Ποιες είναι οι συνήθειες των λαών στον ύπνο και το ξενύχτι; Πώς κοιμούνται οι Έλληνες, παιδιά και ενήλικες;
Η ώρα που πέφτουν για ύπνο και ξυπνούν οι περισσότεροι άνθρωποι ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, την απασχόληση και το κλίμα. Γενικά όμως, στις δυτικές χώρες (Ευρώπη, Βόρεια Αμερική, Αυστραλία), φαίνεται ότι κατά μέσον όρο οι ενήλικες (18–64 ετών) κοιμούνται γύρω στις 11-12 και ξυπνούν 6.30-7.30, ενώ τα παιδιά και οι έφηβοι σχολικής ηλικίας πέφτουν για ύπνο στις 9-10μμ και ξυπνούν γύρω στις 7πμ. Οι ηλικιωμένοι (65+) κοιμούνται νωρίτερα και ξυπνούν νωρίτερα. Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το National Sleep Foundation, ο μέσος χρόνος ύπνου είναι 7–7,5 ώρες τις καθημερινές. Στη Βόρεια Ευρώπη (Σουηδία, Γερμανία), ο ύπνος αρχίζει συχνά λίγο πριν τα μεσάνυχτα, ενώ στην Ισπανία και στην Ιταλία μετά τα μεσάνυχτα λόγω διαφορετικού καθημερινού ρυθμού και νυχτερινής διασκέδασης. Στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα, οι άνθρωποι συχνά κοιμούνται λιγότερες ώρες, γύρω στις 6–6,5 κατά μέσον όρο: η εργασία σ’ αυτές τις χώρες είναι εντονότερη και πιο ανταγωνιστική από όσο στις δυτικές χώρες.
Σε χώρες με όχι τόσο ισχυρή νυχτερινή κουλτούρα τύπου Μεσογείου, όπως η Σουηδία, ο γενικός πληθυσμός πηγαίνει για ύπνο από τις 10μμ έως στις 11.30μμ και ξυπνά ανάμεσα στις 6 και στις 7.30πμ. Εδώ ο βιορυθμός είναι πιο «πειθαρχημένος», λόγω και του εκπαιδευτικού και εργασιακού πλαισίου. Όσο για τη Γαλλία, αν και οι Γάλλοι φαίνεται πως έχουν αυξημένα προβλήματα αϋπνίας και παραπονιούνται για έλλειψη ύπνου, φαίνεται ότι οι περισσότεροι πάνε στο κρεβάτι στις 11.30-12.30 και ξυπνούν στις 6.30–7.30. Πολλοί κάνουν «réveil social» (κοινωνικό ξύπνημα) με καφέ και εφημερίδα· δηλαδή ξυπνούν αρκετά νωρίτερα από την ώρα που φεύγουν για τη δουλειά.
Στις ΗΠΑ, ο μέσος ενήλικας (20–65 ετών) κοιμάται στις 10.30-11.30 και ξυπνά στις 6-7πμ. Παρατηρείται μετατόπιση προς «αργότερο» ύπνο στις νεότερες γενιές και χρήση app/ρολογιών ύπνου. Στη Βραζιλία, ο μητροπολιτικός πληθυσμός (π.χ. στο Σάο Πάολο), κοιμάται αργότερα: γύρω στα μεσάνυχτα ή μετά τα μεσάνυχτα, και σηκώνεται νωρίτερα· η ζωή αρχίζει από τις 5.30πμ. Τα μποτιλιαρίσματα και οι μεγάλες αποστάσεις επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο.
Στην Ελλάδα, τα παιδιά (6–12 ετών) κοιμούνται στις 9.30μμ και ξυπνούν γύρω στις 7πμ. Το σχολείο ξεκινά στις 8πμ, άρα πολλά παιδιά κοιμούνται σχετικά νωρίς για να προλάβουν το σχολικό ή για να πάνε με άλλο τρόπο στο σχολείο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο πέφτουν για ύπνο μισή ή και μία ώρα νωρίτερα από τα ελληνόπουλα και κοιμούνται τουλάχιστον μισή ώρα παραπάνω το πρωί. Οι Αμερικανοί έφηβοι 13–19 ετών πάνε για ύπνο από τις 11 μέχρι τη 1.30 και ξυπνούν πολύ νωρίς: στις 6 ή στις 7. Οι ερευνητές μιλούν για «κρίση ύπνου στους εφήβους» λόγω των σχολικών ωρών και της χρήσης κινητών. Πολλά σχολεία πειραματίζονται με την έναρξη των μαθημάτων αργότερα, κατά τις 9πμ. Στη Γαλλία πολλοί έφηβοι κοιμούνται λιγότερο από 7 ώρες, κυρίως εξαιτίας των οθονών.
Οι ηλικιωμένοι εμφανίζουν διαφορετικές συνήθειες σε διαφορετικές χώρες. Στην Ιταλία κάνουν λόγο για ελαφρύ ύπνο, με πολλές αφυπνίσεις μέσα στη νύχτα, και με «συμπλήρωμα» σε μεσημεριανό ύπνο (pennichella). Στην Ιαπωνία αναφέρουν έγερση από τις 4.30 το πρωί.
Οι άνθρωποι που κοιμούνται λιγότερο ή με πολλές μικρές φάσεις ύπνου μέσα στη μέρα είναι οι εργαζόμενοι σε νυχτερινές βάρδιες. Σε όλες τις χώρες, πολλοί αναφέρουν μόλις 5–6 ώρες ύπνου, με προβλήματα υγείας, επίμονη αϋπνία και κατάθλιψη. Το sleep debt (έλλειμμα ύπνου) θεωρείται εξαιρετικά επιβαρυντικό για τη σωματική και διανοητική υγεία.
Ο λαός που ξενυχτάει περισσότερο, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες διεθνείς μελέτες ύπνου (OECD, Sleep Cycle app, Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν), είναι οι Ισπανοί, ακολουθούμενοι από τους Έλληνες, τους Ιταλούς και τους Ιάπωνες (δεν ξενυχτούν για διασκέδαση, αλλά λόγω εργασιακού στρες: karōshi culture). Οι Ισπανοί ξενυχτούν περισσότερο επειδή η επίσημη ώρα της χώρας είναι «λάθος»: η Ισπανία ανάηκει γεωγραφικά στη ζώνη του Γκρίνιτς, αλλά λειτουργεί στη ζώνη της Κεντρικής Ευρώπης (GMT+1), πράγμα που προκαλεί «χρονική μετατόπιση»· μία ώρα μπροστά. Επίσης, η σιέστα επιμηκύνει την ημέρα — πολλοί εργάζονται μέχρι αργά· έτσι, τα τηλεοπτικά prime-time προγράμματα ξεκινούν μετά τις 10μμ, ενώ το δείπνο μετά τις 9μμ είναι κοινός κανόνας.
Τέλος, οι γυναίκες κοιμούνται ελαφρώς περισσότερο από τους άνδρες, σε παγκόσμιο επίπεδο, κατά μέσον όρο 10 έως 20 λεπτά περισσότερη διάρκεια ύπνου ανά νύχτα. Όμως, κοιμούνται πιο διακεκομμένα και αναφέρουν πιο συχνά προβλήματα ύπνου. Οι γυναίκες κοιμούνται περισσότερο διότι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για αποκατάσταση (π.χ. εγκυμοσύνη, έμμηνος κύκλος), έχουν καλύτερη υγιεινή ύπνου (λιγότερο αλκοόλ/καφεΐνη το βράδυ) και πιο σταθερούς κιρκαδικούς ρυθμούς. Ωστόσο, αναφέρουν συχνότερα προβλήματα αϋπνίας (ιδίως μετά τα 40 ή στην εμμηνόπαυση) και ξυπνούν συχνότερα μέσα στη νύχτα, λόγω παιδιών ή άγχους. Οι γυναίκες βαθμολογούν τον ύπνο τους χαμηλότερα σε ποιότητα ενώ οι άνδρες υπερεκτιμούν το πόσο καλά κοιμούνται.
15°
