Αχιλλέας Τσάλτας: Τα νεανικά χρόνια στην Αυστραλία, η New York Times Company και η εμπιστοσύνη των πολιτών σε θεσμούς και πολιτικούς
O Αχιλλέας Τσάλτας είναι διεθνής Έλληνας της διασποράς, υπήκοος Αυστραλίας, και ζει στο Λονδίνο. Ήταν αντιπρόεδρος της αμερικανικής New York Times Company, εκτελεστικός διευθυντής της International Herald Tribune (μετέπειτα International New York Times) στην Ασία, παγκόσμιος διευθυντής κυκλοφορίας της IHT, με έδρα το Παρίσι και το 2012 εκ νέου αντιπρόεδρος των New York Times, με ευθύνη για τη διοργάνωση συνεδρίων και την καινοτομία. Με την ιδιότητά του αυτή υπήρξε ο εμπνευστής και η κινητήρια δύναμη ενός, αρχικά, δίωρου συνεδρίου για τη δημοκρατία που πραγματοποιήθηκε, υπό την αιγίδα των New York Times, το 2013 στην Αθήνα, στην στοά του Αττάλου. Η εκδήλωση αυτή, όπως ο ίδιος ανέφερε, είχε τέτοια επιτυχία (ήταν βέβαια και τα χρόνια του μνημονίου στην Ελλάδα, που η παγκόσμια κοινότητα είχε στραμμένο το βλέμμα της εδώ), που αποφασίστηκε να καταστεί θεσμός. Έτσι δημιουργήθηκε το Athens Democracy Forum, το οποίο διεξάγεται φέτος για 13η χρονιά στην Ελλάδα (30/09 - 3/10 στο Ωδείο Αθηνών). Ήδη από το έτος 2019 αποφασίστηκε η απομάκρυνση του συνεδρίου από την εμπορική δομή των συνεδρίων New York Times Company. Έκτοτε, το Democracy & Culture Foundation διοργανώνει το συνέδριο αυτό, υπό την προεδρία του Αχιλλέα Τσάλτα.
Με τον κ. Αχιλλέα Τσάλτα συναντηθήκαμε ένα αθηναικό απόγευμα στα «τραπεζάκια έξω» από το ντελικατέσεν Degustation, που ανήκει στον παιδικό του φίλο Ηλία Αποστόλου, επίσης Ελληνοαυστραλό, κι αυτό από μόνο του έκανε το κλίμα φιλικό. Η κουβέντα ήταν ευχάριστη κι εμείς χαλαροί, καθώς ο κ.Τσάλτας, παρά την εντυπωσιακή επαγγελματικά διαδρομή του, δεν έχει «ύφος», δεν το παίζει σπουδαίος. Για την ακρίβεια χαμογελάει εύκολα και έχει χιούμορ. Διαβάζοντας κάποιος στο βιογραφικό του κ. Τσάλτα ότι πρόκειται για παιδί Ελλήνων μεταναστών, οι οποίοι τη δεκαετία του 1950 πήγαν στην Αυστραλία για οικονομικούς λόγους, δεν μπορεί παρά να μπει στον πειρασμό να τον ρωτήσει πώς κατάφερε να κάνει μια τόσο εντυπωσιακή διαδρομή. Ε, το ίδιο έκανα κι εγώ.
Αχιλλέας Τσάλτας: Ο εμπνευστής του Athens Democracy Forum μιλάει στην Athens Voice
Κύριε Τσάλτα, πριν μιλήσουμε για το Athens Democracy Forum, μπαίνω στον πειρασμό να σας ζητήσω να μας πείτε λίγα πράγματα για εσάς, για τη ζωή στην Αυστραλία, για την οικογένειά σας.
Ο πατέρας μου γεννήθηκε στο Μίραλι της Πάτρας. Η μητέρα μου στα Ψηλαλώνια, επίσης στην Πάτρα, αλλά, επειδή η ζωή τότε στην Ελλάδα ήταν δύσκολη, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία το 1959. Εκεί γεννήθηκα εγώ.
Πώς ένιωθε ένας γιος μεταναστών εκείνα τα χρόνια στην Αυστραλία; Εννοώ αισθανόσασταν μειονεκτικά απέναντι στους Αυστραλούς, βιώσατε ρατσισμό;
Υπήρχε ρατσισμός, παρόλο που η Αυστραλία, ως χώρα, ευνοούσε τη μετανάστευση. Η κυβέρνηση δηλαδή ήθελε εργατικό δυναμικό. Όμως περάσαμε λίγο δύσκολα τα πρώτα χρόνια, ειδικά εμείς τα παιδιά στο σχολείο. Εκεί υπήρχε ένα περιβάλλον πιο αγγλοσαξωνικό, κι εμείς πηγαίναμε με τα ταπεράκια και τον μουσακά μας, άλλες μυρωδιές δηλαδή από αυτές που είχε το δικό τους σάντουιτς, με το ζαμπόν και το τυρί, και μας κορόιδευαν. Υπήρχε το δάχτυλο που μας έδειχνε, ότι δηλαδή είμαστε παιδιά μεταναστών. Δεν ήμασταν ίσοι με τους υπόλοιπους. Τώρα βέβαια έχουν αγκαλιάσει τη διαφορετικότητα. Οι Αυστραλοί, στην πραγματικότητα, ζυμώθηκαν με τη δική μας γενιά, κι αυτό ευνόησε στο να έρθουν στη συνέχεια πολλοί Ασιάτες. Στις μέρες μας, η Αυστραλία είναι ανοιχτή στη μετανάστευση και κατά τη γνώμη μου χειρίζεται το μεταναστευτικό καλύτερα από την Ευρώπη. Ένας στους τέσσερις Αυστραλούς είναι Ασιάτης. Η Ευρώπη θα πρέπει να διδαχθεί από την Αυστραλία και, αφού και ο δικός της πληθυσμός γερνάει και δεν αντικαθίσταται, έχει ανάγκη τους μετανάστες. Καταλαβαίνω βέβαια ότι η Ευρώπη έχει πρόβλημα με το πολιτισμικό κομμάτι της μετανάστευσης. Η Αυστραλία, από την άλλη, δεν το έχει αυτό, ίσως επειδή είναι μια νέα χώρα, η οποία χτίστηκε πάνω στη φιλοσοφία να φέρουμε μετανάστες και να αφομοιωθούν, όχι απαραίτητα πολιτισμικά αλλά οικονομικά.
Αυτό «το δάχτυλο» που σας έδειχνε πώς επέδρασε στην εξέλιξή σας;
Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το παιδί, μα και με την οικογένεια. Πώς στέκεται η οικογένεια απέναντι στο δάχτυλο. Οι γονείς μας μας ενθάρρυναν να αποδείξουμε την αξία μας. Έπρεπε να αποδείξουμε στον άλλον ότι είμαστε ίσοι. Για εμάς αυτό λειτουργούσε ως ερέθισμα στην ανταγωνιστικότητα.
Με τι ασχολήθηκε ο πατέρας σας όταν έφτασε στην Αυστραλία και με ποιο τρόπο διατήρησε τους δεσμούς του με την Ελλάδα;
Ο πατέρας μου, όπως όλοι οι μετανάστες, δεν είχε κάποια προνομιούχα θέση. Δούλευε σε εργοστάσιο. Όμως δεν έμεινε εκεί. Ήταν μεθοδικός και εργατικός, και σύντομα έγινε μικροεπιχειρηματίας (small business), όπως και ο πατέρας του Λίο (λέει και δείχνει τον φίλο του, τον Ηλία, μέσα στο μαγαζί). Το μαγαζί του πατέρα μου ήταν καφέ, ενώ του πατέρα του Λίο εστιατόριο, ήταν όμως κοντά. Για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ενημερώνονταν από τον Πανελλήνιο Κήρυκα, εφημερίδα της Αυστραλίας. Όμως υπήρχε και ο κ. Σαλαπάτας, που είχε πρακτορείο με εφημερίδες από την Ελλάδα. Ο πατέρας μου διάβαζε εφημερίδες και αγαπούσε την ιστορία. Όταν απολύθηκε από τον στρατό, μέχρι να αποφασίσει τι θα κάνει στη ζωή του, κλείστηκε στο σπίτι και διάβασε τα εξής τρία βιβλία: «Οι Άθλιοι» του Ουγκώ, η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» του Παπαρρηγόπουλου, και το «Παγκόσμιος Ιστορία» του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς.
Μιλήστε μας για τις σπουδές σας και την επαγγελματική σας διαδρομή.
Σπούδασα Οικονομικά στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ και έκανα μεταπτυχιακό στην Κοινωνιολογία. Δούλευα σε ένα κατάστημα στην Αυστραλία, σαν το Harrods, στο τμήμα με τα έπιπλα, και έτυχε να πουλήσω ένα σαλόνι σε έναν διευθυντή της εφημερίδας The Australian του Μέρντοχ. Κάτι είδε σε μένα και μου πρότεινε δουλειά στην εφημερίδα. Αν και μου άρεσαν οι εφημερίδες, δεν σκεφτόμουν να πιάσω δουλειά στα media. Από την άλλη βέβαια, όταν έπιανα εφημερίδα στα χέρια μου πήγαινα απευθείας στα World News. Στην εφημερίδα ξεκίνησα στη διαφήμιση και πάντα ήμουν στο εμπορικό τμήμα. Έτσι μου προτάθηκε το 1999 να μετακομίσω στο Χονγκ Κονγκ και να αναλάβω τον ρόλο του εκτελεστικού διευθυντή της International Herald Tribune (μετέπειτα International New York Times) στην Ασία, θέση την οποία δέχθηκα. Έτσι εντάχθηκα στο δυναμικό της New York Times Company.
Και πώς ξεκίνησε η ιδέα να κάνετε με τους New York Times εκείνο το πρώτο συνέδριο στην Ελλάδα και να συνεχίζετε αδιάλειπτα, 13 χρόνια μετά, το Athens Democracy Forum;
Πιστεύω, κατά κάποιο τρόπο, στη μεταφυσική. Ένα χρόνο πριν πεθάνει ο πατέρας μου, η Ελλάδα είχε μπει στην οικονομική κρίση. Το δράμα της Ελλάδας έφτανε μέχρι την Αυστραλία και ο πατέρας μου έλεγε «στους New York Times είσαι, κάνε κάτι για την Ελλάδα». Κι εγώ του απαντούσα ότι δεν είμαι πολιτικός κι ότι δεν μπορώ να κάνω τίποτα για την Ελλάδα. Ένα χρόνο αφού πέθανε, το 2012, απέκτησα την ιδιότητα του αντιπροέδρου των New York Times και την ευθύνη για τη διοργάνωση συνεδρίων. Τότε αποφάσισα να κάνω κάτι για την Ελλάδα. Βλέπαμε την άνοδο του αυταρχισμού σε πολλά μέρη του κόσμου και σκέφτηκα την Αθήνα. Την Αθήνα και τη Δημοκρατία. Και την Ελλάδα μέσα στην κρίση. Τα μάτια όλου του κόσμου ήταν στραμμένα εδώ. Θα ήταν ενδιαφέρον να δει όλος ο κόσμος πώς αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αυτή η δημοκρατία αιώνων, μια τέτοιου μεγέθους κρίση. Σκέφτηκα αυτό το συνέδριο, που την πρώτη χρονιά το κάναμε στη στοά του Αττάλου. Είχε μεγάλη επιτυχία. Παρευρέθηκε ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν, ο οποίος μας ενέπνευσε τόσο πολύ, και αποφασίσαμε ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο.
Και πράγματι γίνεται κάθε χρόνο, αλλά μου προξενεί εντύπωση που είναι ένα συνέδριο στο οποίο όλες οι ομιλίες γίνονται στα αγγλικά. Γιατί δεν υπάρχει μετάφραση; (γέλια) Η αλήθεια είναι πως αυτό δεν θα ικανοποιούσε τον μπαμπά μου. Θα μου έλεγε «Στην Ελλάδα είσαι, κάνε το στα ελληνικά». Αγαπούσε πολύ την ελληνική γλώσσα. Θα πρόσθετε «τουλάχιστον μιλάτε για δημοκρατία». Τώρα, για να μιλήσουμε σοβαρά, είναι ένα διεθνές συνέδριο και οι Έλληνες είναι ένας λαός που μιλάει πολύ καλά αγγλικά. Στην Ιταλία ή στη Γαλλία δεν βρίσκεις εύκολα κάποιον που να μιλάει καλά αγγλικά.
Με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Athens Democracy Forum του 2022
Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί στις μέρες μας, σε σχέση με τη δημοκρατία;
Η δική μου ανησυχία αφορά το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στους πολιτικούς και τους πολίτες. Οι πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στους πολιτικούς. Το συζητούσα μάλιστα με τον Γιώργο, τον σύντροφό μου και σύζυγό μου πλέον, ότι οι υπουργοί αισθάνονται ότι εξουσιάζουν τον πολίτη, κι αυτό είναι λάθος. Ο υπουργός, στην πραγματικότητα, είναι δημόσιος υπάλληλος. Ο πολίτης είναι ο πελάτης του. Κι ο πελάτης; «The customer is always right». Ο πολίτης θα πρέπει να είναι ικανοποιημένος σε μια πολιτεία και όχι το αντίθετο. Υπάρχει μια υπεροψία από τους πολιτικούς. Κάνουμε το συνέδριο για να βρούμε λύσεις, να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στους πολίτες και τους πολιτικούς. Ο τίτλος του συνεδρίου μας για φέτος είναι «Νέα οράματα για σκληρές πραγματικότητες». Για εμάς σκληρή πραγματικότητα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Κατά τη γνώμη μου η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει χάσει τη δύναμή της. Για το μέλλον βλέπω μια δημοκρατία της διαβούλευσης, που είναι πιο κοντά στη δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας, με τον πολίτη να έχει πιο άμεσο ρόλο στη διακυβέρνηση.
Υπάρχει κάποιο αντίστοιχο προηγούμενο, κάποια χώρα στην οποία έχει αρχίσει να διαφαίνεται μια τέτοια προοπτική;
Η Ελβετία και πρόσφατα η Ιρλανδία. Στην Ελβετία οι πολίτες έχουν δικαιώματα που σχετίζονται με την άμεση δημοκρατία, καθώς οι Ελβετοί πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συγκεντρώνουν υπογραφές για να θέσουν κάποιο θέμα σε δημοψήφισμα, επίσης συμμετέχουν ενεργά στη νομοθέτηση, με συλλογικότητες που παρίστανται κατά τη διαβούλευση. Πρόσφατα η Ιρλανδία υποχρέωσε την κυβέρνηση να αλλάξει τον νόμο για τις αμβλώσεις, μετά από διενέργεια δημοψηφίσματος που έγινε με κινητοποίηση των πολιτών. Οι πολίτες έχουν μεγάλη δύναμη και πρέπει να τη χρησιμοποιήσουν για να ασκήσουν πίεση στις κυβερνήσεις.
Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, λοιπόν, υπάρχει στο φετινό συνέδριο εκδήλωση με θέμα «Δημιουργία Συνταγματικών κινημάτων με Ηγεσία των Νέων».
Πράγματι. Κατά κάποιο τρόπο δίνονται οδηγίες στους νέους για το πώς γίνεται να ενεργοποιήσουν συνταγματικές ρήτρες, να εμπλέξουν τη δικαιοσύνη, να κινητοποιήσουν μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στις κατά καιρούς συνεντεύξεις σας συσχετίζετε την ψήφο στην άκρα δεξιά με τον λαϊκισμό. Πιστεύετε ότι για τον λαϊκισμό ευθύνεται η τεχνολογία και συγκεκριμένα το γεγονός ότι η είδηση, ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναπαράγεται χωρίς αναφορά στην πηγή της;
Ναι, αυτό είναι ένα πρόβλημα. Στους New York Times η είδηση περνούσε από πέντε στάδια. Και περνάει ακόμα. Επίσης υπάρχει απόλυτος διαχωρισμός ανάμεσα στην αρθρογραφία και το ρεπορτάζ. Δηλαδή ανάμεσα στην έκφραση γνώμης και την ερευνητική δημοσιογραφία. Υπάρχει ανεξάρτητο τμήμα έρευνας. Ο διευθυντής σύνταξης δεν κάνει αναφορά στον ιδιοκτήτη της εφημερίδας, αλλά σε ένα δημοσιογραφικό συμβούλιο. Όλη αυτή η διαδικασία υπάρχει διότι η εφημερίδα σέβεται την είδηση. Η είδηση έχει βάρος. Όσον αφορά την τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν καλή και κακή πλευρά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι κακά. Οι άνθρωποι λένε ο ένας στον άλλο τι συμβαίνει στον κόσμο. Αρκεί να μάθουν να ενημερώνονται.
14°
