Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ Χριστιανός / Γλίξμπουργκ (1868-1923) δεν είναι άγνωστος στους νεότερους Αθηναίους. Υπάρχει η ενδιαφέρουσα (και σε μόνιμη επισκευή) εκκλησία που ονομάστηκε έτσι με τη γέννησή του και ο σχετικός κεντρικός δρόμος που ενώνει Ομόνοια με πλατεία Καραϊσκάκη: η Αγ. Κωνσταντίνου. Υπάρχει βέβαια η μεγάλη λεωφόρος, που περνάει μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, που κάτω της κυλάει ο Ιλισός. Τέλος, όλοι ξέρουμε το γνωστό άγαλμά του στο Πεδίο του Άρεως, αυτή το μεταλλικό, έφιππο, υπερμέγεθες, πομπώδες κατασκεύασμα. Εγώ εδώ θέλω να σταθώ σ’ ένα πολύ λιγότερο γνωστό άγαλμα, τον ανδριάντα που βλέπετε στη φωτογραφία (την τράβηξα 3 του Μάρτη). Βρίσκεται στο Κορωπί Αττικής, σε κεντρικότατο σημείο, κι έχει «βαφτίσει» τη στάση του τοπικού λεωφορείου «Άγαλμα». Είναι πολύ σεμνότερο από της Αθήνας, μαρμάρινο, σε ανθρώπινη διάσταση, κι ο εικονιζόμενος συνοδεύεται από ένα πυροβόλο της εποχής των βαλκανικών πολέμων, τότε που ήταν αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού. Το φιλοτέχνησε ο γλύπτης Επαμεινώνδας Μαυρουδής και θα πρέπει να ήταν το κύκνειο άσμα του, αφού πέθανε τον ίδιο καιρό που στήθηκε το έργο του. Πότε δηλαδή; Μετά το βασιλικό οικόσημο που βρίσκεται στη βάση του ψηλού βάθρου, στη βάση του όλου συστήματος μια μαρμάρινη πλάκα μάς πληροφορεί: «Επί βασιλέως Γεωργίου Β΄ / Εθνικού Κυβερνήτου Ι. Μεταξά / Νομάρχου Αττικοβοιωτίας Π. Κορωναίου / Δαπάναις συνιδιοκτησίας Κορωπίου / Ανηγέρθη εν έτει 1940». Υποθέτω ότι πολύ λίγες αναμνηστικές πλάκες θα έχουν σωθεί στην Ελλάδα με ταυτόχρονη αναφορά στον αχώνευτο βασιλιά Γεώργιο Β΄ και στον (ικανότατο αλλά) δικτάτορα πολιτικό, τον Ιωάννη Μεταξά, συν την τρισδιάστατη απεικόνιση του κομματάρχη βασιλιά. Αλλά εδώ βρισκόμαστε στην καρδιά των Μεσογείων της Αττικής. Εδώ οι ντόπιοι Αρβανίτες ήταν πιο βασιλόφρονες κι από τους Μανιάτες. Κι αυτοί οι Αρβανίτες, ως άντρες της 1ης Μεραρχίας, είναι που κολλήσανε στον Κωνσταντίνο, το συμπολεμιστή τους, το τιμητικό παρατσούκλι «κουμπάρος» – δικός τους άνθρωπος δηλαδή. Τώρα τα Μεσόγεια δεν είναι πια αρβανίτικα, ούτε οι γέροι καλά καλά δε μιλάνε αυτή τη γλώσσα, το Λιόπεσι έγινε Παιανία, το ίδιο το Κορωπί «Δήμος Κρωπίας» κ.λπ. Άλλα πάλι τοπωνύμια διατηρούνται, μα δίχως νόημα για τους νεότερους (Σπάτα, Καπαντρίτι, Καλέντζι, Πούσι κλπ), ενώ το ίδιο συμβαίνει με τα οικογενειακά επώνυμα (Πρίφτης, Γκλιάτης, Γκίκας, Πέππας, Γκίνης, Πίνης, Γκιόκας, Γκούμας, Τσεβάς κ.λπ., δισύλλαβα βέβαια κατά 80%). Το έργο όμως του Μαυρουδή μένει εδώ, για να θυμίζει –σε όσους έχουνε διάθεση να διερωτηθούν– τον παλιό βασιλιά και τη σχέση του με τους Αρβανίτες.
Το «Κουτούκι» στον Υμηττό
Μια και βρεθήκαμε στα Μεσόγεια, ας μείνουμε λίγο ακόμα εκεί. Στη μεριά του Υμηττού που κοιτάει προς την Αθήνα υπάρχει μια πολυθρύλητη σπηλιά που λέγεται «Κουτούκι», για την οποία είχα ακούσει τα καλύτερα. Δεκαετίες τώρα έβλεπα το δρόμο που ανηφόριζε προς το βουνό, αλλά –ντρέπομαι που το λέω– δεν είχα πάει ποτέ μου. Και λίγες μέρες πριν, παρόλο που οι ταμπέλες που οδηγούσαν εκεί είχαν πάνω τους τα δυσοίωνα αυτοκόλλητα «Κλειστό», ξεκινήσαμε να ανηφορίσουμε για να δούμε τι γίνεται. Φτάνοντας πάνω στην είσοδο της σπηλιάς (διαμορφωμένη με είσοδο, εγκαταστάσεις, ταμείο για εισιτήρια) μας υποδέχτηκαν ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο και δυο σκυλιά. Βγήκε ένας φύλακας, που δεν ξέρω τι ακριβώς φύλαγε, τον ρώτησα. «Τα έργα έχουν τελειώσει» μου λέει, «αλλά δεν ξέρω πότε θα ξανανοίξει, ούτε ποιος φορέας θα είναι υπεύθυνος». (Η μεγάλη πολλαπλή επιγραφή, πάντως, το έλεγε καθαρά: «Περιφέρεια Αττικής».) Ευχαρίστησα κι έφυγα. Στην Ελλάδα ζούμε – και στο κάτω κάτω, το ξέραμε ότι δεν θα μπαίναμε. Αλλά η θέα έξω από την κλειστή είσοδο σού κόβει την ανάσα. Όλος ο κάμπος των Μεσογείων σαν αεροφωτογραφία, από την Πεντέλη μέχρι σχεδόν το Λαύριο, με τα χωριά και τους δρόμους να ξεχωρίζουν, το νταμάρι της Μερέντας στο Μαρκόπουλο, το αεροδρόμιο, τη θάλασσα, την Εύβοια, τη Μακρόνησο, την Αττική Οδό, ελιές και υπολείμματα αμπελιών. Και στο βουνό, πριν το αποχαιρετήσουμε, η υπέροχη αττική χλωρίδα: μηδικές, σκίνα, φλόμοι, φιδόχορτα, κυκλάμινα, δάφνες, θυμάρια, άπειρα άλλα που δεν τα ξέρω. Κι ακόμα, πουλιά: στα χαμηλά οι πιο πολλές καρακάξες που έχω δει μαζεμένες (μας συνοδεύανε και σ’ όλη την επιστροφή μας) και ψηλά, προς τα ραντάρ, δυο μεγάλα αρπακτικά κόβανε βόλτες. Τι σχέδιο, ήτανε πολύ μακριά για να το καταλάβω.
21°
