Ταυτότητες και βλέμματα. Εικόνες που φευγαλέα παλεύουν να υποκαταστήσουν μια πραγματική συνάντηση, να μεταδώσουν πληροφορίες για τον τόπο και το χρόνο, το άτομο και την αύρα του, το ιστορικό αλλά και το κοινωνικό πλαίσιο όπου συνελήφθησαν. Ποιοι είναι οι άστεγοι και οι πένητες από τη νέα φουρνιά δυστυχίας του Λονδίνου, που ο φακός τους καδράρει σαν ντικενσιανούς πρωταγωνιστές; Γιατί σε κάποια βενζινάδικα της ευρωπαϊκής ενδοχώρας δεκάδες νέα παιδιά αρνούνται να αποχωριστούν το κράνος μηχανοδήγησης από το κεφάλι τους, διαλέγοντας στην ουσία τον προσδιορισμό του «κανένας» απέναντι από τα «φανερά» πρόσωπα των οδηγών; Πορτρέτα που υπό-καταστούν την εμπειρία, δίνουν πρόσβαση σε αχαρτογράφητες ζωές, Ουκρανοί μέθυσοι και Ιταλίδες έγκυες γυναίκες μέσα σε απρόσωπες αστικές εκτάσεις-σταυροδρόμια. Φωτογραφίες που ασυναίσθητα σου κινητοποιούν την ενσυναίσθηση, ενεργοποιώντας εσωτερικούς μηχανισμούς περιέργειας αλλά και ανθρωπιάς: βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του εικονιζόμενου και αναρωτιέσαι πώς θα ήταν, αν δεν ήσουν εσύ, αλλά αυτός.
Μια μεγαλειώδης έκθεση, αυτό είναι το «FACES. Το Πορτρέτο στην Ευρωπαϊκή Φωτογραφία μετά το 1990». Μια συμπαραγωγή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με το Εθνικό Μουσείο Φωτογραφίας του Ρότερνταμ και το Κέντρο Καλών Τεχνών Bozar των Βρυξελλών, που ολοκληρώνει το ταξίδι-περιοδεία του σταθμεύοντας στη Θεσσαλονίκη. Και καταδεικνύει περίτρανα πόσο ο διευθυντής του μουσείου, Βαγγέλης Ιωακειμίδης, αλλά και η συν αυτώ δημιουργική του ομάδα, τον καιρό των μειωμένων επιχορηγήσεων και των ανύπαρκτων μέσων που θα προωθήσουν στο εξωτερικό μια σύγχρονη ελληνικότητα πέραν των αρχαίων μνημείων και των αιώνιων Παρθενώνων, καταφέρνουν να βγάλουν από την εθνική εσωστρέφεια το νέο εικαστικό μας πρόσωπο, τοποθετώντας το στον πανευρωπαϊκό χάρτη αλλά και στον παγκόσμιο. Τούτη η έκθεση είναι και υποψήφια στα φετινά Global Fine Art Awards 2015 στο Μαϊάμι και, ανάμεσα στα 200 έργα 32 κορυφαίων Ευρωπαίων φωτογράφων, οι εικόνες των Σταύρου Καλαφάτη, Νίκου Μάρκου και Κωνσταντίνου Ιγνατιάδη κατέχουν δεσπόζουσα θέση.
Sergey Bratkov, Sonya, from the series ‘KIDS’, 2000, Colour photo, 40 x 27 cm, Courtesy Regina Gallery
Επιστρέφω στην έκθεση που είναι ενταγμένη στο πλαίσιο των φετινών 50στών Δημητρίων. Θεωρώ πως μαζί με την εικοσιτετράωρη παράσταση του Jan Fabre, «Mount Olympus», κυριολεκτικά απογειώνει το φετινό νέο πρόσωπο και στίγμα που φιλοδοξεί να φέρει στη Θεσσαλονίκη ο θεσμός: εξωστρέφεια, τόλμη, πειραματισμός, νεωτερικότητα, κοσμοπολιτισμός και μια βαθιά ουμανιστική αντιμετώπιση του «όλου» που μας κατακλύζει. Δεν είναι μακριά μας ούτε η Λέσβος ούτε το Χαλέπι. Πρόσωπα σαν μάσκες, σαν προοπτική, πρόσωπα πόζες αλλά και δημόσια, ταπεινά ιδιωτικά και ανεπίσημα, πλην όμως στέρεα ως χαρακτήρες.
Πορτρέτα που σπάζουν ηθικά και αισθητικά ταμπού, μαρτυρούν ως γνήσια φωτοντοκιμαντέρ ανατροφές και γούστο, αποτυπώνουν την ομορφιά μα και τις ουλές της, δοξάζουν τη ζωή και στέκονται βουβά ενώπιον του θανάτου. Οπτικές ισορροπίες ανάμεσα στη θάλασσα και τη στεριά, την υλική κατανάλωση και το άυλο της αθωότητας και της ελπίδας, τους μηχανισμούς της εξουσίας και της διασημότητας και τις ασαφείς ζώνες όπου διαβιούν ανώνυμες ζωές. Μεταβατικές φάσεις: η εφηβεία και η μεταφορά από το ένα καθεστώς στο άλλο, είτε ηλικιακό είτε πολιτικό.
Koos Breukel, Mother, 1962, Gelatin silver print, 143 cm x 104 cm, Courtesy the artista
Παμπάλαιες διάλεκτοι και τεχνικές που παραπέμπουν είτε σε αναγεννησιακούς πίνακες είτε σε κακόφημα καταγώγια. Είτε στη γλώσσα της διαφήμισης είτε στην αδιαμεσολάβητη γλώσσα των δρόμων: αστοί και πρεζόνια, ροκ σταρ και συγγραφείς δίπλα σε ψυχές που έσβησαν χωρίς κανείς πλην του στενού τους περίγυρου να νοιαστεί για αυτές. Ψευδαισθήσεις αυτοεπιβεβαίωσης και δίχτυα αναμνήσεων, ραγδαία μεταβαλλόμενα συστήματα, μνήμες αποκρυπτογραφημένες, εσωτερικές ζωές. Διανοητικοί χώροι μα και πλανητικά οικοσυστήματα τόσο μακριά και τόσο κοντά μας: αυτό που παρουσιάζεται στην έκθεση «FACES» είναι μακράν, χωρίς να θέλω να υποτιμήσω την έως τώρα συνεισφορά του Μουσείου Φωτογραφίας, χρόνια τώρα στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της Θεσσαλονίκης μα και της χώρας, ό,τι πιο μεστό, απογειωτικό και ωραίο μας έχει προσφέρει. Αδιανόητο θα μου φανεί εάν δεν χαθείς κυριολεκτικά σε τούτη την «Ευρώπη» που σε καλεί να την περιηγηθείς, έτσι όπως σε περιμένει στο Λιμάνι.
Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης, Marina Abramovic, Musée National d'Art Moderne-Centre Georges Pompidou, Παρίσι 1990 / Συλλογή ΜΦΘ / edition 1/1
FACES. Το πορτρέτο στην ευρωπαϊκή φωτογραφία μετά το 1990
Μια συμπαραγωγή-συνδιοργάνωση των: BOZAR - Palais des Beaux-Arts / Nederlands Fotomuseum / Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
11/09/15-28/02/16
Εγκαίνια: 03/10/15, 20.00
Χώροι: Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α’, 1ος όροφος, Λιμάνι) -- ανοιχτά από 11/09/15. Παράρτημα ΜΦΘ-κτίριο πρώην Αποθηκών Στρατού (Α’ Προβλήτα, Λιμάνι) -- ανοιχτά από 26/09/15
Συμμετέχοντες δημιουργοί: Tina Barney, Sergey Bratkov, Koos Breukel, Clegg & Guttmann, Anton Corbijn, Christian Courrèges, Denis Darzacq, Luc Delahaye, Rineke Dijkstra,Jitka Hanzlová, Alberto García-Alix, Boris Mikhailov, Hellen van Meene, Jorge Molder, Lucia Nimcova, Adam Pańczuk, Dita Pepe, Anders Petersen, Paola De Pietri, JormaPuranen, Thomas Ruff, Clare Strand, Beat Streuli, Thomas Struth, Juergen Teller, Ari Versluis & Ellie Uyttenbroek, Stephan Vanfleteren, Manfred Willmann, Κωνσταντίνος Ιγνατιάδης, Στράτος Καλαφάτης, Νίκος Μάρκου
Η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο των 50ών Δημητρίων του Δήμου Θεσσαλονίκης και πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, καθώς επίσης και με την υποστήριξη των: Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, Γενικού Προξενείου της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτου Γκαίτε Θεσσαλονίκης.
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
9°
