Οι παπαγάλοι της Αθήνας έχουν φωνή

Αν οι παπαγάλοι μιλούσαν κανονικά θα είχαν πολλές ιστορίες να μας πουν. Για τις πατρίδες τους, στην Ασία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική. Για τους ανθρώπους που έχουν την απαίτηση απ’ αυτούς να μάθουν να μιλάνε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Για το πώς τους φαίνονται τα πάρκα της Αθήνας. Για τα κλουβιά από τα οποία το έσκασαν. Επειδή όμως είναι ψηλά για να τους πιάσουμε κουβέντα, πληροφορίες για αυτούς θα μας δώσει ένας άνθρωπος που τους λατρεύει: Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Παναγιώτης Λατσούδης.

Οι ελεύθεροι πληθυσμοί παπαγάλων στη χώρα μας άρχισαν να καταγράφονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. «Οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν είναι αποδημητικά πουλιά, δεν μπορούν να πετάξουν σε τόσο μεγάλες αποστάσεις, κανείς τους δεν ήρθε μόνος του. Η παρουσία τους στη χώρα μας, αλλά και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι αποτέλεσμα του εμπορίου άγριας ζωής», λέει ο κ. Λατσούδης. Κάποιοι ίσως το έσκασαν από τα κλουβιά τους, άλλοι αφέθηκαν ελεύθεροι από τους «ιδιοκτήτες» τους είτε επειδή τους βαρέθηκαν είτε επειδή θεώρησαν ότι θα ήταν καλύτερο να τους αφήσουν να πετάξουν. Πολλά προέρχονται από εκτελωνισμούς που δεν ολοκληρώθηκαν και τα πουλιά αφέθηκαν ελεύθερα. 

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία τα τελευταία τρία χρόνια προχωρά στην απογραφή του πληθυσμού τους την περίοδο των Χριστουγέννων. Εκτός από την Αθήνα, τους συναντάμε στη Θεσσαλονίκη, στην Κρήτη, στη Ρόδο, σε περιοχές της Πελοποννήσου, ακόμα και σε κάποια νησιά όπως η Σύρος και η Σκιάθος. Στην Αττική ο πληθυσμός τους υπολογίζεται σε περίπου 2.000.

«Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν περίπου 350 είδη παπαγάλων και κατά καιρούς εμφανίζονται διάφορα από αυτά και στη χώρα μας και μετά εξαφανίζονται. Στην Αττική, τέσσερα είναι τα είδη που συναντάμε, αν και το ένα από αυτά, ο Φαιοκέφαλος, έχει εξαφανιστεί εδώ και λίγα χρόνια. Βρίσκονται σε πάρα πολλά μέρη, από τη Γλυφάδα μέχρι την Κηφισιά, τους αρέσει το πράσινο και προτιμούν τα μεγάλα πάρκα όπως είναι ο Εθνικός Κήπος και το Ζάππειο», λέει ο κ. Λατσούδης.

Όλοι αυτοί οι παπαγάλοι, ή οι περισσότεροι από αυτούς, με το που αρχίσει να πέφτει ο ήλιος συγκεντρώνονται σε 5-6 κούρνιες στην πόλη. Για κούρνιες (εκεί όπου κουρνιάζουν και κοιμούνται τα βράδια) επιλέγουν συνήθως αειθαλή δέντρα που έχουν φύλλα όλο τον χρόνο και αφενός προστατεύονται από το κρύο το χειμώνα, αφετέρου από τα αδιάκριτα μάτια. «Δεν χρειάζεται να πούμε πού βρίσκονται αυτές οι κούρνιες, τόσο για να μην τους ενοχλούν οι διάφοροι καλοπροαίρετοι παρατηρητές, όσο και για να μην τους πλησιάζουν όσοι, ενδεχομένως, θα ήθελαν να πιάσουν ένα παπαγάλο». 

Τα 3 συν ένα είδη των παπαγάλων της Αθήνας

Ο Δαχτυλιδολαίμης. Είναι καταπράσινος με κόκκινο ράμφος και ζει στην Αφρική, νότια της ερήμου Σαχάρα και στην Ασία, στην Ινδία και στις γύρω χώρες. Στην Αθήνα ο πληθυσμός τους υπολογίζεται περίπου σε 1.000 πουλιά. Γενικώς οι παπαγάλοι προτιμούν να κρύβουν τα αυγά τους σε κουφάλες δέντρων. Οι Δαχτυλιδολαίμηδες που είναι από τα πιο τολμηρά είδη φτιάχνουν τις φωλιές τους και σε τρύπες κτιρίων.

Ο Μυοψιττακός. Στην εμφάνισή του είναι γενικά πράσινος με γκρίζο στήθος και μέτωπο και με έντονο μπλε στις άκρες των φτερούγων του. Ο φυσικός πληθυσμός βρίσκεται μόνο στη Νότια Αμερική, σε Βραζιλία, Αργεντινή, Βολιβία και Παραγουάη. Η πρώτη του εμφάνιση στα μέρη μας ήταν στο Χαλκούτσι αλλά εξαφανίστηκε από εκεί και σήμερα ζουν περίπου 1.000 πουλιά σε Αθήνα και Πειραιά. Όπως λέει ο Παναγιώτης Λατσούδης, οι Μυοψιττακοί της Αθήνας και του Πειραιά φαίνεται ότι δεν έχουν έρθει σε επαφή. Οι «Πειραιώτες» γεννάνε σε ευκαλύπτους και οι «Αθηναίοι» σε πεύκα. Στην Αθήνα φτάνουν περίπου μέχρι την Ακαδημία Πλάτωνος, ενώ στον Πειραιά βρίσκονται κυρίως στο κέντρο της πόλης και στο Κερατσίνι. Σε περιοχές όπως η Νίκαια και το Αιγάλεω δεν έχουν παρατηρηθεί.

Ο Ευπατρίδης. Καταπράσινος με κόκκινο ράμφος και με μία κόκκινη στάμπα σε κάθε φτερούγα. Τους συναντάμε μόνο στην Αθήνα και είναι μόλις περίπου 40 άτομα, ενώ η «πατρίδα» τους είναι η Ασία, όπου ζουν στις χερσονήσους της Ινδίας και της Ινδοκίνας.

Ο Φαιοκέφαλος. Είναι γενικά πράσινος με κίτρινη-πορτοκαλί κοιλιά και σκούρο γκρι κεφάλι και οι φυσικοί του πληθυσμοί βρίσκονται μόνο στη Δυτική Αφρική, από τη Σενεγάλη μέχρι τη Νιγηρία και το Βόρειο Καμερούν. Έχουν εξαφανιστεί από την Αθήνα και όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ορνιθολογικής πάνε τρία χρόνια που εμφανίστηκε ο τελευταίος, στο Πάρκο Τρίτση.

«Οι παπαγάλοι της Αθήνας περιορίζονται σε ένα έντονα ανθρωπογενές περιβάλλον, γεμάτο ξενικά φυτά που έχουμε μεταφέρει οι άνθρωποι από κάθε γωνιά του κόσμου. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στις προστατευόμενες περιοχές και να φροντίσουμε να προστατεύονται πραγματικά. Και όχι να γίνονται πεδίο επέκτασης του έντονου ανθρωπογενούς περιβάλλοντος με δρόμους, τσιμέντα, διαταραγμένα εδάφη κλπ.» - Π.Λ.

Στη ζωή ενός παπαγάλου

Όλα τα είδη των παπαγάλων που ζουν στην Αττική είναι φυτοφάγα και ως εξωτικά είδη που είναι τους αρέσουν πολύ οι εξωτικοί καρποί, όπως οι χουρμάδες. Στην Αθήνα δεν έχουν εχθρούς, τουλάχιστον δεν έχουν παρατηρηθεί άμεσες επιθέσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν υπάρξει.

Συνήθως ζουν σε ζευγάρια και διατηρούν μακροχρόνιους δεσμούς, γεννάνε τρία τέσσερα αυγά, κάποιες φορές και περισσότερα ανάλογα το είδος, και ζουν 20 με 40 χρόνια, επίσης ανάλογα με το είδος. Τις φωλιές τους, εκεί όπου αναπαράγονται και γεννούν, τις φτιάχνουν σε κουφάλες δέντρων και σπανιότερα σε τρύπες κτιρίων, όμως οι Μυοψιττακοί φτιάχνουν κοινοβιακές φωλιές στις οποίες μπορεί να υπάρχουν δέκα ή και περισσότερα ζευγάρια. Λίγα χρόνια πριν στον Εθνικό Κήπο Μυοψιττακοί είχαν φτιάξει βαριές φωλιές με κλαδιά σε κάποιες περιπτώσεις ακριβώς πάνω από μονοπάτια. Μπροστά στον κίνδυνο να πέσει κάποια φωλιά και να υπάρξει κάποιο ατύχημα, η διοίκηση του Εθνικού Κήπου ήρθε σε συνεννόηση με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την περίοδο όπου στις φωλιές δεν υπήρχαν μικρά, αυτές μετατοπίστηκαν σε άλλα σημεία του πάρκου.

Όλα τα είδη των παπαγάλων που ζουν στην Αττική είναι φυτοφάγα και ως εξωτικά είδη που είναι τους αρέσουν πολύ οι εξωτικοί καρποί, όπως οι χουρμάδες. Στην Αθήνα δεν έχουν εχθρούς, τουλάχιστον δεν έχουν παρατηρηθεί άμεσες επιθέσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν υπάρξει.

Οι παπαγάλοι, λέει ο κ. Λατσούδης, είναι πολύ κοινωνικά πουλιά. Εύκολα μπορεί να πέσουν σε κατάθλιψη αν αυτός που τους έχει, δεν τους δίνει προσοχή, δεν ασχολείται μαζί τους. Αν πέσουν σε κατάθλιψη, μαδάνε τα φτερά τους. Επίσης, ένα ανεξάρτητο παπαγαλάκι, που ζει ελεύθερο, αν πιαστεί και μπει σε κλουβί πολύ δύσκολα θα προσαρμοστεί, το πιο πιθανό είναι να υποφέρει.

Τελικά, μιλάνε οι παπαγάλοι;

«Ανάλογα με το είδος τους και με το αν και πόσο θα εκπαιδευτούν», λέει ο κ. Λατσούδης, προσθέτοντας ότι ο Αμαζόνας (από τη Λατινική Αμερική) και ο Ζακό (ο αφρικάνικος γκρίζος παπαγάλος) είναι περιζήτητοι γιατί θεωρείται ότι εκπαιδεύονται πιο εύκολα. Παρεμπιπτόντως, με μια πρόχειρη αναζήτηση διαπίστωσα ότι ένας Ζακό στην Ελλάδα κοστίζει περισσότερα από 1.000 ευρώ. Όλα τα είδη που υπάρχουν στην Αθήνα, σημειώνει ο κ. Λατσούδης, αν εκπαιδευτούν, μπορεί να πουν κάτι που να θυμίζει ανθρώπινη λέξη.

---

*Ο Παναγιώτης Λατσούδης είναι δασολόγος-περιβαλλοντολόγος και ήταν αυτός που κατέγραψε επίσημα, σε έντυπο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας την πρώτη εμφάνιση παπαγάλων στην Αττική, το 1994. Στο Youtube έχει το κανάλι Nature Formitable με θέματα φύσης. Για την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία μπορείτε να δείτε εδώ: www.ornithologiki.gr