Το Αμβούργο έρχεται να κλέψει την εναλλακτική αίγλη του Βερολίνου, να γίνει τουριστική ατραξιόν εφάμιλλη της Βαρκελώνης και να καθιερωθεί στον αρχιτεκτονικό χάρτη περισσότερο από το Ρότερνταμ και το Άμστερνταμ μαζί. Ένα Αμβούργο που ακόμα και σήμερα τιμά τον τίτλο της «ελεύθερης και χανσεατικής» πόλης, ένα κατεξοχήν ναυτικό κέντρο, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Γερμανίας είναι το ομορφότερο λιμάνι της Ευρώπης.
Βιομηχανικές προκυμαίες, κακόφημοι δρόμοι και βρόμικες αποβάθρες συνδιαλέγονται με υπερμεγέθη πάρκα, βαθυγάλανες λίμνες και αστραφτερά σπίτια. Φωτεινές ρεκλάμες, ευθυτενείς γερανοί, πολύχρωμα κοντέινερ και εμπορικά πλοία συνθέτουν την τοπιογραφία ενός λιμανιού που σφύζει από ζωή καλύπτοντας το 12% της συνολικής έκτασης της πόλης, περίπου όσο το μέγεθος του ιστορικού της κέντρου.
H νέα Φιλαρμονική του Έλβα μοιάζει με πλοίο έτοιμο να σαλπάρει.
Το Αμβούργο αναπλάθει όχι απλά το ανατολικό τμήμα του λιμανιού του, αλλά διαμορφώνει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης του ευρωπαϊκού κέντρου πόλεως. Τα πολεοδομικά σχέδια του Ρεμ Κούλχαας/ΟΜΑ και του Έρικ Φαν Έγκεραατ/ΕΕΑ, απορρίπτοντας οικιστικές λύσεις τύπου Ντόκλαντς του Λονδίνου, δημιουργούν ένα νέο κέντρο πόλης ακριβώς δίπλα στο παλιό. Μια καινούργια συνοικία που επισκέπτεσαι περπατώντας από το δημαρχείο και τη λίμνη Άλστερ ή ποδηλατώντας από την Αλτόνα και το Ζανκτ Γκέοργκ.
Η είσοδος σε αυτή τη νέα γειτονιά, το HafenCity ή αλλιώς ΠόληΛιμάνι, γίνεται με έναν σχεδόν θεατρικό τρόπο. Μέσα από τις κατακόκκινες τούβλινες καλοδιατηρημένες αποθήκες του Speicherstadt, της «πόλης-μνήμης» με τις χρυσές επιγραφές και ακολουθώντας το δρόμο για τα πλοιάρια που θα σε ξεναγήσουν στο λιμάνι, έρχεσαι αντικριστά με δεκάδες ολοκαίνουργια κτίρια μια ανάσα από το νερό, κατά μήκος του ποταμού Έλβα.
Το κόνσεπτ είναι απλό: μιας και οι νέες τεχνολογίες επέτρεψαν στο λιμάνι να αυξήσει την παραγωγικότητά του μειώνοντας αισθητά το μέγεθός του, το Αμβούργο άδραξε την ευκαιρία να επεκταθεί κατά 40% προς τον ποταμό Έλβα, στις παλιές αποβάθρες, φιλοξενώντας ένα αμάλγαμα λειτουργιών και χρήσεων γης που περιλαμβάνουν διαμερίσματα, γραφεία, χώρους αναψυχής και πολιτιστικά κέντρα. Χωρίς να χάνει καθόλου από την ταυτότητά του, χωρίς μεγαθήρια τύπου mall και με δεκάδες ελεύθερους υπαίθριους χώρους, συνδέσεις με λεωφορεία και μετρό, ποδηλατόδρομους και πεζόδρομους, η ολοκλήρωση του πρότζεκτ αναμένεται το 2025.
Σήμερα, αυτό που σου προκαλεί εντύπωση είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτή η πόλη έχει σεβαστεί το δημόσιο υπαίθριο χώρο.Σκέψου ότι το 14% του Αμβούργου καλύπτεται από πράσινο και πλατείες. Οι μικροί αστικοί κήποι, τα μεγάλα κενά, τα πλακόστρωτα μονοπάτια και οι αναβαθμίδες του Dalmannkai στην παράκτια ζώνη του HafenCity, έργο των Ενρίκ Μιράγιες και της Μπενεντέτα Ταλιάμπουι, προσφέρουν απλόχερα τις «νέες» αποβάθρες στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
Στα συν βάλε και ότι η μπίρα στο καφέ «Κάιζερς», μια ανάσα από τη νέα πλατεία Βάσκο ντα Γκάμα και εντελώς δίπλα στο νερό, κοστίζει μόλις 3 ευρώ. Πολύ κοντά, τα «πεζούλια του Μαγκελλάνου και του Μάρκο Πόλο» στο Sandtorkai θα σε φιλοξενήσουν αν επιθυμείς να ατενίσεις το λιμάνι ή να κάνεις μια στάση πριν πας στο Ναυτικό Μουσείο. Δεκάδες γερανοί θα σε οδηγήσουν σε μια συνοικία με έντονο θαλάσσιο χαρακτήρα, όπου δεσπόζει το ιστορικό κτίριο νεο-γοτθικού στιλ Kaispeicher B του 1879, η πιο παλιά αποθήκη της περιοχής που έχει αποκατασταθεί και πλέον λειτουργεί ως το Ναυτικό Μουσείο του Αμβούργου περιλαμβάνοντας 11.5000 τ.μ. εκθεσιακούς χώρους σε 10 ορόφους.
Η πιο σημαντική ανάπλαση θα γίνει στη συνοικία του Uberseequartier, όπου θα χτιστούν 16 ολοκαίνουργια κτίρια, με 275.000 τ.μ. κατοικίες, γραφεία και μαγαζιά. Την αρχιτεκτονική τοπίου υπογράφουν και εδώ οι Ισπανοί Μιράγιες/Ταλιάμπουι, ενώ στην αρχιτεκτονική μελέτη τα περισσότερα κτίρια έχουν pilotis έτσι ώστε να επιτρέπουν στον καθένα την άμεση πρόσβαση προς το νερό και να αποτρέπουν πλημμύρες από τυχόν υπερχείλιση του ποταμού Έλβα.
Κατακόκκινες τούβλινες καλοδιατηρημένες αποθήκες στο Speicherstadt ανάμεσα στα κανάλια του Έλβα.
Πολλοί αρχιτέκτονες διεθνούς βεληνεκούς έχουν κληθεί για να ανασυνθέσουν τον αρχιτεκτονικό χάρτη του Αμβούργου. Ο Ρεμ Κούλχαας/ΟΜΑ με το Κέντρο Επιστημών και το Νέο ενυδρείο, ο Μασιμιλιάνο Φούκσας με το νέο Τερματικό Σταθμό των Κρουαζιερόπλοιων, οι Χέρτζογκ & ντε Μερόν με τη νέα Φιλαρμονική της πόλης, η Μπεθ Γκαλί/BB + GG arquitectes με τις πλατείες και τους πεζοδρόμους γύρω από το Magdeburger και ο Έρικ φαν Έγκεραατ/ΕΕΑ με δυο πολυόροφα κτίρια είναι μερικά μόνο από τα ονόματα των συμμετεχόντων στο πρότζεκτ.
Ακόμα και το Queen Mary II, ένα από τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια του κόσμου, κλήθηκε να συνδράμει στην προσπάθεια του Αμβούργου να δηλώσει την αρχιτεκτονική του υπεροχή αλλά και να δώσει πνοή στο παραμελημένο κομμάτι του ανατολικού λιμανιού, διαμορφώνοντας τις γέφυρες και τις καμπίνες του σε ξενοδοχείο και αγκυροβολώντας μόνιμα στον ποταμό Έλβα.
Ο Κούλχαας, ο ολλανδός πρωτεργάτης της αστικής καινοτομίας, δεν υπογράφει μόνο το γενικό πολεοδομικό σχέδιο, αλλά έρχεται να εμπλουτίσει την κορυφογραμμή του Αμβούργου με ένα τεράστιο κτίριο-δαχτυλίδι,23.000 τ.μ., που αποτελείται από 10 «ημιπολύτιμους λίθους» που ενώνονται μεταξύ τους δημιουργώντας τρισδιάστατα ιριδίζοντα πίξελ που αντανακλώνται στο νερό. Σε συνεργασία με την Έλεν φαν Λόουν, παλιά του γνώριμη από την Ολλανδική Πρεσβεία στο Βερολίνο και το Σπίτι της Μουσικής στο Πόρτο, μεταμορφώνει την παλιά αποβάθρα σε ένα υπερσύγχρονο Κέντρο Επιστημών.
Στο υπόγειο, κάτω από τη στάθμη του ποταμού Έλβα, χωροθετείται το μεγαλύτερο μέρος ενός πρότυπου ενυδρείου, ενώ το υπόλοιπο κτίριο θα φιλοξενήσει θέατρα, γραφεία, εργαστήρια και ποικίλες εμπορικές δραστηριότητες. Το κτίριο δανείζεται αρκετά στοιχεία από το CCTV, την Κεντρική Κινέζικη Τηλεόραση του Πεκίνου, ενώ λέγεται ότι η τρύπα στη μέση υπαινίσσεται τη βαθιά ανησυχία του Κούλχαας για τις κλιματικές αλλαγές.
Σε κάποιους άλλους η νέα μεγα-κατασκευή θυμίζει απλώς ένα γιγαντιαίο υπερσύγχρονο σωσίβιο. Το σίγουρο είναι πως αυτό το τεράστιο κεντρικό κενό μοιάζει να αφήνει το νερό να διεισδύει μέσα του, να γλύφει τη γυάλινη πρόσοψη και να γεμίζει ξανά και ξανά το ενυδρείο… Το σμαραγδένιο δαχτυλίδι επιδιώκει να μετακομίσει την καθημερινότητα πιο ψηλά, σε μια κεντρική πλατεία πάνω από τη στάθμη του υδάτινου στοιχείου. Και τι δε θα έδινες για μια παγωμένη μπίρα με θέα ολόκληρο το χανσεατικό λιμάνι!
Στην άλλη άκρη του HafenCity, η νέα Φιλαρμονική του Έλβα μοιάζει με πλοίο έτοιμο να σαλπάρει.Οι Χέρτζογκ & ντε Μερόν έχοντας την εμπειρία της Tate του Λονδίνου μεταμορφώνουν και εδώ ένα παλιό «μνημείο» σε κάτι ολοζώντανο και φρέσκο. Μια προϋπάρχουσα τούβλινη αποθήκη κακάο του ’60, σχεδιασμένη από τον Βέρνερ Κάλμοργκεν, ανακαινίζεται και παντρεύεται με ένα νέο «κρυστάλλινο» στέγαστρο που μοιάζει να αιωρείται ή, αν θέλετε, να επιπλέει πάνω στο παλιό βιομηχανικό κτίριο.
Κρατώντας ακέραιο το κέλυφος της Kaispeicher A, της «αποβάθρας-μνήμης», αλλά μεταλλάσσοντας το εσωτερικό της, οι αρχιτέκτονες θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο τοπόσημο, 37 μ. ύψους στην παλιά προκυμαία. Η εκπληκτική τοποθεσία του κτιρίου, στην άκρη της αποβάθρας, και η διαφάνεια του «στέμματος» φέρνει στη μνήμη τη διαύγεια του νερού και τα κύματα του ποταμού ‘Ελβα. Το νέο 12.000 τ.μ. πρότζεκτ του τρομερού αρχιτεκτονικού διδύμου, άκρως ποιητικό και βαθιά σκηνογραφικό, που άρχισε τον Απρίλιο του 2007, θα φιλοξενήσει τη Συμφωνική Ορχήστρα του ραδιοφωνικού σταθμού NDR, ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο, ένα κέντρο συνεδριάσεων, το μουσικό μουσείο για παιδιά, πολυάριθμα διαμερίσματα, εστιατόρια, μπαρ και θέσεις στάθμευσης.
15°
