Χρόνης Σπανός: Ένας delicatessen φωτογράφος

Αυτό το παλιοκαιρίσιο κλισέ, «ο έρωτας περνάει από το στομάχι», έχει μεταλλαχθεί, αν δεν το έχετε πάρει χαμπάρι, στο ταγκ «Το φαγητό είναι το νέο σεξ και τα πιάτα του η νέα ερωτική φωτογραφία». Ο δε Χρόνης Σπανός είναι ο Χέλμουτ Νιούτον της θεσσαλονικιώτικης food and beverage εικονογραφίας. Πάμπολλες φορές ενώπιον των πιάτων, των ποτηριών και των χώρων μαζικής εστίασης που έχει απαθανατίσει, πιάνω τον εαυτό μου να τα παρατηρεί με την ίδια ένταση που ξεφύλλιζα κάποτε τα άλμπουμ με τις καλλονές του μετρ. 

Οι καιροί αλλάζουν, όμως η επιθυμία παραμένει πάντα επιθυμία ακόμα και όταν καλυμμένη ερωτικά καραδοκεί, πλέον, όχι μόνο στα σώματα αλλά και μέσα στους καταλόγους εστίασης. Η ειδικότητά του: υγρά και στέρεα σώματα μεταμορφώνονται φετιχιστικά από τον φακό του σε απίστευτα ποθητές γεύσεις που τις θέλεις εδώ και τώρα. 

Αυτά σκέφτομαι κάθε φορά που παρακολουθώ τη δουλειά του, τα αγιορείτικα ψάρια πλακί στο Τριζόνι, τα προφιτερόλ του Μίλτου, τα νεγκρόνι του Casablanca Social Club, τα θαλασσινά της Ακτής Ντοβίλ και τα ριζότο της brasserie Garcon. Εκπέμπουν έναν αισθησιασμό και μια λαγνεία που αδύνατον να τους αντισταθείς. Τα αρτοσκευάσματα και οι ζαχαροπλαστικές του Zeo Bakers, τα μπαχάρια, οι σάλτσες, τα λαχανικά, τα μανιτάρια και όλος ο εξωτικός γευστικός κατάλογος της Magna Carta, παρέα με τις πάστες και τα κανόλι του Greenomic Delikatessen, τα Aperol στο Mistral με θέα το πορτοκαλί ηλιοβασίλεμα στην Κρήνη και οι γλυκοπατάτες με συνοδεία μιας Paloma στο Ανφάν Γκατέ in Guadalupe στο Τελλόγλειο Μουσείο, είναι μερικές μόνο από τις δουλειές του που είναι σκέτη αποπλάνηση. 

Σε μια Θεσσαλονίκη όπου η μαζική εστίαση είναι ο κινητήριος μοχλός της οικονομίας της και το σινιέ εκτός από τα ρούχα και τα παπούτσια μπήκε πλέον μέχρι και στις πιατέλες (παρακολουθώ πώς αλλάζει η εικόνα κάθε φαγητού που είναι σερβιρισμένο μέσα στις δημιουργίες της θεσσαλονικιώτικης φίρμας Dipno Ceramics), η δουλειά του Χρόνη Σπανού είναι να πουλά φαντασιώσεις αλλά και ζουμερό περιεχόμενο. Τον ρώτησα μερικά πράγματα για την τέχνη του αλλά και για το τι συμβαίνει στη Θεσσαλονίκη - Γαστρονομική πρωτεύουσα της Ουνέσκο τώρα, αφού με την κάμερά του αλωνίζει παντού στην πόλη.

Πώς βλέπεις τη Θεσσαλονίκη και όλη αυτή την άνθιση του premium σε όλα τα επίπεδα της εστίασης; Θα αντέξει, έχει γερές βάσεις και ταγμένους επαγγελματίες και θαμώνες; Ή εδώ είναι Βαλκάνια, πιτόγυρα και παίξε γέλασε με μπόμπες ρούμια- κόλα…
Νομίζω πως η πόλη έχει μπει στην καινούργια εποχή της εστίασης, αφού, από την πλευρά των επιχειρηματιών αλλά και των επαγγελματιών σεφ και μπάρμεν, υπάρχει έντονη διάθεση για εξερευνήσεις σε τόπους, υλικά και παραγωγές με συνέπεια και συνέχεια. Το ψάχνουν πολύ, προσέχουν τις πρώτες ύλες, αναζητούν προϊόντα τόσο της ελληνικής γης όσο και του εξωτερικού, με ιδιαιτερότητα και προσοχή στην παραγωγή, τη συνέπεια και το τελικό αποτέλεσμα. Από την πλευρά του καταναλωτή, υπάρχει πλέον ενημέρωση, γνώση, απαίτηση, οι μέρες μας, που αποτελούν ένα συνδυασμό οικονομικοπολιτικών εξελίξεων, υπερπληροφόρησης από τα Social Media και πολλαπλών τηλεοπτικών εκπομπών γύρω από την κουζίνα, οδήγησαν τον κόσμο να έχει μια πρώτη γνώση και στην ουσία μια απαίτηση, ειδικά όταν την πληρώνει. Στη Θεσσαλονίκη φύγαμε πλέον από τις εποχές του ασκόπως γεμάτου τραπεζιού απλά και μόνο για να επιδείξουμε τον πλούτο μας και μπήκαμε στην εποχή που ο Θεσσαλονικιός θα πληρώσει το αντίτιμο αλλά απαιτεί αυτό να συνοδεύεται από τις αντίστοιχες ποιότητες. Υπάρχει φυσικά και το κομμάτι «εδώ είναι Βαλκάνια» με πρόχειρες παρασκευές και φθηνές πρώτες ύλες, αλλά σταδιακά μεταβάλλεται και αυτό. Ακόμα και το πιο γνωστό βορειοελλαδίτικο street food, με πίτα-γύρο, αυτή η πόλη το λανσάρει σε απίστευτες παραλλαγές, με διαστημικές πρώτες ύλες και καινούργια υλικά: πρόσφατα δοκίμασα γύρο μέσα σε pinsa και όχι στη γνωστή ως τώρα πίτα, και ο συνδυασμός ιταλικού με ελληνικό ήταν εξαιρετικός! 

Ξέρω ότι το pairing είναι της μόδας, πιάτα με το ποτό που τους πρέπει, δηλαδή. Οπότε σε ρωτώ: Πώς καταφέρνουν οι φωτογραφίες σου να συνδυάζουν τη χρηστική πληροφορία με την τέχνη; Μερικές φορές οι γεωμετρίες των εικόνων σου, οι γωνίες και το (επί τούτου;) παιχνίδι με το φως, είναι τόσο ωραίες αβαν-γκάρντ, που με παραπέμπουν σε παλαιότερες δουλειές σου, μη εμπορικές, όταν το θέμα σου ήταν η καλλιτεχνική αρχιτεκτονική φωτογραφία…
Από την πλευρά μου βλέπω την αισθητική πάνω από όλα. Προσπαθώ πάντα να δω με δημιουργικό τρόπο το θέμα που έχω να φωτογραφίσω και τις περισσότερες φορές προκύπτει αβίαστα μια εικόνα που ξεφεύγει από το εμπορικό-πληροφοριακό κομμάτι και φλερτάρει με την ελευθερία της έκφρασης. Η γεωμετρία είναι πυρηνική μου έκφραση, είναι ο τρόπος που βλέπω τον κόσμο, είτε ως παρατηρητής είτε ως φωτογράφος, οπότε θα ήταν αδύνατο να απουσιάζει από τις φωτογραφίες φαγητού και ποτού που κάνω. Το αποτέλεσμα της κάθε εικόνας που φτιάχνω σήμερα έχει βαθιές προσωπικές αναφορές στο χθες μου, είναι ένα μείγμα καθημερινής παρατήρησης, ταξιδιών και επιρροών, μελέτες φωτογράφων, αρχιτεκτόνων και κτιρίων, μιας συνεχόμενης σπουδής στο φως και το χρώμα. Εξ ορισμού αυτό κάνουμε οι φωτογράφοι, παίρνουμε το φως, το μαρινάρουμε, αν μου επιτρέπεται η λέξη, και γράφουμε από μικρά στιγμιότυπα μέχρι ολόκληρες ιστορίες και «διηγήματα».

Πόση προετοιμασία κόνσεπτ και προεργασία ιδέας, από πλευράς σου, απαιτούνται, ώστε να φωτογραφηθούν κατάλογοι, χώροι ή μεμονωμένες γεύσεις πιάτων και ποτών; Το ρωτώ γιατί πλέον όλοι με ένα καλό smartphone δηλώνουν φωτογράφοι, δουλεύουν επεξεργασίες και φίλτρα και ανεβάζουν ίνστα σε τέτοιο καταχρηστικό σημείο, που τα πράγματα με τέτοιον "ανταγωνισμό" είναι ζόρικα για τους επαγγελματίες φωτογράφους…
Εδώ θα σου πω να κάτσουμε παρέα λίγες μέρες, να παντρέψουμε τις κλίσεις μας και να γράψουμε ένα μίνι βιβλίο, κάτι που να διαβάζεται άνετα σε μια πτήση Αθήνα-Θεσσαλονίκη, με θέμα την εντελώς λανθασμένη άποψη του κόσμου για τη φωτογραφία και τα φίλτρα του κόσμου των Social Media. Τι λες; Πέραν της πλάκας, όμως, θα σου πω πως προσπαθώ πάντα να δουλεύω με σύστημα, με επικοινωνία τόσο με τον πελάτη όσο και με τον σεφ και αρκετές φορές και με το γραφείο που έχει αναλάβει τη διαδικτυακή εικόνα του εστιατορίου/μπαρ. Υπάρχει μια μαγιά πίσω από αυτό που βλέπει ο κόσμος στις φωτογραφίες μου, υπάρχουν δημιουργικοί άνθρωποι, με πάθος για το αντικείμενό τους και σύμπλευση με εμένα για να φτάσουμε όσο πιο κοντά μπορούμε σε ένα πετυχημένο αποτέλεσμα. Ο κόσμος των smartphones έχει κάνει άλματα τα τελευταία χρόνια, αλλά αν ήταν όλα τόσο απλά, ώστε με ένα κινητό τηλέφωνο να εξασφαλίζεις την ποιότητα της εικόνας και την καλύτερη καταγραφή του φωτός, θα ήμουν ο πρώτος που θα δούλευε με αυτόν τον τρόπο. Το smartphone μου είναι μέρος της δουλειάς μου, συνηγορεί στο τελικό αποτέλεσμα, αλλά τον κύριο λόγο τον έχει πάντα η φωτογραφική μηχανή και ο επαγγελματικός εξοπλισμός, τα μόνα που μπορούν να εγγυηθούν συνέχεια και συνέπεια, σε κάθε εποχή του χρόνου, με κάθε μετεωρολογική κατάσταση και σε κάθε ώρα της ημέρας, rain or shine. 

Αν σου ζητούσα ένα σύντομο βιογραφικό δικό σου και των εικόνων σου, πριν ασχοληθείς με την επαγγελματική food and beverage φωτογραφία, ποιες θα ήταν οι πλέον αξιομνημόνευτες στιγμές σου;
Ξεκίνησα σεμινάρια σε ένα φωτογραφικό εργαστήρι, για να μετρήσω δυνάμεις και θέληση. Ακολουθεί η πρώτη μου συμμετοχή σε ομαδική έκθεση στην παραλία Θεσσαλονίκης στα πλαίσια της Έκθεσης βιβλίου, συνέχεια σπουδών και απόκτηση πτυχίου φωτογραφίας. Σταδιακά η ματιά μου άρχισε να αποκτά μια έντονα γεωμετρική σκέψη και σε αυτό βοήθησαν οι αναθέσεις που μου έγιναν από αρχιτέκτονες και διακοσμητές για επαγγελματικούς αλλά και προσωπικούς χώρους που είχαν αναλάβει. Έκανα περάσματα και σε άλλα είδη φωτογραφίας, όπως μόδα και πορτρέτο, αναπόφευκτα κάποιους λίγους γάμους για φίλους, έχω φωτογραφίσει μέχρι και γέννα με καισαρική τομή, μέσα σε χειρουργείο, μέχρι να καταλήξω τα τελευταία 7 χρόνια να βιοπορίζομαι από την food and beverage φωτογραφία. Ορόσημα της πορείας μου θα έλεγα πως ήταν μια ατομική έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 2014 και έναν χρόνο μετά, το 2015, καλοκαιράκι η προσγείωσή μου στο Άμπου Ντάμπι. Έχοντας ανάθεση από την εκεί μεγαλύτερη εταιρία κατασκευών, να αποτυπώσω 15 κτίριά τους, εσωτερικό-εξωτερικό, και να παραδώσω 75 εικαστικά έργα, αυτό ήταν για μένα μια εμπειρία ζωής: Έμεινα εκεί και δούλεψα Ιούλιο και Αύγουστο, αλλά άξιζαν οι ιδρώτες, μιας και οι εικόνες πακεταρίστηκαν σε μια ατομική έκθεση που οργάνωσαν με τα έργα μου στο Yas Island. Έναν μήνα μετά συμμετείχα σε ομαδική έκθεση στο Μανχάταν, στη Νέα Υόρκη, με εικαστικά έργα που προέκυψαν από τον βράχο της Ακρόπολης και το Μουσείο της Ακρόπολης. Σκέψου πως μου έδωσαν άδεια να μπω και να φωτογραφίσω αυτό το υπέροχο κτίριο σε ώρες που ήταν κλειστό για το κοινό, μοναδικό δώρο. Ξαναβρέθηκα στη Νέα Υόρκη, πάλι σε ομαδική έκθεση αλλά με δυο φωτογραφίες φαγητού αυτή τη φορά! Το twist ήταν μεγάλο, πασίχαρος εγώ, αρχίζω να επικεντρώνω όλο και πιο πολύ στο food and beverage και κλείνω τις στιγμές μου με την έκθεση του 2022 στο Casablanca Social Club, εικόνες με θέμα το φαγητό και εντελώς artsy αισθητική, με τα Kudos και την αγάπη στη φαντασία και την επιμονή του αγαπημένου φίλου και συνεργάτη, Χρήστου Πορτοκάλογλου, που ήταν η κινητήρια δύναμή μου για αυτή την έκθεση. Last but not least, το φετινό μου ταξίδι δυο εβδομάδων στο Τέξας της Αμερικής, where everything is bigger: ένας παράδεισος εικόνας για έναν Ευρωπαίο, κάτι που δεν είχα αντικρίσει ξανά παρόλο που έκανα αρκετά ταξίδια μέχρι τώρα. Δημιούργησα διάφορες εικόνες, που το μυαλό μου τις δουλεύει για μια έκθεση στα προσεχώς…

Πόσο κόουτσινγκ και μασάζ θέλουν οι πελάτες σου, σεφ και ιδιοκτήτες, μπάρμεν και εστιάτορες ως προς το να μετακινηθούν από τα κλασικά στρέιτ απ πλάνα σε πιο αρτίστικες λήψεις; Και πώς καταφέρνεις να τους περάσεις σε πιο καλλιτεχνικά επίπεδα; 
Σεφ και μπάρμεν είναι στην ίδια σκέψη/θέση περίπου με εμένα, δημιουργικοί άνθρωποι, δηλαδή, με έντονες διαθέσεις πειραματισμού και έναν κοινό στόχο που θέτουμε παρέα: να συνεργαστούμε για την καλύτερη εικόνα που μπορούμε να κάνουμε με τις δημιουργίες τους. Νομίζω πως πλέον υπάρχει μια εμπιστοσύνη μεταξύ μας, ειδικά με τους σταθερούς συνεργάτες, που μου επιτρέπουν να έχω την ελευθερία στην εικόνα, με ακούν όταν κουβεντιάζουμε, κυρίως γιατί νιώθουν πως πρώτα εγώ θέλω να τους παρέχω μεν mainstream και αναγκαίο προωθητικό λουκ αλλά αξίζει να βγουν και λίγο έξω από τη νόρμα, να πειραματιστούμε από κοινού και να ξεφύγουμε από το όριο, που πολλές φορές το βάλαμε από μόνοι μας! Κάποιες φορές, όντως, θέλει λίγο μασάζ όπως το χαρακτήρισες, ιδίως σε καινούργια συνεργασία, αλλά γρήγορα πάμε παρακάτω, βλέπουν το υλικό μου, ακούνε προτάσεις, κάνουν τις δικές τους, τα ρίχνουμε όλα στην κατσαρόλα, τα φέρνουμε δυο στροφές με το ραβδομπλέντερ να «δέσουν» καλά μεταξύ τους και έτοιμη η συνταγή-εικόνα. Με καλή διάθεση και αλληλοσεβασμό, γίνονται από πολλά μέχρι και θαύματα, ενώ το καλλιτεχνικό προκύπτει μόνο του, όχι σε όλα τα πιάτα/ποτά/θέματα, αφού το αφήνω να μπει ελεύθερα και από το πουθενά προκύπτει, είναι ιδανικό να σκάει έτσι.

Αν σε αποκαλούσα premium φωτογράφο premium χώρων και προϊόντων εστίασης, θα δεχόσουν τον χαρακτηρισμό; Ή θα έλεγες, εντάξει, στη Θεσσαλονίκη της κλονισμένης αγοράς είμαστε, δεν κάνει επαγγελματικά να λες όχι σε τίποτα, οπότε άμα λάχει σουτάρω ως και τζατζίκια με πατάτες;
Αρχικά να σου πω ένα μεγάλο ευχαριστώ για τον χαρακτηρισμό, είναι ιδιαιτέρως τιμητικό να σε προσφωνούν έτσι άνθρωποι που εκτιμάς πολύ. Κάνω ένα επάγγελμα που ενίοτε φλερτάρει και ερωτοτροπεί με την τέχνη και το οποίο κρίνεται εύκολα και γρήγορα εκ του αποτελέσματος. Σε κάθε καινούργια πιθανότητα συνεργασίας, το πρώτο που προτρέπω είναι να δει ο υποψήφιος πελάτης τις φωτογραφίες μου. Αν του αρέσει αυτό που βλέπει, πάμε παρακάτω, game on, αν όχι, κανένα πρόβλημα. Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου τώρα, θα πω πως σουτάρω διάφορα είδη φαγητού κάθε μέρα και αυτό διαθέτει μια πρόκληση, να μπορέσεις δηλαδή να δημιουργήσεις μια ωραία εικόνα από το σουβλάκι, το τζατζίκι και τις πατάτες. Βέβαια το «challenge» δεν θα προσφέρει ποτέ τις πολλαπλές εικόνες ενός premium πιάτου, κακά τα ψέματα!
https://chronisspanos.com/