Η «Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ αποκαλύπτει νέα μυστικά στους επιστήμονες - Ποια η σχέση του με τη χημεία και πώς ετοίμαζε τα χρώματά του.
Με ύψος 3,63 μέτρα και πλάτος 4,37 μέτρα, η «Νυχτερινή Περίπολος» είναι ο μεγαλύτερος πίνακας του Ρέμπραντ. Αιώνες μετά τη δημιουργία του αριστουργήματος του Ολλανδού ζωγράφου, εξακολουθούμε να αποκαλύπτουμε τις πιο μικρές λεπτομέρειες στις χρωστικές του, χάρη στην πρόοδο της σύγχρονης τεχνολογίας.
Μια ομάδα ερευνητών από όλη την Ευρώπη εντόπισε ένα απροσδόκητο μόριο ενώ μελετούσε τις επιστρώσεις χρώματος του πιο διάσημου έργου τέχνης της χρυσής εποχής της ολλανδικής ζωγραφικής.
Χάρη στα στρώματα χρωστικών και άλλων μέσων όπως αστάρια και βερνίκια, οι πίνακες μπορούν να ποικίλλουν σε χημική σύνθεση σε τρεις διαστάσεις. Έτσι, εκτός από τις σαρώσεις της επιφάνειας του αριστουργήματος, οι ειδικοί που εργάζονταν στο πρότζεκτ διατήρησης «Operation Night Watch», έβγαλαν λεπτά δείγματα μέσα από τα στρώματα του διάσημου πίνακα.
Το 2021, δύο χρόνια μετά την έναρξη του πρότζεκτ, η χαρτογράφηση αποκάλυψε το αρχικό σκίτσο του Ρέμπραντ, κάτω από την τελική έκδοση της Νυχτερινής περιπόλου. Εκπέμποντας ακτίνες Χ στον πίνακα, η τεχνολογία αναγκάζει τις χρωστικές να απορροφούν και στη συνέχεια να εκπέμπουν φως υψηλής ενέργειας με ενδεικτικό τρόπο, προσδιορίζοντας τις κατανομές διαφορετικών στοιχείων μέσα σε μεμονωμένα στρώματα.
Αυτή η χαρτογράφηση αποκάλυψε πολλές μικρές λεπτομέρειες που είχαν αλλάξει από το αρχικό σκίτσο, σε αυτό που μπορούμε να δούμε σήμερα.
Όπως προκύπτει από την έρευνα που δημοσιεύτηκε στην Angewandte Chemie International Edition, ο ζωγράφος χρησιμοποίησε μια ασυνήθιστη ένωση μολύβδου στον διάσημο πίνακά του.
«Δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ στο παρελθόν σχηματισμός μολύβδου σε πίνακα του 17ου αιώνα», σημειώνει το πανεπιστήμιο της Αμβέρσας. Η ανακάλυψη αυτή παρέχει νέες πληροφορίες για τις γνώσεις του Ρέμπραντ σχετικά με τη χημεία και τον τρόπο με τον οποίο προετοίμαζε τα χρώματά του.
Είναι επίσης ένα σημαντικό βήμα για την καλή συντήρηση του καμβά. Χάρη στον σαρωτή του πανεπιστημίου της Αμβέρσας, η ομάδα μπόρεσε να αποδείξει ότι οι φορματικοί μόλυβδοι βρίσκονται στην προτομή του υπολοχαγού Ρούιτενμπουργκ, ενός από τους κύριους χαρακτήρες του πίνακα, εξήγησε ο ερευνητής Βίκτορ Γκονζάλεζ. Μια επιστημονική ομάδα διερευνά επί του παρόντος πώς συμπεριφέρεται χημικά ο πίνακας του Ρέμπραντ.
Με βάση την προετοιμασία των πινάκων στο εργαστήριο του καλλιτέχνη, η ερευνητική ομάδα μπορεί να μιμηθεί στο εργαστήριο αυτά που χρησιμοποιούνταν πριν από τέσσερις αιώνες. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες συγκρίνουν αυτά τα νέα υλικά με ένα θραύσμα του έργου του Ρέμπραντ για να προσπαθήσουν να εντοπίσουν την προέλευση των σχημάτων.
Το αριστούργημα του Ρέμπραντ και οι αλλεπάλληλες προσπάθειες αποκατάστασης
«Ο 17ος αιώνας ήταν μια περίοδος κατά την οποία εμφανίστηκαν η φυσική και η χημεία», λέει ο καθηγητής Κοέν Γιάνσενς του Πανεπιστημίου της Αμβέρσας. Καλλιτέχνες και επιστήμονες συνήθιζαν να συναντώνται σε αυτό που ονομαζόταν «μορφωμένες κοινωνίες».
«Δεν είναι αδιανόητο ότι ο Ρέμπραντ απέκτησε σε αυτούς τους κύκλους γνώσεις χημείας και υλικών, τις οποίες στη συνέχεια εφάρμοσε όταν ετοίμαζε τους πίνακές του». Ο Ολλανδός δάσκαλος ζωγράφισε τη «Νυχτερινή Περίπολο» το 1642. Το έργο εκτίθεται σήμερα στο μουσείο Rijksmuseum στο Άμστερνταμ. Η τελευταία του αποκατάσταση χρονολογείται από το 1976.
Οι προηγούμενες προσπάθειες αποκατάστασης έχουν προκαλέσει τεράστιες αλλαγές στον πίνακα, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου νυχτερινή σκηνή. Πολλά στρώματα βερνικιού, ανακατεμένα με βρωμιά, σκοτείνιασαν τη σκηνή για να δώσουν αυτή την εντύπωση, δημιουργώντας τελικά το κοινό της όνομα στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα.
Το επίσημο όνομα του πίνακα είναι Militia Company of District II υπό τη Διοίκηση του λοχαγού Frans Banninck Cocq και η «Operation Night Watch» εξετάζει τώρα πώς να αφαιρέσει αυτά τα στρώματα βερνικιού χωρίς να διαταραχθεί ο αρχικός πίνακας από κάτω.
Το 2021, μια χαμένη λωρίδα που είχε αποκοπεί από το έργο τέχνης ανακατασκευάστηκε με κόπο, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.
«Πραγματικά δίνει στον πίνακα μια διαφορετική δυναμική», είπε τότε στο Associated Press ο διευθυντής του μουσείου Taco Dibbits. «Και αυτό που μας δίδαξε είναι ότι ο Ρέμπραντ δεν κάνει ποτέ αυτό που περιμένεις».
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
