Μάρκο ντα Σίλβα Φερρέιρα: «Με τον χορό άρχισα να συνδέομαι ξανά με το παιδί μέσα μου»

Ξεκίνησε από το street dance, έγινε διάσημος στην πατρίδα του όταν το 2010 αναδείχθηκε νικητής στην τηλεοπτική εκπομπή So You Think You Can Dance και κατόπιν συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα, όπως ο Χόφες Σέχτερ. Πριν από τέσσερα χρόνια, με το «Brother» που παρουσίασε στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, μας προσκάλεσε να αναλογιστούμε γιατί χορεύουμε μαζί μέσα από μια παράσταση που στόχευε να αναβιώσει την αρχέγονη ανθρώπινη κοινότητα στην καρδιά ενός σύγχρονου αστικού τοπίου. Έχοντας πλέον στα πόδια του μια δεκαετία στην χορογραφία και την καλλιτεχνική διεύθυνση της ομάδας Pensamento Avulso, στις 22 και 23 Ιουλίου o Μάρκο ντα Σίλβα Φερρέιρα έρχεται στην κεντρική σκηνή του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με το «CARCAÇA», την πιο πρόσφατη δημιουργία του, που μας καλεί να έρθουμε σε ρήξη με το αυταρχικό, ολοκληρωτικό και πατερναλιστικό παρελθόν.

Ο Μάρκο ντα Σίλβα Φερρέιρα μιλά για το CARCAÇA στο 29ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

«Το CARCAÇA είναι μια οστική δομή, ο σκελετός από ένα νεκρό ζώο και μας πληροφορεί για το παρελθόν, τον τρόπο οργάνωσης και δομής αυτών των όντων. Σε αυτό το έργο χρησιμοποιώ τον χορό ως εργαλείο για να μιλήσω για την κοινότητα, τη συλλογικότητα και την ταυτότητα. Συνδυάζω τα σχήματα του παρελθόντος με το παρόν και προσπαθώ να κατανοήσω ή να εκφράσω πώς ο συνδυασμός των προσωπικών ταυτοτήτωνδιαμορφώνει μια συλλογική ταυτότητα. Φυσικά, το παρόν επηρεάζεται πάντα από την κληρονομιά, τη μνήμη, τις ισχυρές δυνάμεις με επιρροή. Στην Πορτογαλία η περίοδος της δικτατορίας επέδρασε στην αποκρυστάλλωση του πολιτισμού και στέρησε από τον λαό τη δυνατότητα να σκεφτεί σχετικά με την ταυτότητά του στο πέρασμα των χρόνων. Με ενδιέφερε να φέρω κοντά τις αναφορές στην πορτογαλική παράδοση με τις νεολαιίστικες συλλογικότητες της εποχής μας. Η δραματουργία έχει ιστορική βάση αλλά ταυτόχρονα το θέμα μπορεί να εκληφθεί ως οικουμενικό σε ό,τι αφορά τις σύγχρονες κοινωνίες μας, ειδικά στην Ευρώπη.

»Το έργο αντλεί μέρος της δομής του από μια χορογραφία που έκανα για το Εθνικό Μπαλέτο της Πορτογαλίας.Χρησιμοποίησα 10 λεπτά από αυτό το έργο και άρχισα να το “ανοίγω” αναπτύσσοντας νέο χορευτικό υλικό και σχηματοποιώντας έναν συγκεκριμένο τρόπο κίνησης. Μετά ξεκίνησα να σκέφτομαι τη μεγάλη εικόνα, ξεκαθάρισα τη δραματουργία και κατόπιν ασχολήθηκα πιο επιμελώς με τον ήχο. Έναν χρόνο αργότερα, επέλεξα τους χορευτές και άρχισα να μοιράζομαι αυτή την έρευνα μαζί τους.

»Στη δουλειά μου η μουσική είναι ένα σημείο συνάντησης. Δίνει στο κοινό τον χρόνο, το πλαίσιο, τη διάθεση, αλλά συνήθως η πρόθεσή μου είναι να δημιουργήσω μετατοπίσεις κατά τη διάρκεια του έργου. Η πρώτη εντύπωση συνήθως δεν είναι αυτή που θα σου μείνει στο τέλος. Χρησιμοποιώ την κοινή λογική και αναζητώ τα όρια. Αυτό εφαρμόζεται στον χορό αλλά και στη μουσική.

»Δεν σπούδασα χορό, αλλά φυσικοθεραπεία και πάντα ασχολιόμουν με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα με ένα ατομικό άθλημα, την κολύμβηση. Νιώθω ότι η απόσταση από μια ξεκάθαρη συλλογική ταυτότητα με έκανε να τα κατανοήσω και να τα μελετήσω. Συνδέθηκα με τον χορό μέσω της street dance, της urban και clubbing κουλτούρας και αυτοί οι κοινωνικοί χοροί είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένοι με το ζήτημα των συλλογικών ταυτοτήτων, με τις κοινότητες.

»Μου αρέσει να συνδυάζω την προσωπική εμπειρία με τη συλλογική. Να αναλογίζομαι τι σημαίνει ο χορός στις μέρες μας και τι είναι για μένα. Αναζητώ συχνά τα όρια των πραγμάτων, τα σύνορα, το σημείο τομής. Ίσως για να τα διευρύνω, να τα εκθέσω στη σύγκρουση, σε πιθανότητες μετασχηματισμού ή για να εκφράσω την πολυπλοκότητα και την ασάφεια της γνώσης. Δεν είναι πάντα τόσο σημαντικό το πόσο αληθινό ήταν το γεγονός, αλλά και το πώς το ενστερνίστηκα. Όπως μπορεί η μνήμη να μας ξεγελάσει, να μας πει ψέματα, το ίδιο και τα συναισθήματα. Δεν είναι στατικά και διαμορφώνουν τη δράση, την αντίδραση, τις αλληλεπιδράσεις μας.

»Με ενδιαφέρουν πολύ η clubbing κουλτούρα και η έννοια της ρευστότητας. Αφιέρωσα πολλές δεκαετίες στην κολύμβηση, ανήκω σε μια γενιά που ασχολείται με τις ρευστές ταυτότητες και βγαίνει φυσικά στην κίνησή μου το να συνδυάζω στιλ χορού –όχι βήματα–, αλλά περισσότερο να ανακαλύπτω τη δυναμική στο σημείο συνάντησης των τεχνικών. Μπορώ να αρνηθώ την επιρροή της ποπ κουλτούρας στη δουλειά μου, αλλά βρίσκω, επίσης, μια σύνδεση με τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και την κουλτούρα του δρόμου.

»Αυτή τη στιγμή πιστεύω πως ο χορός μάς συνδέει ξανά με το σώμα, τη σάρκα, το δέρμα, την οικειότητα και τη βαρύτητα/το συγκεκριμένο. Ο τρόπος ζωής μας είναι τόσο απαιτητικός, εικονικά συνδεδεμένος και με κάποιο τρόπο αφηρημένος, που δύναται να μας υπενθυμίσει ότι είμαστε ένα σώμα (όχι μόνο πνεύμα) και πως το να το χρησιμοποιούμε είναι μέρος της εμπειρίας της ζωής που μας μιλά για τον χρόνο, για το εφήμερο και την αιώνια προοπτική, για την ταχύτητα και πάντα για τους οργανισμούς που είναι μέρος ο ένας του άλλου και συνδέονται ίσως μέσω μιας αόρατης κίνησης.

»Πιστεύω ότι η τέχνη υπήρχε πάντα στη ζωή μου. Ως παιδί μου άρεσε να εκφράζομαι, να τραγουδάω και να χορεύω, είχα μια θεατρικότητα. Καθώς έμπαινα στην εφηβεία, ένιωσα μια πίεση να “χωρέσω” στο ανδρικό πρότυπο. Η κολύμβηση ήταν ο τρόπος μου να δω τον εαυτό μου ως αθλητικό τύπο και μια απίστευτη σωματική άσκηση που με δίδαξε πολλά για την πειθαρχία, τη χαρτογράφηση και τον σχεδιασμό της κίνησης, τη φυσική κατάσταση, τον διαλογισμό. Περνώντας τόσες ώρες μέσα στο νερό συνειδητοποίησα πολλά για το σώμα, την εστίαση και τις αισθήσεις. Στη συνέχεια, η φυσικοθεραπεία μου επέτρεψε να αναλύσω το –υγιές και μη– ανθρώπινο σώμα, την ευθυγράμμιση και την απόκλιση σχετικά με την προσωπική έκφραση και την κίνηση. Ωστόσο, έλειπε ένας τρόπος αυτοέκφρασης που είχα από παιδί. Όταν σταμάτησα την κολύμβηση, ένιωσα ότι έπρεπε να συνεχίσω να κινώ το σώμα μου, αφού ήταν πάντα μέρος της καθημερινής μου ρουτίνας. Εκεί ήρθε ο χορός. Ήθελα να ανακαλύψω νέα μονοπάτια, δεν ήμουν πλέον έφηβος και ήμουν στο όριο να δεχτώ ότι χρειαζόμουν κάτι διαφορετικό για να βρω τον εαυτό μου. Τα πρώτα χρόνια στον χορό ξαναγεννήθηκα, ήταν για μένα χαρά, έρευνα, καινούργια γνώση, πάθος. Άρχισα να συνδέομαι ξανά με το παιδί μέσα μου.

»Η τέχνη και ο χορός είναι γνώση, μας κάνει να παρατηρούμε και να δημιουργούμε αποκλίνουσες πιθανότητες. Τέχνη είναι το να βλέπεις διαφορετικά τον κόσμο, να τον ερμηνεύεις και να παράγεις γνώση από ποικίλες πηγές. Εάν η επιστήμη προσπαθεί να αποσυνθέσει για να αναλύσει μια μεταβλητή με ακρίβεια, η τέχνη ακολουθεί την αντίθετη κατεύθυνση, εκκινώντας από την υπόθεση ότι η διαφορετική διάσταση συνδέεται με τον τρόποπου βιώνουμε τον κόσμο. Είναι η δυνατότητα να μην απλοποιούμε τη ζωή αλλά να την πολλαπλασιάζουμε και να την μεταφράζουμε εντός μας και έξω από εμάς. Φυσικά είναι και εργαλείο επικοινωνίας. Με τον καιρό αλλάζει γιατί και ο δίαυλος επικοινωνίας βρίσκει νέες παρεμβολές κι εμείς πρέπει να βρούμε τον τρόπο να ξαναπλησιάσουμε τον άλλο. Μέσω της τέχνης σκεφτόμαστε ποιος κόσμος διασχίζει το σώμα μας και ποια σώματα διασχίζουν τον κόσμο.

»Σε κάθε επόμενο έργο μου ανακαλύπτω αυτό που δεν μπόρεσα να πετύχω στο προηγούμενο. Υπάρχουν πάντα ανοιχτά μέτωπα που μου τριβελίζουν το μυαλό μέχρι που δεν γίνεται πλέον να τα αγνοήσω και πρέπει να ασχοληθώ μαζί τους. Στη δουλειά μου νιώθω ότι μιλάω πάντα για τον θάνατο, χωρίς να αγγίζω το θέμα ρητά. Ίσως να με ιντριγκάρει τόσο που χρειάζεται να ενεργοποιήσω τη ζωή στη σκηνή, η οποία στην πραγματικότητα προέρχεται από μια εσωτερική αντίδραση. Δεν το βλέπω ως κάτι κακό. Η ζωή και ο θάνατος είναι πανέμορφοι και μυστηριώδεις τόποι έρευνας.

»Τα επόμενα σχέδιά μου; Ετοιμάζω μια εγκατάσταση με τον ντράμερ João Pais Filipe, ο οποίος συμμετέχει και στο “CARCAÇA”. Στην BOCA, την Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Λισαβόνας, θα ενεργοποιήσουμε αυτό το έργο μέσα από τον χορό και τον ήχο των κρουστών. Στις αρχές του 2024 κάνει πρεμιέρα το “A Folia” με το Μπαλέτο της Λωρραίνης. Επίσης, θα βρίσκομαι σε περιοδεία με τις παραστάσεις“CARCACA”, “Fantasie Minor” και “FørmInførms”. Και ακόμα, θα γιορτάσω τα 10 χρόνια μου ως χορογράφος με κάποια αντικείμενα που σχετίζονται με τα έργα που πρωτοπαρουσιάζονται αυτή την περίοδο, μια γιορτή με μουσική και αρχεία της διαδικασίας της δουλειάς μου».

INFO:
Marco da Silva Ferreira, «CARCAÇA»
Μέγαρο Χορού Καλαμάτας
22 Ιουλίου στις 22:00 & 23 Ιουλίου στις 21:00

Μη χάσετε στο 29ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

• Tao Dance Theater, «11», στις 14 & 15 Ιουλίου
• Christian Rizzo, «En son lieu», στις 15 & 16 Ιουλίου
• Αντώνης Φωνιαδάκης, «Μπολερό», στις 15 Ιουλίου
• Anton Lachky, «The others», στις 16 Ιουλίου
• Out Innerspace Dance Theatre, «Bygones», στις 18 Ιουλίου
• Sita Ostheimer Company, «Two, Part I & Part II», στις 19 Ιουλίου
• Βάσω Γιαννακοπούλου, «Flutter», στις 19 Ιουλίου
• Ηλίας Χατζηγεωργίου, «A bounce 4 men», στις 21 Ιουλίου
• Ιωάννα Παρασκευοπούλου, «MOS», στις 22 Ιουλίου