Αλέξανδρος Γεωργίου: «Οι ήρωές μου είναι σαν να έρχονται από το μέλλον αλλά και σαν κατάλοιπα αρχαίων ερειπίων»

«Το σιντριβάνι της νιότης/ Πετώντας στον ουρανό της φιλίας/ Κρατημένος από δύο μύτες/ Αιωρούμενος πάνω από τα μάτια σου/ Γεννημένος στη λάβα του μυαλού σου/ Παιδιά της νύχτας και του κόκκινου/ Στον πύργο της Καλοσύνης/ Κατοικώ μεταξύ των λουλουδιών του μυαλού σου/ Λάβα αγάπης…». Γραμμένοι με μολύβι πάνω σε χαρτοταινία και σε συνεχή παράταξη, έτσι που το περίγραμμά τους να σχηματίζει μια (ανθρώπινη;) φιγούρα, οι τίτλοι των έργων του Αλέξανδρου Γεωργίου δίνουν μια πρόγευση από το οργιαστικό σχεδιαστικό του σύμπαν που αναδύεται στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, πληθωρικό, θλιμμένο, κάποτε τρομακτικό, χωρίς όμως να του λείπει το χιούμορ.

Κόσμοι κατοικημένοι από αγγέλους –που παίρνουν ρεπό ή σε πηγαίνουν στον γιατρό–, τελώνια και νεράιδες, δαίμονες και εξωγήινους, Κύκλωπες (με δύο μάτια) αλλά και «χρυσούς κοσμικούς σέρφερ», μορφές με χαρακτηριστικά ανθρώπων και ζώων, παιδικές και άφυλες, «σαν ακόλουθοι του Σίβα από το Βαρανάσι» κι άλλες που βασανίζονται από μικροσκοπικούς πονοκεφάλους ή προσπαθούν να καταλάβουν τον ΕΦΚΑ αναδύονται στα 500 σχέδιά του που φιγουράρουν για πρώτη φορά μαζί σε μια συγκεντρωτική παρουσίαση (στους τοίχους αλλά και σε ένα βίντεο που παρακολουθεί την πρακτική του).

«Στα έργα του συνυπάρχει το αγγελικό με το δαιμονικό, ο παράδεισος με την κόλαση, η χαρά με την απόγνωση, το όνειρο με τον εφιάλτη, η ελπίδα με την αγωνία και τον φόβο» σημειώνει ο Χριστόφορος Μαρίνος. Στο βλέμμα του δραστήριου επιμελητή χρωστάμε και τη συγκεκριμένη έκθεση καθώς εντόπισε σ’ αυτές τις αυτοματικές καταγραφές στο χαρτί μια αυτόνομη δυναμική αλλά και την εξέλιξη στο λεξιλόγιο του καλλιτέχνη.

Δεν είναι, όμως, η μόνη πρόσκληση που μας στέλνει αυτό το διάστημα ο Γεωργίου. Παράλληλα με την έκθεση «Τρεις ήπειροι, τρεις φίλοι. Σχέδια 1993-2003» στο παλιό εργοστάσιο μεταξιού στην πλατεία Αυδή, δουλεύει στην ίδια γειτονιά, στην γκαλερί Ρεβέκκα Καμχή, σε ανοιχτό διάλογο με το κοινό, τη σειρά «Από την οπτική του Ναι» που θα δείξει από τις 9 Νοεμβρίου. Ένα σώμα δουλειάς που μιλά για την πλευρά της κατάφασης, για τη στιγμή που υποδεχόμαστε το άγνωστο και το ρίσκο που αυτό φέρει.

Ο Αλέξανδρος Γεωργίου και η ζωή σε τρεις ηπείρους

Τον βρίσκω στο εργαστήριο που έχει στήσει στο βάθος του κτιρίου Α΄ της Δημοτικής Πινακοθήκης για να σκιτσάρει πορτρέτα των επισκεπτών –όσοι αποδεχτείτε την πρόταση θα μπορείτε να πάρετε το δικό σας όταν τελειώσει η έκθεση. Παρέα ανεκτίμητη εκείνη τη μέρα, ο εξάχρονος γιος του Παναγιώτης να παλεύει κι εκείνος με μαρκαδόρους και πενάκια στα χαρτιά. Χαμογελά που τον βλέπει να ζωγραφίζει, τον ενθαρρύνει διαρκώς, για χάρη του άλλωστε άλλαξε τη ρότα της ζωής του αφήνοντας τα τελευταία χρόνια τη Νέα Υόρκη για την Αθήνα.

«Ο τίτλος της έκθεσης («Τρεις ήπειροι, τρεις φίλοι») είναι ο τίτλος ενός σχεδίου που έμεινε μισό. Οι τρεις ήπειροι είναι τρεις τόποι μακριά o ένας από τον άλλο, οι τρεις φίλοι κατοικούν σε εκείνους τους μακρινούς τόπους –ίσως να λείπει ο ένας στον άλλο», διευκρινίζει. «Ο κόσμος είναι μεγάλος κι εγώ, αντί να μείνω όλη μου τη ζωή στο Παγκράτι όπου γεννήθηκα, έπρεπε να φύγω μακριά· να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές στη Νέα Υόρκη, χωρίς χρήματα από τους δικούς μου, κυρίως όμως για να ξεφύγω από έναν μεταφυσικά εκρηκτικό έρωτα, χωρίς καμία ελπίδα. Θυμάμαι τον πρώτο χρόνο που η ψυχή μου ήταν παγωμένη γιατί μου έλειπε ο άνθρωπος που έτρεφε τη φλόγα. Και έτσι ήταν τόσο παγωμένο και το σώμα μου που δεν κρύωνα».

Αγάπησε τη Νέα Υόρκη, η επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, όμως, ήρθε σαν απότομο ξύπνημα. «Συνειδητοποίησα ότι ζούσα σε μία διαβολική χώρα. Έχοντας χάσει κάθε διάθεση να είμαι ζωντανός, ένα πρωινό ξύπνησα με την λέξη Δελχί στο μυαλό μου». Το ίδιο πρωί βγάζει εισιτήριο για την Ινδία όπου μένει για πέντε μήνες ταξιδεύοντας από τον βορρά ως το νοτιότερό της άκρο. «Διάβασα τη Μαχαμπαράτα σε μετάφραση της Κάμαλα Σουμπραμανιάν. Σημαντικές ιδέες του Ινδουισμού ήταν ίδιες με τις απόψεις που είχα όταν μεγάλωνα αλλά δεν ήξερα ότι υπήρχε ένα ολόκληρο αρχαίο σύστημα σκέψης που τις υποστήριζε –όπως ότι η πραγματικότητα, όπως τη βιώνουμε, δεν είναι αληθινή».

Καρπός αυτής της περιπλάνησης η γνωστή σειρά «Χωρίς δικό μου όχημα», που έχουμε δει στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, έργα επικεντρωμένα σε ιδέες του ινδουισμού και σε αρχαία προσκυνηματικά ταξίδια. «Η Ινδία είναι η ήπειρος όπου ένιωθα πιο ευτυχισμένος. Εκεί λάτρεψα την Γκάνγκα, τον ποταμό Γάγγη, τη θεά που ήρθε στη Γη για να αναστήσει τους 30.000 γιους ενός βασιλιά. Αποφάσισα να φύγω από την Αμερική αλλά τότε ερωτεύτηκα τον πιο υπέροχο άνθρωπο που έχω ποτέ γνωρίσει κι επέστρεψα στην Νέα Υόρκη, όπου και εμένα ως την ακόμα πιο αναπάντεχη γέννηση του γιου μου στην Αθήνα, όπου ζω τώρα. Για μένα αυτές είναι οι τρεις ήπειροι που έμελλε να είναι οι τόποι διαμόρφωσης του εαυτού μου. Οι τρεις φίλοι αναφέρονται στους τρεις πιο σημαντικούς έρωτες της ζωής μου, ο ένας είναι ο έρωτας προς τον ποταμό Γάγγη».

Ο Αλέξανδρος Γεωργίου και το σχέδιο

Αψηφώντας καθιερωμένες διατάξεις και προκαθορισμένα πλαίσια, το στήσιμο της έκθεσης επιδιώκει να δώσει μια αίσθηση εργαστηρίου «όπου ανακαλύπτεις συνέχεια κάτι καινούργιο».

«Σαν λείψανα μίας φουτουριστικής κι αρχαίας μαζί εποχής», τα εντυπωσιακά, μεγάλης κλίμακας ασπρόμαυρα σχέδια που δημιούργησε το διάστημα 1993-95 (το σαρκαστικό «Οικογενειακό πορτρέτο», «Ο μεγάλος χορός», «Η πάπια του Άδη, η «Μέρα» και η «Νύχτα») διεκδικούν δυναμικά το βλέμμα με την ένταση της χειρονομίας και τη θεατρικότητά τους. Κι όμως, δεν τα έδειξε σε κανέναν τότε.

«Ντρεπόμουν που έφτιαχνα κάτι τόσο μεγάλο και αλλόκοσμο. Έρρεαν από τη ψυχή μου, μπορείς να πεις. Έγιναν σε ένα μικρό εργαστήριο κατά το τρίτο έτος που σπούδαζα στην ΑΣΚΤ. Τα δούλευα με μαύρο πλαστικό σε στρατσόχαρτο, με ένα μικρό, σχετικά λεπτό πινέλο, αργά τα βράδια μετά τη σχολή και τα Σαββατοκύριακα. Είναι ένας κόσμος γεμάτος ιστορίες, παραμύθια ίσως. Οι χαρακτήρες έχουν ταυτόχρονα κάτι πολύ ανθρώπινο και μη ανθρώπινο. Δεν ξέρω από πού έρχονται. Στα 20 χρόνια μου δεν είχα ακόμα βρεθεί στη Νέα Υόρκη, το Ιράν ή την Ινδία, ωστόσο πολλά στοιχεία των έργων μοιάζει να έχουν έρθει από εκεί. Μάλλον αυτές οι μορφές κατοικούν μέσα μου και τους δίνω μορφή στο πέρασμα των χρόνων. Έχει δημιουργηθεί έτσι ένας ολόκληρος κόσμος με άπειρες υπάρξεις σε πολύπλοκες σχέσεις. Αν δεν υπήρχε το αλάνθαστο μάτι της Ζήνας Αθανασιάδου, δεν θα τα είχε δει κανείς» .

Πλάι τους, αλλά και κρυμμένα κάτω από αυτά (ως γέννημα που έφερε η εμπειρία των χρόνων) ξεδιπλώνουν την επικράτειά τους σε δαντελωτές νησίδες οι χρωματιστές μονοκονδυλιές σε χαρτί Α4 που δημιουργεί από το 2003. «Είναι σχέδια ανάμεσα στις πράξεις και ως τέτοιες εννοώ φυσικά τα ταξίδια. Ο τρόπος που τα δούλευα ανάμεσα στα οδοιπορικά μου στην Ασία μου θύμισε το τελευταίο μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ “Between the acts”, στο οποίο όλη η δράση συμβαίνει στα διαλείμματα μιας θεατρικής παράστασης».

«Τα σχέδια αναφέρονται στην εποχή που ζούμε, που κανείς δεν μπορεί να είναι ακριβώς ευτυχισμένος χωρίς η αγωνία να υποβόσκει κάτω από τη χαρά. Η συνεχής ροή πληροφορίας –και η έμφαση που δίνεται στα αρνητικά– έχουν μολύνει τη ψυχή μας, θρυμματίζοντας την αίσθηση του εαυτού σε άπειρα κομμάτια τα οποία αντανακλούν εικόνες που βλέπουμε στις οθόνες των κινητών μας. Τα σχέδιά μου σχολιάζουν αυτή την πολυσχιδή νέα συνείδηση, το ότι συνυπάρχουν σκέψεις και συναισθήματα σε αλλόκοτες πολλές φορές σχέσεις. Εκφράζουν την ανάγκη περιγραφής χωρίς λόγια αυτού που ζούμε, μέσω της άμεσης συγκίνησης. Εκφράζουν την ανάγκη για το ωραίο και μια έκρηξη προβληματισμών».

Η δουλειά του αντανακλά αγωνίες του τώρα, υπαρξιακές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές. Από τότε που ξεκίνησε να εκθέτει –το 1996 στο «Spring Collection '96» του ΔΕΣΤΕ– αναζητά το νόημα της ζωής μας, παραδέχεται. «Γιατί ζούμε τόσο αφύσικα και βαθιά δυστυχισμένοι; Πιστεύω επειδή δεν ξέρουμε γιατί είμαστε εδώ. Θέλω να το ανακαλύψω. Φτιάχνω έναν κόσμο μέσα στον οποίο μπορώ να υπάρχω, όπου ίσως να μπορούν να υπάρχουν κι άλλοι. Εκφράζω ερωτήματα κι αγωνίες υπαρξιακές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και ερευνώ την κοινωνική αδικία, το νόημα της ζωής μας, την ευτυχία και τη σχέση της με την ύλη, τον διαπολιτισμικό διάλογο και την έρευνα, τις σχέσεις των ανθρώπων, τις ιεραρχίες, την αξία, το χαμηλό και υψηλό και πώς καθορίζονται. Τον έρωτα, το θάνατο, τη μνήμη, την αθωότητα, το παιδί, την ενηλικίωση. Οι ήρωές μου είναι σαν να έρχονται από το μέλλον αλλά και σαν κατάλοιπα αρχαίων ερειπίων.

Σήμερα τα έργα (πρέπει να) είναι επενδυμένα με κάποιο σύνθημα. Εγώ δεν έχω σύνθημα. Μου τέλειωσαν τα συνθήματα με αυτή τη δουλειά. Η τέχνη είναι εικονογράφηση ψυχικών τοπίων που σχολιάζουν αμέτρητες πλευρές της ζωής. Τα μόνα που ζουν μέσα στο χρόνο είναι όσα είναι ψυχικά μετουσιωμένα με αγάπη».

Ο Αλέξανδρος Γεωργίου και το ταξίδι

Η πιο ευτυχισμένη στιγμή του είναι όταν κολυμπούσε στον Γάγγη στο Βαρανάσι, τα απογεύματα που το ρεύμα κοβόταν και το μόνο φως ερχόταν από την πυρά των νεκρών. «Ο θάνατος κι η ζωή ήταν σε απόλυτη αρμονία και το σώμα μου επέπλεε στα νερά μιας θεάς. Αντικρύζοντας την τωρινή ζωγραφική μου, βλέπω το χρώμα και τη φλόγα που έκαιγε πίσω από τις ασπρόμαυρες εκείνες εικόνες να παίρνει ζωή. Ίδιοι προβληματισμοί, άλλη μορφή».

Και τώρα, νιώθεις «ελεύθερος σε ένα σκοτεινό κλουβί;», τον ρωτώ καθώς περιεργαζόμαστε το ομότιτλο σχέδιο. «Αντίθετα, νιώθω φυλακισμένος σε ένα φωτεινό κλουβί, χαρούμενος και λυπημένος ταυτόχρονα και κομμένος στα τρία. Η οικογένεια που έχω φτιάξει στην Νέα Υόρκη, ο Ιάπωνας σύντροφός μου Μάσα, με περιμένει εκεί. Ο γιος μου, που κάναμε με μία καλή μου φίλη, ζει στην Αθήνα. Νόμιζα πως θα ήμουν skype dad αλλά, όταν τον είδα, όλα άλλαξαν, ο εσωτερικός κόσμος μου προσανατολίστηκε σαν πυξίδα στο παιδί. Παράλληλα υπάρχει και η Ινδία και η σειρά έργων που θέλω να κάνω στο μέλλον εκεί. Ποτέ μην κάνετε παιδί με μία φίλη που ζει σε άλλη ήπειρο».

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση στο City guide της Athens Voice