Η νέα ζωή των αθηναϊκών βιομηχανικών κτιρίων

Για δεκαετίες, βιομηχανικά κελύφη στην καρδιά της Αττικής –από τον Ταύρο και το Μοσχάτο έως τον Πειραιά, το Κερατσίνι και την περιοχή του Ρέντη– υπολειτουργούσαν ή  έστεκαν εγκαταλειμμένα, απομεινάρια μιας περιόδου στην οποία η παραγωγή άνθιζε, πολύ πριν ακολουθήσει η μεταβιομηχανική κρίση. Τα ζητήματα που εγείρονται γύρω από αυτά, από στατικά προβλήματα και κινδύνους πυρκαγιάς έως θέματα ιδιοκτησίας, δεν είναι μόνο τεχνικά αλλά και κοινωνικά, με φόντο το, πιο επίκαιρο από ποτέ, πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης και της ανάγκης για ποιοτική και προσιτή κατοικία.

Εργοστάσια στην Αθήνα: Πώς αποκτούν μια νέα πνοή

Σήμερα, ιδιώτες, επενδυτικά σχήματα και δημόσιοι φορείς στοιχηματίζουν στην  αξιοποίησή τους, με όραμα οι πρώην εργοστασιακές μονάδες, από το ιστορικό εργοστάσιο ζυμαρικών KORONA μέχρι τα πρώην πλεκτήρια του Ταύρου κι από την εγκατάσταση της Βιοχάλκο στην Πειραιώς μέχρι τη «νέα πύλη» του Πειραιά, να αποκτήσουν μια νέα λειτουργική ταυτότητα.

Αιτωλικού 11
Η νέα πνοή του πρώην εργοστασίου ζυμαρικών KORONA  

Το ιστορικό βιομηχανικό συγκρότημα της Βιομηχανίας Ζυμαρικών KORONA, στην οδό Αιτωλικού 11, μόλις 170 μέτρα από το λιμάνι του Πειραιά, μετατρέπεται σε ένα σύγχρονο οικιστικό έργο υψηλής αισθητικής, από τον όμιλο MIBS. Η ιστορία της Βιομηχανίας Ζυμαρικών KORONA AEBE, ξεκίνησε το 1910 ως προσωπική επιχείρηση, ενώ μεταπολεμικά αναπτύχθηκε σε βιομηχανία και μάλιστα μια από τις πιο δυναμικές μονάδες παραγωγής ζυμαρικών της εποχής. Η βιομηχανία σταμάτησε να λειτουργεί τον Ιούλιο του 2006 κι έκτοτε το κτίριο παρέμεινε ανεκμετάλλευτο, φέροντας εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης στο εσωτερικό και εξωτερικό του.

Σήμερα, διατηρώντας το όνομα «Αιτωλικού 11», ως φόρο τιμής για την ιστορία και την ταυτότητα της περιοχής, επαναπροσδιορίζεται ως ένα οικιστικό συγκρότημα 158 πολυτελών κατοικιών, συνοδευόμενο από έναν σύγχρονο εμπορικό χώρο στο ισόγειο. Ο σχεδιασμός του έργου εστιάζει στη δημιουργία πλήρως αυτόνομων κατοικιών υψηλών προδιαγραφών, με προηγμένες υπηρεσίες και κοινόχρηστες εγκαταστάσεις, 24ωρη εξυπηρέτηση, roof top πισίνα με θέα, χώρους ευεξίας και γυμναστηρίου, lounge και co-working περιοχές, αίθουσα ψυχαγωγίας και σημεία πρασίνου. «Μέσα από αυτό το έργο, διατηρούμε ζωντανή την ιστορία, ενώ ταυτόχρονα αποδεικνύουμε τη δυνατότητά μας να διαμορφώνουμε με σεβασμό το αστικό τοπίο του αύριο. Φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε ένα κτίριο που θα είναι σαν να υπήρχε πάντα εκεί, διαχρονικό, ζωντανό και λειτουργικό», σημειώνει η Ελένα Σιαπάνη, CEO του Ομίλου MIBS.

TAVROS
Βιομηχανία και Τέχνη κάτω από πράσινη στέγη

Ένα νέο πρότζεκτ αναμόρφωσης και μετατροπής σε πράσινο γραφειακό συγκρότημα ενός μεγάλου βιομηχανικού κτιρίου, 200 μέτρα από τον σταθμό του μετρό της Καλλιθέας, βρίσκεται στα σκαριά, μετά από επένδυση ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ της Hellenic Properties. Πρόκειται για το πλεκτήριο που λειτουργούσε κατά την περίοδο ακμής της αθηναϊκής μεταποίησης, με τους χώρους του να φιλοξενούν τη δημιουργική ενέργεια της παραγωγής, που συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της οικονομικής ταυτότητας της πόλης. Σε ένα επόμενο κεφάλαιο, το κτίριο αποτέλεσε χώρο δοκιμών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με τις μεγάλες αίθουσές του να αντηχούν από τις φωνές των καλλιτεχνών, οι οποίοι προετοιμάζονταν για την πιο εμβληματική πολιτιστική σκηνή της Αθήνας.

Σήμερα, το πρότζεκτ TAVROS  επανασυστήνεται ως ένα πράσινο, καινοτόμο γραφειακό συγκρότημα συνολικής έκτασης 5.282 τ.μ., σχεδιασμένο με γνώμονα τις σύγχρονες ανάγκες του εργαζόμενου. Η διττή κληρονομιά του –της βιομηχανίας και της τέχνης– έχει εμποτίσει το TAVROS με μια μοναδική ενέργεια, όπου η βιομηχανική παραγωγή και η καλλιτεχνική έκφραση ενώνονται δημιουργικά, προσδίδοντας στο έργο μια μοναδική ταυτότητα, ενώ παράλληλα εφαρμόζονται οι πρακτικές της βιωσιμότητας, με πιστοποίηση LEED. Επιπλέον το συγκρότημα βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο, στην καρδιά ενός δυναμικού αστικού μετασχηματισμού, στη ζώνη Ταύρος-Καλλιθέα-Μοσχάτο, κατά μήκος της λεωφόρου Πειραιώς,  μια ανερχόμενη περιοχή, με έντονη δυναμική και πολλαπλές εν εξελίξει αναπλάσεις, που ενισχύουν περαιτέρω τον χαρακτήρα της ως νέο αστικό κόμβο επιχειρηματικότητας και καινοτομίας.

Πειραιώς 260
Ένας σύγχρονος χώρος συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών εκδηλώσεων

Πάνω στον άξονα της οδού Πειραιώς, της αρχαίας χάραξης που ενώνει την πόλη με τη θάλασσα και δίπλα στις εγκαταστάσεις της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, αναβαθμίζεται ο χώρος του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, με στόχο τη δημιουργία ενός δημόσιου κέντρου πολιτισμού, ενός τοπόσημου για την Αθήνα. Η παλιά βιομηχανική εγκατάσταση επί της οδού Πειραιώς 260 (Πρώην Τσαούσογλου) θα μετατραπεί σε ένα σύγχρονο χώρο συνάθροισης κοινού και πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενδυναμώνοντας τον πολιτιστικό άξονα της Πειραιώς. Ο χώρος θα στεγάζει, πέρα από το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, κι άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς όπως το Θεατρικό Μουσείο, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγιανάκης», το Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων και τη γλυπτοθήκη του ΟΔΑΠ.

Με σεβασμό στην ατμόσφαιρα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, η ανάπλαση αφορά τόσο τα ίδια τα κτίρια όσο και το δίκτυο κινήσεων και θεάσεων εντός του συγκροτήματος. Η παρέμβαση επικεντρώνεται στη μετατροπή του συγκροτήματος από βιομηχανικό χώρο, που εξυπηρετεί ανάγκες μαζικής παραγωγής, σε χώρο πολιτισμού, επισκεψιμότητας και αλληλεπίδρασης κοινού. Οι βασικές σχεδιαστικές αρχές βασίζονται στη διάνοιξη αξόνων, την ενοποίηση του κατακερματισμένου εξωτερικού χώρου και τη δυνατότητα επίσκεψης του μεγαλύτερου ποσοστού του συγκροτήματος από το κοινό. Η μετατροπή από «βιομηχανικό» σε «πολιτιστικό» δεν περιορίζεται στο εσωτερικό του συγκροτήματος, αλλά επεκτείνεται στη σύνδεσή του με την πόλη και με τη Σχολή Καλών Τεχνών, με την οποία γειτνιάζει. Η εν λόγω παρέμβαση στον χώρο του Φεστιβάλ Αθηνών στοχεύει στην αναβάθμιση της οδού Πειραιώς και της σταδιακής μετατροπής της σε κύριο πολιτιστικό άξονα της πόλης. Πίσω από το πρότζεκτ βρίσκονται οι Κόκκινου Κούρκουλας Αρχιτέκτονες και Συνεργάτες & En-Route-Architecture, ενώ οι μελέτες είναι δωρεά της Τράπεζας Πειραιώς προς το Ελληνικό Δημόσιο κάτω υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.

Keranis Residences
Το βιομηχανικό κέλυφος που γίνεται πολυτελείς κατοικίες

Το συγκρότημα Keranis Residences αποτελεί μια εκτεταμένη οικιστική και εμπορική ανάπτυξη στον Πειραιά, συνολικής επιφάνειας 29.900 τ.μ., η οποία περιλαμβάνει 408 κατοικίες υψηλής αισθητικής, κατανεμημένες σε έξι ορόφους, σύμφωνα με τη Mercan Greece, που έχει αναλάβει το έργο. Σε στρατηγική θέση, μόλις δέκα λεπτά από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, σχεδιάστηκε με γνώμονα τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για σύγχρονες κατοικίες και υποδομές υψηλής ποιότητας, εντάσσοντας στον σχεδιασμό της τόσο οικιστικές μονάδες όσο και λειτουργικές χρήσεις, που εξυπηρετούν τις ανάγκες της αστικής καθημερινότητας. Στο πλαίσιο αυτό, το έργο διαμορφώνεται ως ένας πολυδιάστατος αστικός κόμβος, ενσωματώνοντας επιχειρηματικές δραστηριότητες, εκπαιδευτικές υπηρεσίες, πολιτιστικές και κοινωνικές δομές, καθώς και αθλητικές εγκαταστάσεις. Πιο αναλυτικά, μεταξύ των παρεχόμενων εγκαταστάσεων περιλαμβάνονται εμπορικοί και λιανικοί χώροι, οργανωμένοι χώροι γυμναστηρίου και αναψυχής, καθώς και roof bar με πανοραμική θέα, τα οποία ενισχύουν τη λειτουργικότητα του έργου.

Πειραιώς 252
Το νέο Art District της Αθήνας στις πρώην εγκαταστάσεις Βιοχάλκο

Οι πρώτες εργοστασιακές εγκαταστάσεις της Βιοχάλκο με το πρότζεκτ Πειραιώς 252 μεταμορφώνονται σε ένα «Σύνθετο Πολιτιστικό, Εμπορικό Επιχειρηματικό, Οικιστικό και Τουριστικό Πόλο», σύμφωνα με την ιδιοκτήτρια του ακινήτου, Noval Property. Το έργο αναπτύσσεται σε μια έκταση άνω των 70 στρεμμάτων, ως τμήμα ενός αναδυόμενου «Πολιτιστικού Τετραγώνου» μητροπολιτικής εμβέλειας («Art District») μεταξύ Αθήνας-Πειραιά, όπου θα συλλειτουργούν η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, ο χώρος του Φεστιβάλ Αθηνών μαζί με νέους μουσειακούς χώρους. Πιο συγκεκριμένα, στα περίπου 55.000 τ.μ. ανάπτυξης θα διαμορφωθούν εγκαταστάσεις πολιτισμού, τουριστική μονάδα, επιχειρηματικό κέντρο, κατοικίες και foodhall.

Οι Foster + Partners, που βρίσκονται πίσω από το αρχιτεκτονικό master plan, σχεδιάζουν βιώσιμες και τεχνολογικά προηγμένες πρακτικές, με στόχο τη δημιουργία ενός καινοτόμου προορισμού, ο οποίο θα εισάγει ένα σύγχρονο τρόπο ζωής και εργασίας και θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ευρύτερη αναμόρφωση της περιοχής. Το έργο προσβλέπει επίσης στην πιστοποίηση με LEED GOLD Neighborhood και έχει ενταχθεί στις Στρατηγικές Επενδύσεις, με την ανάπλαση να δρομολογείται μέσω Ε.Σ.Χ.Α.Σ.Ε. Στη φάση αυτή, αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία αδειοδότησης και η έκδοση του προεδρικού διατάγματος.

Piraeus Gate
Σύγχρονη όαση κατοικίας μέσα στον αστικό ιστό

Στην είσοδο του Πειραιά, στην περιοχή που ορίζεται από τη διασταύρωση της Γρηγορίου Λαμπράκη με την Ομηρίδου Σκυλίτση –τους δύο κεντρικούς άξονες που συνδέουν τον Πειραιά με το κέντρο της Αθήνας και την Αθηναϊκή Ριβιέρα–, βρίσκεται μια ζώνη όπου άλλοτε άνθιζε η ελαφριά βιομηχανία και βιοτεχνία της Αττικής. Σήμερα, αυτή η πολεοδομικά ανενεργή περιοχή με έντονα σημεία εγκατάλειψης και παραβατικότητας, αναβαθμίζεται μέσω του έργου Piraeus Gate. Η εταιρεία DKG Development αναλαμβάνει την επανατοποθέτηση εγκαταλειμμένων κτιρίων, όπως το S&S NEXUS, ένα υφιστάμενο κτίριο 8.500 τετραγωνικών μέτρων, το οποίο ανακατασκευάζει με στόχο τη δημιουργία ενός συγκροτήματος 170 επιπλωμένων, διαχειριζόμενων studios. Το συγκρότημα θα διαθέτει πολλούς κοινόχρηστους χώρους, όπως εσωτερική πισίνα, γυμναστήριο, βιβλιοθήκη, καφέ και κοινόχρηστη κουζίνα, και προετοιμάζεται με σκοπό να λάβει πιστοποίηση LEED. Πρόκειται για μια βιώσιμη ανάπτυξη που θα λειτουργήσει ως χώρος φιλοξενίας επισκεπτών της πόλης του Πειραιά, ψηφιακών νομάδων, φοιτητών, επαγγελματιών και όλων όσων επιθυμούν να απολαύσουν τα οφέλη της περιοχής. Στο πλαίσιο του Piraeus Gate, μια μεικτή ανάπτυξη που θα ξεπεράσει τα 105.000 τ.μ., και σύμφωνα με τον σχεδιασμό της DKG Development, αναπτύσσονται επιπλέον 630 νέες κατοικίες, προσιτές για τη μεσαία ελληνική οικογένεια. Η εταιρεία προχωρά ήδη, με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων αρχών, στην αλλαγή χρήσης των ιδιόκτητων ακινήτων στην περιοχή, με στόχο τη δημιουργία σύγχρονων, βιώσιμων συγκροτημάτων κατοικιών. 

Μέρος της ανάπλασης είναι και το εγκαταλειμμένο, για περισσότερα από 30 χρόνια, εργοστάσιο τροφίμων ΑΖΕΛ, το οποίο θα μετατραπεί σε μια σύγχρονη όαση κατοικίας μέσα στον αστικό ιστό. Πρόκειται για το «Urban Oasis Piraeus», σε οικόπεδο 7.778 τ.μ., που βρίσκεται επί της Ομηρίδου Σκυλίτση 60, έργο που θα περιλαμβάνει τρία νέα πολυώροφα κτίρια κατοικιών με 357 κατοικίες, 3 καταστήματα, 360 υπόγειες θέσεις στάθμευσης και αποθήκες, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για πολλούς υπαίθριους πράσινους χώρους 3.000 τ.μ., με φυτεύσεις και χώρους αναψυχής. Εκτός από τα έργα του Piraeus Gate, μια άλλη επανατοποθέτηση κτιρίου από την DKG Development είναι και το «Moshato Hive» σε παλιό βιοτεχνικό ακίνητο μιας παλιάς στρωματοποιίας στο Μοσχάτο. Εκεί αναπτύσσονται 110 εξυπηρετούμενες μονάδες επιπλωμένων διαμερισμάτων (serviced apartments) μαζί με χώρους συνεργασίας, γυμναστήριο και χώρο κινηματογράφου / lounge, με υπηρεσίες φύλαξης και υποδοχής (reception) 24 ώρες το 24ωρο, το οποίο θα είναι έτοιμο στα τέλη του 2025.

Τα proeject της Dimand
Νέα εποχή για την παλιά κλωστοϋφαντουργία στο Λαύριο

Η DIMAND, σε συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς, αναλαμβάνει την αναβίωση του ακινήτου της πρώην κλωστοϋφαντουργίας «Αιγαίον» στο Λαύριο, με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου πολυλειτουργικού συγκροτήματος σε μια παραθαλάσσια έκταση 100 στρεμμάτων, σε άμεση γειτνίαση με το λιμάνι του Λαυρίου. Σκοπός της συμφωνίας με την Πειραιώς είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας ευρείας επένδυσης, με στόχο την αποκατάσταση της έκτασης και την ανάπτυξη πολεοδομικών υποδομών και κτιριακών εγκαταστάσεων, οι οποίες, μεταξύ άλλων, θα φιλοξενούν κατοικίες, ξενοδοχειακές μονάδες, F&B και χώρους αναψυχής. Οι κοινόχρηστοι χώροι που θα αναπτυχθούν αναμένεται να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τόσο των κατοίκων όσο και των επισκεπτών. Η ανάπτυξη αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο αναμόρφωσης της περιοχής του Λαυρίου, με στόχο την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας, την προσέλκυση τουριστικού ενδιαφέροντος και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής.

Votanikos Business Park
Η ανάπλαση του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος της Aθηναϊκής χαρτοποιείας

Το Votanikos Business Park αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα αστικής αναγέννησης στο κέντρο της Αθήνας, αξιοποιώντας το πρώην βιομηχανικό συγκρότημα της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας στον Βοτανικό. Η ανάπτυξη αυτή υλοποιείται από την εταιρεία DIMAND και προβλέπει τη δημιουργία ενός συγκροτήματος μεικτών χρήσεων. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην εγκατάσταση συστημάτων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, σε υλικά χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος, στην αναβαθμισμένη ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος και την υγεία και την ευεξία των χρηστών του συγκροτήματος. Το έργο στοχεύει σε πιστοποίηση LEED Gold και υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0., με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU. Η ανάπτυξη αυτή αναμένεται να λειτουργήσει ως κόμβος επιχειρηματικής δραστηριότητας, συνδυάζοντας σύγχρονες υποδομές με βιώσιμες πρακτικές, και να συμβάλει στην αναβάθμιση της περιοχής του Βοτανικού, συνδυάζοντας εκτεταμένους χώρους πρασίνου και σύγχρονες υποδομές, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής.

Piraeus Regeneration 138
Η αναβίωση του συγκροτήματος Παπαστράτου

Η ανάπλαση στο συγκρότημα της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτου στην περιοχή Άγιος Διονύσιος του Πειραιά, ξεκίνησε από την DIMAND με το κτιριακό συγκρότημα Piraeus Port Plaza και το ξενοδοχείο ENSO και συνεχίζεται με το υπό κατασκευή νέο Δικαστικό Μέγαρο Πειραιά. Το PR138 αφορά στην ανάπτυξη ενός οικοπέδου 1.300 τ.μ. περίπου, για χρήση ξενοδοχείου αν και αρχικά είχε σχεδιαστεί ως κτίριο γραφείων. Το κτίριο θα έχει εννέα ορόφους και συνολική επιφάνεια 4.500 τ.μ. περίπου, η δε δυναμικότητά του δύναται να ανέλθει σε έως και 140 δωμάτια, αναλόγως τυπολογίας. Η DIMAND βρίσκεται σε συζητήσεις με διεθνή ξενοδοχειακή αλυσίδα και επενδυτές και, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία, θα προχωρήσει στην ανέγερση του ακινήτου, με ορίζοντα ολοκλήρωσης 18-24 μήνες. Η εν λόγω επένδυση αναμένεται να συμβάλει περαιτέρω στην αναβάθμιση του αστικού τοπίου της περιοχής και την ενίσχυση της τοπική οικονομίας του Δήμου Πειραιά.