H «Αθέατη Θεσσαλονίκη» σε 9 φωτογραφίες της Νίκης Πάνου

Ένα οπτικό τεστ για να τεστάρεις πόσα γνωρίζεις για την αγαπημένη πόλη. Ποια είναι τα μυστικά της; Από τα σημεία που συνέβησαν πολλά μέχρι εκείνα που γνωρίζουν λίγοι, η σειρά «Αθέατη Θεσσαλονίκη» ταιριάζει την ιστορία της πόλης με μια ατμοσφαιρική αισθητική σε ποιητικές εικόνες. Η Θεσσαλονίκη όπως δεν την έχουμε δει ξανά. Η δημιουργός τους εξηγεί στην A.V. τι κρύβεται πίσω από τις λήψεις που μαγεύουν. 

«Ζω στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 18 χρόνια. Γνώριζα, όπως όλοι, ότι πρόκειται για μια πόλη με τεράστια ιστορία στα βάθη των αιώνων. Η πολυπολιτισμικότητα που τη χαρακτήριζε ανέκαθεν, δημιούργησε σε αυτήν την πόλη μια μαγική μίξη χαρακτήρων και της έδωσε ένα στίγμα μοναδικό. Όμως δεν είναι όλες της οι ιστορίες γνωστές, δεν είναι όλα τα μνημεία της καλοφωτισμένα.

Υπάρχουν σ’ αυτήν την πόλη καλά κρυμμένα μυστικά που ξεχάστηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Όταν άρχισα να τα ανακαλύπτω, αποφάσισα ότι έπρεπε να τα μάθουν κι άλλοι. Κι έτσι αποφάσισα να δημιουργήσω τη σειρά “αθέατη Θεσσαλονίκη”. 

Η αναζήτησή μου με οδήγησε σε πολλά μέρη μέσα στην πόλη αλλά και γύρω από αυτήν, για τα οποία οι περισσότεροι έχουμε είτε άγνοια, είτε αδιαφορία. Από αυτά, επέλεξα εννέα τα οποία φωτογράφισα με τον δικό μου τρόπο, προκειμένου να αναδείξω την κρυμμένη ομορφιά τους.

Ξεκίνησα να δουλεύω αυτή τη σειρά στα τέλη του 2016 και την ολοκλήρωσα στις αρχές του 2018. Για κάθε μέρος που φωτογράφισα, σκέφτηκα κι ένα διαφορετικό κόνσεπτ, άμεσα ή έμμεσα εμπνευσμένο από την ιστορία ή τη μορφολογία του μέρους. Όλες οι φωτογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργηθούν οι διάφορες συνθέσεις έχουν τραβηχτεί από εμένα. Όπως και σε παλιότερες δουλειές μου, έτσι και σ’ αυτήν, το μοντέλο στις φωτογραφίες είμαι εγώ. Για κάθε εικόνα που δημιουργούσα, φρόντισα να συλλέγω αρκετές πληροφορίες και να τις δημοσιεύω μαζί με την εικόνα στο μπλογκ μου. Είναι όλα μαζεμένα εδώ».

1. Countryside district
Η συνοικία των εξοχών είναι ίσως το κομμάτι εκείνο της ιστορίας της Θεσσαλονίκης που με γοητεύει περισσότερο. Ενδεχομένως επειδή υπάρχουν ακόμα ζωντανά τα ίχνη της, διάσπαρτα στην περιοχή της Β. Όλγας.

Ένα από αυτά είναι και η βίλα Σαλέμ (σήμερα ιδιοκτησία του ιταλικού κράτους), που είχα φωτογραφίσει σε μια τυχαία βόλτα μου πριν από κάποια χρόνια. Εκείνη η φωτογραφία αποτέλεσε τη βάση για την πρώτη εικόνα της σειράς. Περπατώντας σήμερα στη Β. Όλγας δύσκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί τη μεγαλοπρέπεια και την αρχοντιά που υπήρχαν εδώ πριν τη λαίλαπα της αντιπαροχής. 

2.Pasha’s gardens: the throne
Πρώτη φορά άκουσα για τους κήπους του πασά πριν κάποια χρόνια, αλλά δεν είχα ιδέα πού ήταν, παρόλο που είχα περάσει ακριβώς απ’ έξω εκατοντάδες φορές. Ένα μικρό και ήσυχο παρκάκι πάνω από το νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος, που χρονολογείται από το 1904. Πολλοί μύθοι το περιβάλλουν καθώς και εικασίες για τα απομεινάρια από κάποια κτίσματα, για τα οποία κανείς δε γνωρίζει τίποτα! Ένα τούνελ, ένα σιντριβάνι κι ένας πέτρινος θρόνος είναι τα κυριότερα.

3. Lighthouse pier
Η Περαία κάποτε ήταν ο νούμερο ένα καλοκαιρινός προορισμός για τους Θεσσαλονικείς. Η περιοχή πέρασε από την ιδιοκτησία ενός Τούρκου μπέη σε Μικρασιάτες πρόσφυγες. Δε συμφωνούσαν όμως για την ονομασία της, καθώς όλοι ήθελαν να τιμήσουν τις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Τελικά, μετά από κλήρωση επικράτησε το όνομα «Περαία». Η προβλήτα «ο φάρος» μου φαινόταν πάντα τρομερά φωτογενής και το ιδανικό μέρος για να ξεκινήσει κάποιος ένα ταξίδι, ίσως όχι απαραίτητα μέσω θαλάσσης…

4. Pavlos Melas camp
Ζω και εργάζομαι στη Δυτική Θεσσαλονίκη, οπότε το στρατόπεδο Παύλου Μελά δε μου ήταν καθόλου άγνωστο. Μου ήταν όμως εντελώς άγνωστη η ιστορία του, που ξεκινάει μεταξύ 1890 και 1905. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα δείγματα οργανωμένου στρατοπέδου σε ελληνικό έδαφος. Στην κατοχή, διετέλεσε κέντρο της γερμανικής διοίκησης, αλλά και τόπος μαζικών εκτελέσεων κρατούμενων, που συνέβαιναν συνήθως ως αντίποινα σε αντιστασιακά χτυπήματα. Πρόσφατα το στρατόπεδο αποδόθηκε στο δήμο Παύλου Μελά και μένει να δούμε αν και πότε θα πραγματοποιηθούν τα σχέδια για τη μετατροπή του σε μητροπολιτικό πάρκο.

5. Byzantine watermills
Κυριολεκτικά πέντε λεπτά από το σπίτι μου, βρίσκονται τα απομεινάρια βυζαντινών νερόμυλων, σε μια περιοχή που κάποτε προτιμούσαν οι Θεσσαλονικείς για τις εκδρομές τους, λόγω της απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς της. Στην περιοχή της ρεματιάς που βρίσκεται εδώ βρέθηκαν 194 διαφορετικά αυτοφυή φυτά! Μετά από ένα μεγάλο διάστημα εγκατάλειψης, κατά το οποίο το μέρος μετατράπηκε σε σκουπιδότοπο, πλέον έχει αναπλαστεί πλήρως.  

6. Train cemetery
Τα τρένα ασκούσαν πάντα μια ιδιαίτερη γοητεία πάνω μου, έτσι όταν πήρε το αυτί μου ότι κάπου στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα νεκροταφείο τρένων, όπου εκατοντάδες παλιά βαγόνια κάθονται και περιμένουν τον χρόνο να περάσει, ένα ήταν βέβαιο: έπρεπε να πάω να τα δω. Το νεκροταφείο των τρένων στη Ν. Ιωνία Θεσσαλονίκης, φιλοξενεί εγκαταλελειμμένα βαγόνια, πνιγμένα πλέον μέσα στη βλάστηση και ρημαγμένα από επιτήδειους που εμπορεύονται σκραπ. Λέγεται ότι εκεί υπάρχουν μέχρι σήμερα βαγόνια του 1895, ακόμη και οχήματα – λάφυρα των Γερμανών από τα χρόνια της κατοχής.

7. Koroneia lake
Μετά από μια κατεστραμμένη κάρτα μνήμης και πολλά χιλιόμετρα πήγαινε-έλα μέχρι να πετύχω τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες, κατάφερα να φωτογραφίσω την Κορώνεια, που βρίσκεται λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, προς τον Λαγκαδά. Κάποτε ήταν η 5η μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη στην Ελλάδα, αλλά μετά αποξηράνθηκε εντελώς. Για πολλά χρόνια η λίμνη φαινόταν σαν μια πληγή στο τοπίο, χιλιάδες πουλιά πέθαναν ως αποτέλεσμα της γενικότερης καταστροφής και μόνο πολύ πρόσφατα το νερό άρχισε δειλά-δειλά να επιστρέφει.  

8. Zeitenlik
Ζέιτενλικ στα τούρκικα σημαίνει ελαιώνας. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι πάνω από είκοσι χιλιάδες στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων, από την εποχή του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Ανάμεσά τους μια γυναίκα, η βρετανίδα  Katherine Harley, που αφιέρωσε τη ζωή της να βοηθά τους τραυματίες στρατιώτες αλλά και τους άμαχους, κυρίως τους Σέρβους. Θάφτηκε στο Ζέιτενλικ με όλες τις τιμές, παρουσία του πρίγκιπα Γεωργίου της Σερβίας και του διοικητή των βρετανικών δυνάμεων. Οι εργάτες που συνάντησα τη μέρα της φωτογράφισης ξαφνιάστηκαν όταν τους είπα ότι είμαι ελληνίδα. «Μόνο Σέρβοι έρχονται εδώ», μου είπαν.

9. Delasalle grove
Την ιστορία του άλσους Δελασάλ, πραγματικά την αγάπησα. Ξεκινάει από τον 17^ο ακόμα αιώνα, όταν οι Ευρωπαίοι πρόξενοι της Θεσσαλονίκης δημιούργησαν μια παροικία στο Ρετζίκι (Urendjick, μικρός παράδεισος). Ανάμεσά τους οι Abbott, με ξακουστό απόγονό τους τον Djeck Abbott. Αυτός έφτιαξε εκεί ένα μαγευτικό κτήμα με σιντριβάνια, αγάλματα, σπάνια δέντρα και φυτά. Μέχρι και ο Σουλτάνος ήρθε να το δει και ο Djeck, του έστρωσε το δρόμο αγοράζοντας όλα τα χαλιά της Θεσσαλονίκης! Όμως ο Σουλτάνος φοβήθηκε έναν κεραυνό και τελικά δεν κατέβηκε ποτέ από την άμαξά του. Σήμερα από το κτήμα έχει μείνει ένα μικρό μέρος δίπλα στο κολλέγιο Δελασάλ, που δεν θυμίζει και πολύ τα παλιά του μεγαλεία.

Ακολουθήστε το φωτογραφικό κόσμο της Νίκης Πάνου στο site της, στο facebook και στο Instagram.