Έχει υπολογιστεί ότι ο μέσος ενήλικας παράγει σχεδόν 6,5 φλιτζάνια ούρα κάθε μέρα, συνήθως με τέσσερις έως οκτώ επισκέψεις στην τουαλέτα, με μια διαδικασία τόσο αυτοματοποιημένη ώστε οι περισσότεροι άνθρωποι ελάχιστη σημασία της δίνουν - εκτός κι αν αλλάξει κάτι στο χρώμα των ούρων τους.
Πού οφείλεται όμως το χρώμα των ούρων και ποιοι παράγοντες μπορεί να το επηρεάσουν; «Το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα τους προέρχεται από το ουροχρώμιο, μία ουσία που παράγεται κατά τη διάσπαση της αιμοσφαιρίνης, δηλαδή της πρωτεΐνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρει οξυγόνο σε όλα τα όργανα και τους ιστούς», απαντά ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας Δρ. Ηρακλής Πούλιας, τ. διευθυντής στην Ουρολογική Κλινική του Κοργιαλένειου Μπενάκειου Νοσοκομείου ΕΕΣ. «Όσον αφορά τους παράγοντες που μπορεί να το επηρεάσουν είναι πολλοί και διαφορετικοί, από τα φάρμακα που παίρνουμε και τα τρόφιμα που τρώμε έως το νερό που πίνουμε και ορισμένες ασθένειες, άλλες από τις οποίες είναι σχετικά καλοήθεις (όπως π.χ. μια κυστίτιδα) και άλλες σοβαρές (π.χ. ένας καρκίνος στο νεφρό ή την κύστη».
Το νερό
Η διατροφή είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζει το χρώμα των ούρων σε καθημερινή βάση. Ο πρώτος διατροφικός παράγοντας που «αποτυπώνεται» σε αυτά είναι το νερό.
«Το χρώμα των ούρων αλλάζει αναλόγως με τις ποσότητες του νερού και των άλλων υγρών που καταναλώνει το άτομο», λέει ο Δρ. Πούλιας. «Φυσιολογικά τα ούρα πρέπει να έχουν υποκίτρινο ή ανοικτό κίτρινο χρώμα. Αν είναι σχεδόν άχρωμα ή διαφανή, το άτομο πίνει πάρα πολύ νερό και ίσως πρέπει να το μειώσει λίγο. Αν είναι σκούρα κίτρινα, το άτομο πρέπει να αυξήσει λίγο την κατανάλωση υγρών, ενώ αν είναι κεχριμπαρένια, μελί ή καφέ έχει έλλειψη υγρών και πρέπει να αναπληρωθούν. Μάλιστα τα καφέ ούρα συχνά αποτελούν ένδειξη σοβαρής αφυδάτωσης. Αν όμως το χρώμα των ούρων δεν βελτιωθεί με την αύξηση στην πρόσληψη υγρών, ο ασθενής πρέπει να συμβουλευθεί έναν ουρολόγο διότι καφέ χροιά στα ούρα προσδίδουν και ορισμένες παθήσεις, όπως οι ηπατικές νόσοι».
Το χρώμα των ούρων μπορεί να επηρεάσουν και ορισμένα φρούτα και λαχανικά. Παντζάρια, μούρα και ραβέντι μπορεί να τους προσδώσουν μια ροζ έως κόκκινη χροιά, που συχνά προκαλεί ανησυχία επειδή εκλαμβάνεται ως αίμα.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Πούλιας, η χρωστική ουσία (λέγεται βουλγαξανθίνη) που χαρίζει στα παντζάρια το βαθύ πορφυρό χρώμα τους είναι σταθερή μόνο σε ορισμένα επίπεδα οξύτητας του στομάχου και συνήθως είναι πολύ αδύναμη για να εμφανιστεί στα ούρα. Στο 10-14% του πληθυσμού, όμως, η κατανάλωση παντζαριών μπορεί να αλλάξει τη χροιά των ούρων, αν και αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε διότι η οξύτητα του στομάχου εξαρτάται απ’ ό,τι άλλο έχουν φάει.
Το ραβέντι μπορεί επίσης να προσδώσει στα ούρα μελί ή σκούρο καφέ χρώμα, το ίδιο και η φάβα και η αλόη. Τα καρότα, ο χυμός καρότου και η βιταμίνη C μπορεί να τους προσδώσουν πορτοκαλί χροιά, ενώ με την κατανάλωση βιταμινών του συμπλέγματος Β μπορεί να πάρουν ένα φθορίζον κιτρινοπράσινο χρώμα.
Επιπλέον, τα σπαράγγια μερικές φορές τους προσδίδουν μια πρασινωπή χροιά, ενώ η υπερκατανάλωση μίας από τις βιταμίνες Β, της ριβοφλαβίνης μπορεί να τους προσδώσει ένα αφύσικα φωτεινό ή φθορίζον κίτρινο χρώμα. Η ριβοφλαβίνη (ή βιταμίνη Β2) υπάρχει στα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, στο άπαχο κρέας και, φυσικά, σε πολλά διατροφικά συμπληρώματα.
Αν εξάλλου ένα άτομο τρώει πάρα πολλές πρωτεΐνες (όπως κρέας, προϊόντα κρέατος, γαλακτοκομικά, αυγά κ.λπ.) τα ούρα του μπορεί να έχουν μονίμως αφρό. Επειδή, όμως, τα αφρώδη ούρα μπορεί να υποδηλώνουν και νεφρολογικό πρόβλημα, καλό είναι να συμβουλευθείτε έναν γιατρό, συνιστά ο Δρ. Πούλιας.
Πότε να πάτε στον γιατρό
Αν και, όπως προαναφέρθηκε, μερικά τρόφιμα μπορεί να προσδώσουν μια κόκκινη χροιά στα ούρα, η αιτία της συχνά είναι η αιματουρία (αίμα στα ούρα). Η αιματουρία μπορεί να έχει πολλές αιτίες, όπως ουρολοίμωξη, πέτρα στο νεφρό ή στην κύστη ή άλλο ουρολογικό πρόβλημα. Αν τα ούρα σας γίνουν κόκκινα και επιμένουν μέσα στην ημέρα, καλό είναι να συμβουλευθείτε έναν ουρολόγο.
«Γενικά, τα ούρα είναι ένας άτυπος “καθρέφτης” της υγείας γιατί πολλά νοσήματα και διαταραχές τα επηρεάζουν», τονίζει ο Δρ. Πούλιας. «Ακόμα και τα φάρμακα μπορεί να τα επηρεάσουν. Για παράδειγμα, το αντιβιοτικό ριφαμπικίνη και το αντιφλεγμονώδες σουλφασαλαζίνη μπορεί να τους προσδώσουν πορτοκαλί χροιά, ενώ η σέννα (είναι καθαρτικό) και τα ψυχοτρόπα χλωροπρομαζίνη και θειοριδαζίνη κόκκινη χροιά. Όσον αφορά τα νοσήματα, ακόμα και ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να τα επηρεάσει (τους προσδίδει μια γλυκιά μυρωδιά, επειδή συσσωρεύεται σάκχαρο στο αίμα και από εκεί στα ούρα). Επομένως, δεν πρέπει να αμελούμε τα περίεργα συμπτώματά τους, ειδικά όταν επιμένουν πέραν μερικών ωρών ή έστω ενός 24ωρου».
