Γιώργος Ανδρούτσος: «H τέχνη είναι κοινωνικό φαινόμενο»

Για τον Γιώργο Ανδρούτσο η κίνηση μεταξύ επιστήμης και τέχνης γίνεται με τρόπο ανεπιτήδευτο. Το ίδιο ανεπιτήδευτος είναι και ο τρόπος που μιλάει για τον εαυτό του και την πορεία του. Συναντηθήκαμε και συζητήσαμε με αφορμή την επικείμενη ατομική του έκθεση που θα παρουσιαστεί στη Νίκαια της Γαλλικής Ριβιέρας, τον Ιούλιο.

Βλέποντας τις σπουδές σου, μου έρχεται αυθόρμητα να σε ρωτήσω αν ήσουν καλός μαθητής στο σχολείο.
Ποτέ δεν ήμουν καλός μαθητής, το αντίθετο μάλιστα. Δεν το ήθελα το σχολείο ωστόσο πάντα καταλάβαινα ότι η γνώση είναι σημαντική για την ανάπτυξη και την πρόοδο του εαυτού μου. Αποτελούσε και αποτελεί αέναο στάδιο ανάπτυξης και συγκρότησης της προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Φυσικά δεν είναι το μόνο και δεν έχει σίγουρα σχέση με πτυχία και επαγγελματικά προσόντα. Ωστόσο χωρίς τη γνώση ο άνθρωπος παραμένει δέσμιος προκαταλήψεων και δοξασιών. Ίσως θα έπρεπε να αφήσουμε την εκλογίκευση να κυριαρχήσει με τρόπο διαλεκτικό.

Και το συναίσθημα;
Ίσως θα έπρεπε να περιοριστεί η άλογη εκδήλωση των συναισθημάτων, και δεν εννοώ με μηχανιστικό τρόπο, αλλά να δώσουμε περισσότερη σημασία στον τρόπο που τα διαχειριζόμαστε. Να θέσουμε ένα λογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα υπάρχει η ρευστότητά τους αλλά με ένα τρόπο που δεν θα εκδηλώνονται επιθετικά. Γιατί η δυναμική των συναισθημάτων είναι τεράστια και μπορεί να εκδηλωθούν με βίαιο τρόπο.

Πότε άρχισε να σε γοητεύει η ζωγραφική;
Με συγκινούσε από την ηλικία που μπορώ να θυμάμαι τον εαυτό μου με ευκρίνεια. Με γοήτευαν τα έργα του Βαν Γκογκ και όλης της ομάδας των ιμπρεσιονιστών εκείνης της εποχής. Μέχρι και σήμερα αποτελεί μια δραστηριότητα που με γεμίζει και με χαλαρώνει, με συνεπαίρνει και ταυτόχρονα με εκπαιδεύει. Με πολλή προσπάθεια και κόπο λοιπόν, αλλά και με την βοήθεια εκπληκτικών ανθρώπων (φίλοι, γνωστοί, ‘’δάσκαλοι’’ και καθηγητές) που με βοήθησαν στην προσπάθειά μου ανιδιοτελώς, κατάφερα να σπουδάσω ό,τι ήθελα και ό,τι ονειρευόμουν.

Μίλησέ μου για την περίοδο των σπουδών σου στην Καλών Τεχνών.
Αυτό που συνάντησα δεν ανταποκρινόταν στην εικόνα που είχα δημιουργήσει στο κεφάλι μου, και αναφέρομαι στον τρόπο οργάνωσης και στις υποδομές όχι στο επίπεδο σπουδών και στην ποιότητά τους. Όμως η περίοδος εκείνη ήταν παράλληλα και μια περίοδος συλλογής ερεθισμάτων. Παρακολουθούσα παραστάσεις πειραματικού θεάτρου, χοροθεάτρου, πολύ κινηματογράφο, επισκεπτόμουν εκθέσεις, έκανα μαθήματα φωτογραφίας.

Μετά την αποφοίτησή σου δεν ασχολήθηκες με τη ζωγραφική αλλά αποφάσισες να σπουδάσεις Φυσική.
Ναι, και ακολούθησαν το μεταπτυχιακό στην ιστορία της φιλοσοφίας και το διδακτορικό στο Πολυτεχνείο. Ωστόσο η φλόγα της ζωγραφικής δεν έσβησε. Μια υπαρξιακά αγωνιώδης κατάσταση σιγόβραζε  και ξεπήδησε πάλι ως πηγαία ανάγκη. Δειλά ξεκίνησα να σχεδιάζω, στην αρχή στα διαλείμματα της δουλειάς σε μικρά μπλοκάκια τσέπης. Έπειτα σε χαρτί Α4 και πολύ αργότερα σε μεγαλύτερες επιφάνειες.

Η πρώτη επαφή των έργων σου με το κοινό;
Η καλλιτεχνική δουλειά μου άρχισε να παίρνει διαστάσεις όταν την ανέβασα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ξαφνικά, μετά από λίγο χρόνο δεχόμουν προτάσεις για εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Προς έκπληξή μου, λίγο μετά έγινα δεκτός και σε διάφορες μπιενάλε σχεδίου στο εξωτερικό αλλά και σε σημαντικές ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα έγινα μέλος του διεθνούς καλλιτεχνικού  κινήματος Neutral-Ism. Πριν λίγο καιρό ήρθαν και μερικά διεθνή βραβεία. Σταθμοί στην εξέλιξη της δουλειάς μου στάθηκαν και οι ατομικές εκθέσεις σε Αθήνα και Παρίσι. Τώρα ετοιμάζω τη νέα ατομική μου έκθεση που θα παρουσιαστεί στη Νίκαια της Γαλλικής Ριβιέρας τον προσεχή Ιούλιο.

Θεωρείς ότι οι υπολογιστές και το διαδίκτυο έχουν αρχίσει να παίρνουν το δικό τους μερίδιο στο χώρο της τέχνης; 
Πλέον ο υπολογιστής από εργαλείο για προώθηση της τέχνης έχει αποκτήσει ανεξαρτησία, αυτονομία και παράγει τέχνη, π.χ. τα έργα σε μορφή NFT. Σίγουρα όμως δεν μπορεί να αντικαταστήσει την τέχνη που παράγεται χειρωνακτικά, αυτή αποζητά την παρουσία του θεατή. Και φυσικά μέσω του διαδικτύου μπορείς να έχεις πρόσβαση σε έργα τέχνης που δεν θα είχες, εικόνες που δεν θα έφταναν ποτέ στα ματιά σου.

Είναι σημαντικά τα οπτικά ερεθίσματα για έναν δημιουργό; 
Η τέχνη είναι κοινωνικό φαινόμενο. Δημιουργείται μέσα σε μεγαλουπόλεις με όλες τις προσλαμβάνουσες που έχεις ζώντας σε αυτές και όχι στην απομόνωση. Η οπτική εμπειρία είναι απαραίτητο συστατικό για τη δημιουργία.

Ο θεατής τι πρέπει να διαθέτει για να αλληλοεπιδράσει με ένα έργο τέχνης;
Το ίδιο το έργο τέχνης δεν απευθύνεται σε ένα «άγραφο» άνθρωπο. Ο κάθε θεατής έχει συγκεκριμένα βιώματα και εμπειρίες. Και αυτά πρέπει αυτά να του έχουν διαμορφώσει μια κουλτούρα που να επιτρέπει την αλληλοεπίδραση. Πρέπει να υπάρχει ήδη μέσα του χώρος για την τέχνη. Όμως ο τρόπος που ζούμε μας εκπαιδεύει. Η οικονομική και στη συνέχεια η υγειονομική κρίση εκπαίδευσαν τους ανθρώπους σε μια συγκεκριμένη καθημερινότητα αρκετά δύσκολη και όταν η καθημερινότητά σου είναι δύσκολη η τέχνη φαντάζει πολυτέλεια. Υπάρχει σύνδεση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης μιας κοινότητας με τον τρόπο που αντιμετωπίζει την τέχνη.

Τα έργα σου είναι κυρίως σχέδια. Γιατί;
Δεν ξέρω ούτε εγώ. Το σημαντικό για μένα είναι ότι το σχέδιο σαν διαδικασία το απολαμβάνω, με απορροφά πλήρως και εξακολουθεί να με συγκινεί με τρόπο ειλικρινή. Αν τα σχέδια μου έχουν κάποια αξία ίσως οφείλεται στην αυθεντικότητα της ειλικρίνειας αυτής.

Τι σου έχει προσφέρει η ζωγραφική;
Μου άνοιξε δρόμους και ορίζοντές που δεν φανταζόμουν παρά μόνο στα βιβλία των σπουδών μου. Με έκανε καλύτερο άνθρωπο, με ώθησε να αναρωτηθώ περισσότερο και μέσα από τα λάθη εξακολουθεί να μου δείχνει νέα μονοπάτια. Αποτελεί μια διαρκής διαδικασία διανοητικής ωρίμανσης και αναζήτησης με πολλές αυξομειώσεις, λάθη και κατακτήσεις, πισωγυρίσματα και επαναξεκινήματα. Για αυτόν το λόγο αγαπώ τα λάθη μου, τα θεωρώ μέρος της εξέλιξής μου.

Θα ήθελες να αλλάξεις κάτι στον χώρο της τέχνης ή μέσω αυτής;
Αν κάτι θέλω να αλλάξει/ω, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την τέχνη (αλλά επίσης την έρευνα και την επιστήμη) στην Ελλάδα. Θα ήταν καλό επιτέλους οι καλλιτέχνες να αμείβονται με τρόπο που θα τους εξασφαλίζει την επιβίωση αποκλειστικά μέσα από την τέχνη τους. Επίσης, θα ήθελα πιο απλές, οργανωμένες, ποιοτικές και συνεπείς θεσμικές διαδικασίες. Σε αυτή τη χώρα, που επικρατούν πολύ δύσκολες συνθήκες σε πολλούς τομείς, ζουν καταπληκτικοί άνθρωποι που μοχθούν, βοηθούν, δημιουργούν με μεράκι. Για όλους αυτούς αλλά και για τα παιδιά που έρχονται, πρέπει να χτίσουμε έναν καλύτερο κόσμο, με τρόπους που οφείλουμε να αναζητήσουμε τόσο από την πείρα και τη γνώση του παρελθόντος, όσο και από την ονειρική ενατένιση του μέλλοντος. Ίσως, ένα μικρό μέρος αυτής της προσπάθειας να ανήκει και στην τέχνη.

*Η συνέντευξη και φωτογράφιση έγινε στο Barrett

Δείτε τα έργα του Γ. Ανδρούτσου, εδώ και εδώ.