Το Μάτι είμαστε εμείς

Σήμερα κλείνει ένας χρόνος από την τραγωδία στο Μάτι. Μια στιγμή εθνικού, συλλογικού θανάτου σε συνθήκες ακραίας, συσωρρευμένης απόγνωσης, ένα μαζικό εφιαλτικό βίωμα θανάτου. Μια στιγμή ύστατης μοναξιάς για τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί, που κάηκαν ζωντανοί, που είδαν δικούς τους ανθρωπους να καίγοναι ζωντανοί, που κάηκαν αλλά επέζησαν, που είδαν τα σπίτια τους, δηλαδή τη ζωή τους, να γίνονται στάχτη, που αντίκρισαν τα απανθρακωμένα σώματα των γειτόνων τους, που έζησαν τον πύρινο εφιάλτη σε μια ακτή, να μην μπορούν να αναπνεύσουν και να καίγονται από τα θερμικά κύματα της φωτιάς. Ένα συλλογικό βίωμα φρίκης, απελπισίας και απόγνωσης.

Όσο σκληρές κι αν είναι οι λέξεις, όσο γλαφυρές οι περιγραφές, δεν μπορούν να αποδώσουν τι συνέβη πριν ένα ακριβώς χρόνο στο Μάτι. Οι εικόνες με τα κουφάρια των αυτοκινήτων και με τους ανθρώπους στο Κόκκινο Λιμανάκι δεν έπρεπε να είχαν υπάρξει και δεν μπορούν να ξεχαστούν, όχι μόνο από αυτούς που ήταν εκεί, αλλά ούτε από τους απλούς θεατές που είμαστε εμείς, όσοι δεν ζήσαμε τον εφιάλτη αλλά τον παρακολουθήσαμε με τρόμο σαν ταινία καταστροφής που συνέβαινε δίπλα μας.

Δεν μπορούσες να το αντέξεις, ότι συνέβη. Όχι μόνο γιατί ήταν κάτι τόσο αποτρόπαιο. Αλλά και γιατί σου έδειχνε ότι αυτή η βεβαιότητα στην οποία χτίζουμε καθημερινά τη ζωή μας, η συνθήκη ασφάλειας με την οποία δεν μπορούμε παρά να πιστεύουμε πως πορευόμαστε, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί. Και μπορεί, πράγματι, αν χτυπηθούμε από μια ανίατη ασθένεια, από ένα αναπάντεχο δυστύχημα ή από από μία εγκληματική πράξη που μπορεί να συμβεί σε εμάς ή σε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο. Όμως όταν αυτή η ανατροπή συντελείται ακαριαία σε μια συνθήκη ανεμελιάς δίπλα στη θάλασσα για τόσο πολλούς ανθρώπους, όταν μια στιγμή διακοπών μετατρέπεται μαζικά από τη μια στιγμή στην άλλη σε εφιάλτη, η βεβαιότητα ότι η ζωή είναι ασφαλής και έχει αξία κλονίζεται με τρόπο οριακό.

Είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα από όσα μας συνέβησαν όλα τα τελευταία χρόνια και θα όφειλε όλους να μας συνταράζει. Όχι μόνο λόγω της ενσυναίσθησης που αυθόρμητα νιώθουμε για τη φρίκη που έζησαν οι συνάνθρωποί μας, αλλά και γιατί εύκολα ο καθένας από μας θα μπορούσε να βάλει τον εαυτό του στη θέση τους.

Ήταν ωστόσο μια γροθιά στη συνείδηση του καθένα από μας, αλλά και στη συνειδητοποίηση; Είχαμε την ευκαιρία να καταλάβουμε ακριβώς πόσο σημαντικό είναι να ζούμε σε μια ευνομούμενη πολιτεία; Πόσο ευάλωτοι μπορεί να είμαστε όταν δεν λειτουργεί το κράτος και οι μηχανισμοί του; Πόσο λεπτή και εύθραυστη γίνεται η γραμμή από τη ζωή στο θάνατο, όταν οι κρατικοί λειτουργοί δεν στη θέση τους για να μας προστατεύουν αλλά για να εξασφαλίζουν τη θέση και κυριαρχία τους; Αλλά και πόσο κυνική μπορεί να γίνει η εξουσία, όταν αποτυχαίνει με τόσο κραυγαλέο τρόπο να εκπληρώσει τον σκοπό της; Και όταν για να επιβιώσει δεν διστάζει να βάλει απέναντί της, ως ταξικούς εχθρούς, ακόμα και τα θύματα μιας τραγωδίας για την οποία η ίδια έχει τρομαχτικές ευθύνες;

Στο Μάτι είχαν τα σπίτια τους άνθρωποι σαν κι εμάς, παραθέριζαν ή έμεναν μόνιμα οικογένειες με παππούδες και παιδιά. Αυτοί οι άνθρωποι κατηγορήθηκαν ότι έφταιγαν που πέθαναν, που κάηκαν, που έχασαν τα σπίτια τους, γιατί έχτισαν αυθαίρετα. Αντί να πενθούμε όλοι μαζί και να προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συνέβη, σημάδι πως θα ήμασταν μια κοινωνία σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης, βρεθήκαμε να παρακολουθούμε τη δημιουργία μιας πρωτοφανούς πολεμικής εναντίον των θυμάτων.

Τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Η ψεύτικη σύσκεψη που έγινε το βράδυ εκείνης της Δευτέρας –λίγο μετά από τη στιγμή που τόσοι άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί από μια φωτιά για την οποία το κράτος δεν έκανε τίποτα επιχειρησιακά, και λίγο πριν ξεκινήσει ο στιγματισμός των θυμάτων που στοχοποιήθηκαν ως ένοχοι προκειμένου να μετριαστεί το πολιτικό κόστος–αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο τεκμήριο. Ένα τεκμήριο για τον κυνισμό μιας εξουσίας που το μόνο όπλο που είχε για να διατηρεί την κυριαρχία της ήταν η επικοινωνιακή διαχείριση με όρους προπαγάνδας. Δεν νομίζω πως μπορεί κανείς και με κανέναν τρόπο να εξηγήσει διαφορετικά ή να υπερασπιστεί αυτό το τεκμήριο κυνισμού και αθλιότητας. Τα γεγονότα είναι αμείλικτα προς κάθε κατεύθυνση και είναι εκεί για να μην τα ξεχνάμε.

Η μνήμη θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε. Το Μάτι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωντανής μας ιστορίας και σημείο αναφοράς για τη δυνατότητα να επιζούμε και να συνυπάρχουμε με όρους ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Η κοινότητα των κατοίκων του είναι ένα παράδειγμα για το πώς μπορούν να αυτοοργανωθούν οι άνθρωποι για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο, για να συμπαρασταθούν, για να διεκδικήσουν. Το Μάτι και οι άνθρωποί του είναι και δικό μας κομμάτι και οφείλουμε να το θυμόμαστε. Να θυμόμαστε και να τιμούμε τους νεκρούς. Να ζητάμε οικονομική στήριξη και ηθική δικαίωση των ανθρώπων που το έζησαν, κρατική μέριμνα και φροντίδα για την αποκατάσταση όσων επλήγησαν.

Τέλος, να διεκδικούμε μια πολιτεία που να είναι εκεί για την προστασία τη δική μας και των συνανθρώπων μας, που να μας περιλαμβάνει όλους, που να αναλαμβάνει τις ευθύνες της όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά, που η πολιτική της παρουσία θα είναι στοχοπροσηλωμένη στο να χτίζει το κοινωνικό με όρους υπευθυνότητας, αλληλεγγύης και ειρήνης.