1961 και ο Αλέκος Αλεξανδράκης παίρνει την κινηματογραφική του κάμερα και γυρνάει στα Πετράλωνα την ταινία «Συνοικία, το όνειρο». «Κόφτε το, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν φτωχοί και πεινασμένοι» είπε κάποιος αστυνομικός διευθυντής – αλλά με παρέμβαση της Ελένης Βλάχου το έργο βγαίνει στα σινεμά. 50 χρόνια μετά, η Athens Voice παίρνει την κάμερά της και βγαίνει βόλτα στα ίδια μέρη, στα Πετράλωνα και στο Κουκάκι, κυνηγώντας την αύρα που χαρίζουν στις δύο γειτονιές η Ακρόπολη και ο Φιλοπάππου.
Πετράλωνα
Τα Πετράλωνα, και κυρίως τα Άνω, παραμένουν για εκείνους που τα ζουν και τα αγαπούν η «Συνοικία, το όνειρο». Λίγους Αθηναίους θα ακούσεις να μιλούν με τόσο ενθουσιασμό και θέρμη για τη γειτονιά τους.
Της Έλλης Μηνά
Και πράγματι, περιδιαβαίνοντας την περιοχή δεν μπορείς παρά να παραδεχτείς πως το άρωμα από παλιά Αθήνα δεν έχει ακόμα εξατμιστεί. Κάτι τα πέτρινα της Φρειδερίκης, κάτι τα σοκάκια και οι καφενέδες, βάλε και τον παλιό αγαπημένο κινηματογράφο Ζέφυρο που γλυκαίνει τις καλοκαιρινές βραδιές, και με λίγη μόνο προσπάθεια θα διακρίνεις ένα πέπλο στους τόνους της σέπια να αγκαλιάζει την περιοχή.
Πέρα όμως από τη νοσταλγία που αποπνέουν η αρχιτεκτονική και τα ζωντανά μνημεία του παρελθόντος, είναι και ο ίδιος ο χρόνος που ορίζει την καθημερινή ζωή των κατοίκων που μοιάζει, με τη σειρά του, να έχει σκαλώσει στους ρυθμούς του παρελθόντος. Βλέπεις ακόμα τις κυράδες να περιποιούνται τα λουλούδια στους τενεκέδες που κοσμούν τις μικρές αυλές, τα πιτσιρίκια να κυνηγούν τα τόπια στα αδιέξοδα δρομάκια και τα ζευγάρια να λιάζονται ράθυμα στα παγκάκια της πλατείας Μερκούρη.
Δεν γνωρίζω αν αυτή η αίσθηση δημιουργικής βραδύτητας οφείλεται πρωτίστως στο ότι η περιοχή είναι κέντρο-απόκεντρο ή αν σου δημιουργείται επειδή επιβιώνουν ακόμα αρκετές μονοκατοικίες ή γιατί, έπειτα από αγώνες των κατοίκων, οι πλατεΐτσες δεν έχουν παραδοθεί πλήρως στα τραπεζοκαθίσματα και ο λόφος του Φιλοπάππου στην περίφραξη και την εμπορευματοποίηση. Πολύ πιθανό είναι οι περίοικοι να επωφελούνται ενός πιο χαλαρού modus vivendi απλώς και μόνο επειδή στην πλειοψηφία τους είναι φοιτητές, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες νέας κοπής και καλλιτέχνες κάθε είδους.
Συχνά, άλλωστε, στα τσιπουράδικα και στα μπαράκια της περιοχής θα συναντήσεις σκηνοθέτες, ηθοποιούς, συγγραφείς, μουσικούς, εικαστικούς και σχεδιαστές μόδας. Δεν επιλέγουν τα μαγαζιά της περιοχής επειδή είναι σικάτα ή τρέντι. Τα επισκέπτονται φορώντας τη χαλαρή τους διάθεση γιατί είναι τα στέκια που θα συναντήσουν φίλους και συνεργάτες αλλά –κυρίως– γείτονες.
Δεν είναι τυχαίο που στα Πετράλωνα θα συναντήσεις συχνά πολύχρωμα ποδήλατα με καλαθάκια, πειραγμένους σκαραβαίους, νικελωμένες βέσπες και αναπαλαιωμένα βανάκια να αλωνίζουν τους δρόμους, αλλά και τυπάκια με βίντατζ εμφανίσεις –κορίτσια με φίφτις φούστες, φουσκωτό μαλλί και κατακόκκινα χείλη, αλλά και αγόρια με αφάνες, που για κάποιο λόγο φαίνεται να «ευδοκιμούν» εδώ– να απολαμβάνουν την πορτοκαλάδα τους σε κάποιο πεζούλι. Οι σύγχρονοι Πετραλωνίτες μοιάζουν να αποζητούν τη σύνδεση με μια άλλη εποχή.
Μια εποχή που άλλοι επιθυμούν να κληροδοτήσει στο σήμερα τους μαζικούς κοινωνικούς αγώνες –όπως μαρτυρούν οι πάντα ενήμεροι από πολιτικές αφίσες τοίχοι– και άλλοι, πάλι, εξοπλισμένοι με το τελευταίο μοντέλο All star ή το πιο εξελιγμένο ipad, χωρίς να μπορούν επακριβώς να την προσδιορίσουν, της αποδίδουν κάτι από το χρώμα και τη γεύση που έχει το μαλλί της γριάς...
«Ξέρεις πώς θα βγω στη Βεΐκου;». «Εδώ από πάνω, κάνε μια μικρή παρανομία στα γρήγορα από δεξιά και βγήκες». Ο πιτσιρικάς με την μπλούζα του Παναθηναϊκού φαινόταν μαθημένος στα κόλπα, και μετά τις οδηγίες συνέχισε να σουτάρει στο φίλο του που είχε στήσει ένα μικρό αυτοσχέδιο τέρμα πάνω στον πεζόδρομο της Δράκου, που ελλείψει ελεύθερων χώρων για παιχνίδι χρησιμεύει και ως αλάνα.
Του Τάκη Σκριβάνου
«Πιο σιγά, παιδιά»
Η νουθεσία από τις δύο κυρίες δεν είχε σκοπό την απομάκρυνση των πιτσιρικάδων, μόνο να προσέξουν λιγάκι μην τυχόν και μπει η μπάλα γκολ στο τραπέζι τους. Απολάμβαναν το απογευματινό τους καφεδάκι στον πεζόδρομο. Μακάριες. Με ταγιέρ και τσάντα ασορτί, γύρω στα 70, φυσιογνωμίες μιας άλλης εποχής, ίσως της κοσμικής Αθήνας του ’60, της περιόδου που η περιοχή του Κουκακίου άρχισε να χτίζεται και να παίρνει την εικόνα που έχει σήμερα. Και δίπλα τους ακριβώς δύο κοπελίτσες, τρέντι που λένε, όπως είναι λίγο πολύ τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας τους. Το χάσμα των γενεών γεφυρωμένο σε έναν πεζόδρομο σήμα κατατεθέν της συνοικίας που είχε την τύχη να συνορεύει με την Ακρόπολη και το λόφο του Φιλοπάππου.
Βεΐκου Vs Δημητρακοπούλου
Η πρώτη κατεβαίνει, απομακρύνεται (ας πούμε) από το κέντρο στο οποίο οδηγεί η δεύτερη. Ζωντανή, με κίνηση, κορναρίσματα και καταστήματα, η Δημητρακοπούλου είναι η αγορά της γειτονιάς. Που αντιστέκεται αλλά μετρά και απώλειες. Σε κάθε τετράγωνο υπάρχει και κάποιο μαγαζί που έκλεισε τους τελευταίους μήνες και αναμένει να στεγάσει την επόμενη επιχειρηματική κίνηση, με τα ενοίκια των καταστημάτων να έχουν πέσει γύρω στο 15 με 17%, όπως εκτιμά ο μεσίτης Γιάννης Ρεβύθης – με τους αριθμούς να ισχύουν για όλες τις περιοχές εκτός κέντρου. Η Μαρία Παναγιώτου άνοιξε με δύο φίλους της πριν από 4 μήνες το Funky Ride στη Δημητρακοπούλου 1, και πουλάνε, επισκευάζουν και ενοικιάζουν (12 ευρώ για 24 ώρες) ποδήλατα. «Όντως έχουν κλείσει πολλά εμπορικά στην περιοχή, όμως όσο πιο ψηλά, προς την Ακρόπολη, τόσο καλύτερα είναι τα πράγματα. Το ίδιο συμβαίνει και στον πεζόδρομο της Ολυμπίου, προς την πλευρά της Καλλιθέας, κι εκεί έχω διαπιστώσει ότι υπάρχει μια κάποια επιχειρηματική κίνηση» λέει.
Σε ό,τι αφορά πάντως τα σπίτια, τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά, καθώς η περιοχή παρουσιάζει ζήτηση για πολλούς λόγους: επειδή βολεύει τους φοιτητές που σπουδάζουν στο Πάντειο, επειδή υπάρχει ο κοντινός σταθμός του μετρό και του τραμ (Φιξ λέγονται και οι δύο), επειδή το Κουκάκι καταφέρνει και διατηρεί μια εικόνα της παλιάς Αθήνας, της ήσυχης και ρομαντικής. Πίσω στη Δημητρακοπούλου της κίνησης, στροφή στ’ αριστερά και μετά πάλι αριστερά και το τοπίο αλλάζει. Βεΐκου. Τέσσερις πέντε άνθρωποι βγαίνουν εναλλάξ μέχρι τη μέση του δρόμου να δουν αν έρχεται το λεωφορείο, σημάδι ότι η κίνηση των αυτοκινήτων είναι περισσότερο χαλαρή.
Η Γαργαρέτα
Το Κουκάκι δεν έχει Άνω και Κάτω, έχει όμως την ιδιαίτερη περιοχή Γαργαρέτα, η οποία βρίσκεται στην πλευρά της Διονυσίου Αεροπαγίτου. Εδώ το σκηνικό αλλάζει. Τα νεοκλασικά είναι αρκετά, τα δέντρα πυκνώνουν, η ατμόσφαιρα χαλαρώνει, ο φούρνος του Τάκη εξακολουθεί να φτιάχνει ψωμί για τους πελάτες του που καταφθάνουν σχεδόν από όλη την Αθήνα και η Νατάσα Κορωναίου, που ζει στην Τσάμη Καρατάσσου ήδη από το ’93 (και η οικογένειά της, παρεμπιπτόντως, διατηρεί το τελευταίο οινοποιείο του δήμου της Αθήνας στη Λένορμαν 183), κάνει τη σύγκριση του τότε και του σήμερα: «Υπάρχουν μεγάλες διαφορές και νομίζω πως δύο ήταν τα κομβικά σημεία. Η πεζοδρόμηση της Διονυσίου Αεροπαγίτου και η κατασκευή του Μουσείου της Ακροπόλεως. Αναπτυχθήκαμε, τα ακίνητα πήραν μεγαλύτερη αξία, ο κόσμος επισκέπτεται ακόμα πιο πολύ την περιοχή μας αλλά, όπως πάντα, το νόμισμα έχει δύο όψεις. Ένα παράδειγμα; Πεζοδρομήθηκε η Διονυσίου Αεροπαγίτου χωρίς να δοθεί άλλη διέξοδος για την κυκλοφορία των οχημάτων, κάτι που συνεπάγεται δυσκολία και στην κίνηση αλλά και στη στάθμευση σε μια μάλλον ήσυχη περιοχή».
15°
