Από το 2015 στο 2025: λαϊκισμός, απαξίωση θεσμών και επιστροφές προσώπων δείχνουν ότι τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα.
Το πέρασμα μιας δεκαετίας δεν είναι αμελητέο χρονικό διάστημα για την πολιτική ζωή της χώρας, ωστόσο είναι μικρό, αν υπολογίσει κανείς ότι τα γεγονότα που σφράγισαν το πέρασμά του θα εξαφανιστούν από τη μνήμη των πολιτών. Αρκεί, καθώς φεύγει πια το 2025, να αναλογιστούμε τις αντίστοιχες μέρες του 2015. Στην κυβέρνηση της χώρας βρισκόταν ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος είχε κερδίσει δύο διαδοχικές εκλογικές μάχες – την πρώτη για να καταργήσει τα μνημόνια και τη δεύτερη αφού είχε να φέρει το δικό του. Και, το κυριότερο, η χώρα είχε καταφέρει να διασώσει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα, η οποία είχε αμφισβητηθεί από μια μεγάλη, αλλοπρόσαλλη πλειοψηφία πολιτών σε ένα απαράδεκτο, πολιτικά και ιδεολογικά, δημοψήφισμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλες αυτές οι εξελίξεις ήρθαν ως αποτέλεσμα ενός ορμητικού κύματος «αγανακτισμένων» που είχε πλημμυρίσει τη χώρα βάλλοντας πρώτα και κύρια κατά της δημοκρατίας. Το σύνθημα «να καεί η Βουλή», οι κρεμάλες και οι επιθέσεις –όχι μόνο φραστικές– σε πολιτικούς οδήγησαν στην απαξίωση των θεσμών, ανοίγοντας τον δρόμο στην «πρώτη φορά Αριστερά». Η υπεράσπιση του κύρους των θεσμών παραμένει, δέκα χρόνια μετά, το βασικό μέλημα, πρωτίστως της κυβέρνησης αλλά και του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος. Οι αυθαίρετες συμπεριφορές και οι διαβλητές πρακτικές υπονομεύουν την πολιτική ζωή ανοίγοντας επικίνδυνους δρόμους για το μέλλον.
Το 2025 ο Τσίπρας επανέρχεται ως «αμετανόητος και περήφανος» μεσσίας, διεκδικώντας ξανά ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή
Η επανεμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα ήρθε να συνδέσει, με τον πιο συμβολικό τρόπο, την αρχή και το τέλος της δεκαετίας. Το 2015, εκπροσωπώντας το «κίνημα» των αγανακτισμένων», ανέλαβε τα ηνία της χώρας ως πρωθυπουργός των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Το 2025 επανέρχεται ως «αμετανόητος και περήφανος» –σύμφωνα με τον ίδιο– μεσσίας, διεκδικώντας ξανά ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η «Ιθάκη» του, στις σελίδες της οποίας κάποιοι ξαναβρήκαν το αριστερό τους φως, δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρεξηγήσεων. Η συνεργασία με τον ακροδεξιό Καμμένο ήταν αναγκαία για την εξουσία, το δημοψήφισμα ήταν μπλόφα για την παραμονή, τα λάθη τα έκαναν οι συνεργάτες, τους οποίους είχε επιλέξει και οι οποίοι τον εγκλώβισαν σε αδιέξοδες πολιτικές και τον εξέθεσαν.
Μόνο που τώρα πια οι συνθήκες έχουν αλλάξει ριζικά. Οι συνεργάτες που είχαν εγκλωβίσει τότε τον Αλέξη Τσίπρα έχουν στήσει τα δικά τους κομματικά μετερίζια, κάποιοι έχουν εγκατασταθεί για τα καλά στη Βουλή, άλλοι συνεχίζουν να διεκδικούν τη δική τους αυτόνομη παρουσία. Το κυριότερο όμως είναι ότι, με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών, γεννήθηκε στη χώρα ένα νέο κίνημα διαμαρτυρίας, το οποίο κάποιοι επιχειρούν να ιδιοποιηθούν, όπως έκανε κι εκείνος με το αντιμνημονιακό τσουνάμι. Μπορεί ο λαϊκισμός να είναι διαχρονικός, ωστόσο, οι εστίες που τον τροφοδοτούν μεταπηδούν βρίσκοντας νέους εκφραστές. Κι αυτοί ψάχνουν με τη σειρά τους για τους δικούς τους Καμμένους που θα τους ανεβάσουν στην εξουσία.
Το πελατειακό κράτος αποδεικνύεται ξανά ακατανίκητο
Είναι σήμερα η Ελλάδα συγκρίσιμη με την Ελλάδα του 2015; Προφανώς όχι. Η μεταμνημονιακή κυβέρνηση έχει αρκετά στοιχεία για να υποστηρίξει τη διαφορά προς το καλύτερο σε μια σειρά από τομείς. Την ίδια στιγμή, η αυξητική τάση των διάφορων λαϊκιστικών κομμάτων που, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα καταλάβουν το 25% περίπου των εδρών στην επόμενη Βουλή, αποδεικνύει ότι τα επτά χρόνια της παραμονής της κυβέρνησης στην εξουσία δεν ήταν αρκετά για να ακουμπήσει τις παθογένειες που ρημάζουν την Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Τα δύο εμβληματικά γεγονότα που σφράγισαν τη θητεία της, τα φονικά Τέμπη και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, δεν αφήνουν περιθώριο αμφιβολίας. Το πελατειακό κράτος αποδεικνύεται ξανά ακατανίκητο.
Τις τελευταίες μέρες, ένα γεγονός ήρθε να μας θυμίσει μερικές από τις σκηνές που ζήσαμε πριν από δέκα περίπου χρόνια. Οι σηκωμένες μπάρες των διοδίων από τους αγρότες που διεκδικούν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους, έφερε στο μυαλό το αλήστου μνήμης «κίνημα των διοδίων» την εποχή του αντιμνημονιακού αγώνα. Τότε που οι «επαναστάτες» με τις κόκκινες σημαίες έδιναν το ελεύθερο στους πολίτες να διέρχονται χωρίς να πληρώνουν. Τι μπορεί να οδήγησε τους επαγγελματίες που διεκδικούν το δίκιο τους σε μια τόσο ανεύθυνη απόφαση; Σε τι μπορεί να συμβάλει το ανέβασμα της μπάρας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους και την αναδιάρθρωση της παραγωγής του πρωτογενούς τομέα;
Η Ε.Ε. εδώ και πολύ καιρό λειτουργεί με τρόπο που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη -αν όχι αδύνατη- τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων και την ταχύτατη εφαρμογή τους στη ζωή
Τα λάθη και η πελατειακή νοοτροπία είδαμε πού μας οδήγησαν. Οι επιλογές που γίνονται σήμερα θα καθορίσουν αν θα αφήσουμε οριστικά πίσω μας την κρίση ή αν θα ξαναμπούμε στον φαύλο κύκλο.
