα αφιερώματα φυσικά ξεχωρίζει το «7 γυναίκες - 7 ταινίες», όπου θα προβληθούν επτά ταινίες του παγκόσμιου σινεμά που έχουν ως απόλυτη πρωταγωνίστρια μια γυναίκα. Αυτές είναι: «Γαλάζιος άγγελος» του Josef von Sternberg που καταξίωσε τη Marlene Dietrich στο διεθνές στερέωμα, «Ζούσε τη ζωή της», μία από τις σπουδαιότερες ταινίες της νουβέλ βαγκ με πρωταγωνίστρια τη μούσα του Jean-Luc Godard, Anna Karina, το αριστούργημα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Έρωτες χωρίς φραγμό», η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Luis Bunuel, η «Ωραία της ημέρας», η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» του Krzysztof Kieslowski, το «Ορλάντο» της Sally Potter και η βαθιά πολιτική ταινία «Η χρυσομαλλούσα» του Τώνη Λυκουρέση, που φέτος κλείνει 40 χρόνια από την πρεμιέρα της το 1978.
Στα προγράμματα του Πανοράματος εντοπίζουμε και το τμήμα «Δημοσιογράφοι/ συγγραφείς εμπνέουν σκηνοθέτες» αφιερωμένο σε ταινίες βασισμένες σε βιβλία που έγραψαν συγγραφείς, οι οποίοι ξεκίνησαν την καριέρα τους ως δημοσιογράφοι. Σ’ αυτό θα δούμε ταινίες από δημοσιογράφους/συγγραφείς όπως ο Τζακ Λόντον («Ο θαλασσόλυκος» του Μάικλ Κέρτιζ), ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ («Να έχεις και να μην έχεις» του Χάουορντ Χοκς), ο Αλμπέρτο Μοράβια («Η περιφρόνηση» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ), ο Έντγκαρ Άλαν Πόε («Το εκκρεμές της αγωνίας» του Ρότζερ Κόρμαν), ο Σάμιουελ Φούλερ («Park Row», που σκηνοθέτησε ο ίδιος), ο Χάντερ Τόμσον («Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας» του Τέρι Γκίλιαμ), ο Νίκος Καζαντζάκης («Ο τελευταίος πειρασμός» του Μάρτιν Σκορσέζε) και ο Βασίλης Βασιλικός («Ζ» του Κώστα Γαβρά).
Να έχεις και να μην έχεις
Πολύ σημαντικά είναι και τα αφιερώματα στους Νίκο Παπατάκη (με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του), Τώνια Μαρκετάκη και Φρίντα Λιάππα με προβολή των σημαντικότερων ταινιών τους. Εμείς θα ξαναδούμε την αριστουργηματική «Φωτογραφία» και τον «Ισορροπιστή» (ένα αποκαλυπτικό πορτρέτο του συγγραφέα - ποιητή και λάτρη του τσίρκου Ζαν Ζενέ) του Παπατάκη, και φυσικά την ταινία της Λιάππα «Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί» και τις «Κρυστάλλινες νύχτες» της Μαρκετάκη.
Από το αφιέρωμα στο Νίκο Παπατάκη
Τέλος, στο πλαίσιο των ειδικών προβολών, το Πανόραμα διοργανώνει τρεις μίνι αφιερωματικές προβολές στη μνήμη του Κώστα Βρεττάκου, στον Ακίρα Κουροσάβα και στον Καρλ Θίοντορ Ντράγιερ.
11°
