Η στάση μίας κοινωνίας έναντι της μετανάστευσης αποτελεί μία από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις που καλείται να λάβει. Από τη μία πλευρά, η μετανάστευση είναι πηγή εμπλουτισμού και καινοτομίας για όλη την κοινωνία. Αυτό ισχύει στα οικονομικά, αλλά και στα κοινωνικά θέματα. Δεν πρόκειται μόνο για την προσθήκη αριθμών στην αγορά εργασίας ή η βοήθεια στη φροντίδα, είναι και τα σημαντικά (μη χειροπιαστά) πεδία της καινοτομίας, της προσαρμοστικότητας καθώς και της συμμετοχής μιας χώρας στη διαμόρφωση παγκόσμιου πολιτισμού. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και κίνδυνοι: δημιουργία γκέτο, όξυνση κοινωνικών διαφορών, κίνδυνος κατακερματισμού της κοινωνίας. Το αν θα ισχύσει το πρώτο και το πώς θα περιοριστεί το δεύτερο, είναι ένα κρίσιμο στοίχημα για την κοινωνία μας. Ένα στοίχημα που ως τώρα το έχουμε αγνοήσει πανηγυρικά, αφήνοντας τα ερωτήματα στον αυτόματο πιλότο.... Τα παραδοσιακά κόμματα αρκέστηκαν, κατά κανόνα, στο ρόλο του τζαμπατζή: αφού μπορούμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη της μετανάστευσης χωρίς να αναγνωρίζουμε τη σημασία της, γιατί να μπλέξουμε σε «δύσκολες» συζητήσεις;
Η θέση στη μετανάστευση δεν είναι ευκαιρία επίδειξης προοδευτικότητας, αλλά ευθύνης (πρώτα-πρώτα απέναντι στους ίδιους τους μετανάστες). Τι να το κάνεις ένα πολύ «προοδευτικό» νομοθέτημα που όμως καταπίπτει στα δικαστήρια ή δεν εφαρμόζεται επειδή δεν έχει πείσει για το δίκαιο των ρυθμίσεων που εισάγει; Σε αυτές τις περιπτώσεις, τιμωρούνται και μένουν έκθετοι οι ίδιοι οι άνθρωποι που υποτίθεται προσπαθεί να βοηθήσει.
Η μοναδική φωτεινή εξαίρεση ήταν ο νόμος Ραγκούση. Ο οποίος, όμως, προσέκρουσε σε θεσμικό τοίχο. Περισσότερο από όλα, όμως, προσέκρουσε στις παρεξηγήσεις και στις προκαταλήψεις που εξέθρεψε η ανειλικρίνεια και η φοβικότητα των πολιτικών που δεν ήθελαν να μιλήσουν εγκαίρως και ανοιχτά για τα θέματα. Το αποτέλεσμα της αποτυχίας μιας καλόπιστης ενέργειας είναι να βρίσκονται σε εκκρεμότητα πολλές εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες και μετανάστριες, ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ή ήρθαν σε μικρή ηλικία και παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό μας σύστημα αντιμετωπίζονται σαν παρείσακτοι.
Η συζήτηση για τη μετανάστευση ακόμα κυριαρχείται από μύθους και φοβικές χίμαιρες. Αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο κατατρεγμένοι πρόσφυγες από τη Συρία, οικονομικοί μετανάστες που διέσχισαν τη Σαχάρα, και παιδιά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και διαπρέπουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Και δεν καταλαβαίνουμε ότι, αν δεν δώσουμε πλήρη δικαιώματα στην τελευταία κατηγορία, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καμία άλλη.
Συνεπώς, έχει σημασία ένας νόμος για τη μετανάστευση να πάρει με το μέρος του όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται. Επίσης, να αξιολογεί και να ιεραρχεί προκειμένου να προωθήσει την κοινωνική ένταξη, χωρίς να αρνείται την υποχρέωση που πηγάζει από τις αρχές του ανθρωπισμού. Όσο και αν τα προσωπικά πιστεύω οδηγούν κάποιους από μας προς πιο φιλελεύθερες λύσεις, για να είμαστε χρήσιμοι πρέπει να μην υποκύψουμε στον πειρασμό της επίδειξης προοδευτικότητας.
Είναι, λοιπόν, μεγάλη η στιγμή που έρχεται στη Βουλή ένα νομοσχέδιο που επιχειρεί (ξανά) να βάλει μια τάξη στις εκκρεμότητες που εξέθρεψε η πολιτική ατολμία και υποκρισία δύο δεκαετιών. Είναι, επίσης, μεγάλο το καθήκον των πραγματικά προοδευτικών ανθρώπων να κάνουμε ό,τι γίνεται για να στεριώσει ο νόμος. Εμείς στο Ποτάμι δεν έχουμε καμία δυσκολία να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Να πούμε, για παράδειγμα, πως η «δεύτερη γενιά» μεταναστών ΔΕΝ είναι μετανάστες. Και να συνεισφέρουμε στη νομοθέτηση δίκαιων και διαφανών κανόνων που προσφέρουν θεσμική λύση και αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί από το παρελθόν, αλλά και των θεμάτων που θα συνεχίσουν να προκύπτουν και στο μέλλον.
Υποστηρίζουμε, λοιπόν, εμείς στο Ποτάμι τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης και θα ψηφίσουμε το νόμο με ανακούφιση. Αναγνωρίζουμε πως οι προτεινόμενες διατάξεις δεν αποτελούν το υπόδειγμα μίας «ιδανικής λύσης σε μία ουτοπικά τέλεια κοινωνία». Συμπάσχουμε στην προσπάθεια ο νέος νόμος που θα ψηφιστεί να έχει την υποστήριξη όσο γίνεται περισσότερων συμπολιτών μας προκειμένου να μην προσκρούσει ξανά σε θεσμικά αναχώματα που θα τον ακυρώσουν στην πράξη. Δεν κάνουμε «ανέξοδη» αντιπολίτευση ούτε «φθηνή» επίδειξη προοδευτισμού.
Έτσι, διατυπώσαμε συγκεκριμένες προτάσεις που βελτιώνουν τη λειτουργικότητα και την ευρύτητα αποδοχής του νόμου. Η δική μας διαφοροποίηση αφορά ένα σημείο, το οποίο θεωρούμε κομβικό. Υποστηρίζουμε ότι η έμφαση των προϋποθέσεων για την απόκτηση ιθαγένειας θα πρέπει να βρίσκεται στα ίδια τα παιδιά. Η πρόταση του Σ/Ν λέει ότι απαιτούνται 10 χρόνια παραμονής των γονέων στην Ελλάδα, προκειμένου να αποκτηθεί η ιθαγένεια από το παιδί όταν γραφτεί στην Α' Δημοτικού. Η πρόταση του Ποταμιού διατηρεί τα 10 χρόνια (αφού αυτά απαιτούνται για να μη απορριφθεί ο νόμος) αλλά τα χρόνια θα προσμετρώνται από τη γέννηση του παιδιού (και όχι πριν από αυτήν) και η προϋπόθεση κατά τη γέννηση είναι η νόμιμη παραμονή στη χώρα ενός εκ των δύο γονιών (όχι και των δύο).
Αν και το άθροισμα των απαιτούμενων χρόνων για τους γονείς είναι το ίδιο, η δική μας πρόταση καλύπτει περισσότερες οικογένειες που δεν έχουν συμπληρώσει χρόνια νομιμότητας πριν τη γέννηση του παιδιού. Επιπλέον, δίνει το κίνητρο της συμμετοχής των παιδιών στη σχολική κοινότητα – δηλαδή στον κόσμο των παιδιών στην Ελλάδα. Αυτή είναι μια περισσότερo ανοιχτή θέση: αφήστε την αναδρομική αναζήτηση νομιμότητας για την προηγούμενη 5ετία και επικεντρωθείτε στο σημαντικό: στα συστατικά της ζωής του παιδιού στη χώρα μας, δηλαδή στην κοινωνική του ένταξη. Η ιθαγένεια, σύμφωνα με τη δική μας πρόταση, δεν είναι ένα έπαθλο στο παιδί για τον 5ετή πρότερο έντιμο βίο των γονέων του. Δεν είναι καν το έπαθλο της ανταπόκρισης σε μία δοκιμασία «ειδικά για Ξένους». Είναι η επιβεβαίωση ότι και για τα παιδιά που γεννιούνται στην Ελλάδα από γονείς μετανάστες ισχύει ό,τι ακριβώς για κάθε ελληνόπουλο: η υποχρεωτική εκπαίδευση.
Τόσο απλό, τόσο καθαρό και τόσο δίκαιο. Επειδή, το θέμα της ιθαγένειας έχει μεγάλη συμβολική σημασία.
16°
