Τα role models του Τραμπ

Στις 30 Ιανουαρίου 1933, ο Αδόλφος Χίτλερ ορκίστηκε καγκελάριος της Γερμανίας. Αρκετοί από τους ψηφοφόρους του και η συντριπτική πλειονότητα των ξένων παρατηρητών δεν περίμεναν να δείξει τέτοια προσήλωση στις κατά καιρούς διακηρύξεις του. Λίγοι από τους ψηφοφόρους του και ελάχιστοι ξένοι είχαν μπει στον κόπο να διαβάσουν το αυτοβιογραφικό και πολιτικό του μανιφέστο Ο Αγών μου (1925). Ακόμα λιγότεροι εκτιμούσαν ότι αυτό το περίεργο μίγμα προσωπικών απωθημένων, συνωμοσιολογίας, μεγαλομανίας και εχθροπάθειας ήταν δυνατό να κατευθύνει την πολιτική ενός μεγάλου κράτους στον 20ό αιώνα. Η αφύπνιση ήρθε πολύ γρήγορα και ήταν οικουμενικά οδυνηρή.

Τα πρότυπα του Ντόναλντ Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει στο ενεργητικό του δεκαεννέα τίτλους βιβλίων (τα περισσότερα, αν όχι όλα, με τη συνδρομή αφανών συγγραφέων). Έχει επίσης καταγεγραμμένες αναρίθμητες δηλώσεις, ομιλίες και εμφανίσεις στα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα. Τα κύρια σημεία των τοποθετήσεών του (που κατά καιρούς άλλαζαν, αλλά από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 κινούνται στο πλαίσιο που ο ίδιος αποκαλεί «ιδεολογία MAGA») είναι διαθέσιμα στις επίσης πάμπολλες βιογραφίες του Τραμπ. Αντιγράφω από άρθρο του βιογράφου του Michael D’Antonio, δημοσιευμένο στο Politico τον Μάρτιο του 2016, ενώ ακόμα διεκδικούσε την προεδρία των ΗΠΑ:

«… αποδέχεται τα βασανιστήρια χωρίς τύψεις· θαυμάζει ανοιχτά την καταστολή της ελευθερίας από Κινέζους και Ρώσους δικτάτορες· και δείχνει ελάχιστη κατανόηση της ηθικής, της διακυβέρνησης ή του συνταγματικού πολιτεύματος … συχνά φαίνεται να αγνοεί την ιστορία και τα οικονομικά οφέλη του ελεύθερου εμπορίου, απορρίπτοντας ως «ξεπερασμένα» τις συμμαχίες και το εμπορικό σύστημα των ΗΠΑ που κέρδισαν τον Ψυχρό Πόλεμο, ζητώντας τακτικά τιμωρητικούς δασμούς … σαν το εμπόριο να ήταν ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος (κάτι που δεν είναι)».

Τα πρότυπα του σημερινού Αμερικανού προέδρου, επεσήμαινε ο ίδιος συγγραφέας, ήταν ο εργολάβος, ελάχιστα στοργικός, πατέρας του Φρεντ Τραμπ, ο οποίος τον παρότρυνε να είναι «φονιάς» και «βασιλιάς» σε όλα· ο λοχίας-εκπαιδευτής του στο λύκειο Θίοντορ Ντομπάιας, ο οποίος δίδαξε στον Τραμπ ότι «το να νικάς δεν είναι τα πάντα, είναι το μόνο»· ο αιδεσιμότατος Νόρμαν Βίνσεντ Πηλ, που ενθάρρυνε τον Τραμπ όχι μόνο να κάνει μεγάλες προσευχές αλλά και να θεωρεί «τον άνθρωπο ως το πιο μοχθηρό από όλα τα ζώα και τη ζωή ως μια σειρά από μάχες που καταλήγουν σε νίκη ή ήττα»· ο δικηγόρος τού αλήστου μνήμης γερουσιαστή Τζόζεφ Μακάρθι και της Μαφίας Ρόι Κον· ο βοηθός του Κον, ο Ρότζερ Στόουν, που συμβούλευε: «Επίθεση, επίθεση – ποτέ άμυνα» και «Μη παραδεχτείς τίποτα, αρνήσου τα πάντα, πέρνα στην αντεπίθεση».

Έπειτα από τέσσερις και πλέον δεκαετίες παρουσίας του Τραμπ στον δημόσιο βίο, υπάρχουν ακόμα ενημερωμένοι, κατά τα λοιπά, άνθρωποι (μεταξύ αυτών και ο προβεβλημένος ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον) που «πέφτουν από τα σύννεφα» για τα καμώματα του Αμερικανού προέδρου στη δεύτερη (και φαρμακερή) θητεία του. Δυτικοί παρατηρητές (και ηγέτες) δυσκολεύονται ακόμα να δεχτούν τη νέα ρότα στην πολιτική των ΗΠΑ στο ζήτημα της διεθνούς οικονομίας, ευελπιστώντας πως πρόκειται για ελιγμό στο πλαίσιο κάποιας μεγαλόπνοης στρατηγικής. Το ίδιο ισχύει για τις συμμαχίες των ΗΠΑ, το ίδιο και για τον συνεχιζόμενο ρωσοουκρανικό πόλεμο – αυτόν που ο Τραμπ θα τερμάτιζε εντός εικοσιτετραώρου, ή για την κρίση στη Μέση Ανατολή.

Ας πάρουμε το Ουκρανικό. Ελάχιστοι φρόντισαν υπενθυμίσουν στα ΜΜΕ την πρώτη αντίδραση του Τραμπ, στο άκουσμα της ρωσικής εισβολής, τον Φεβρουάριο του 2022. Ας την παρακολουθήσουμε, όπως τη μετέφερε ο ίδιος σε ραδιοφωνική του συνέντευξη:

«Μπήκα χθες και υπήρχε μια οθόνη τηλεόρασης, και είπα, “Αυτό είναι ιδιοφυές”. Ο Πούτιν ανακηρύσσει ένα μεγάλο μέρος της Ουκρανίας – της Ουκρανίας – ο Πούτιν το ανακηρύσσει ανεξάρτητο. Ω, αυτό είναι υπέροχο»!

Στη συνέχεια, ο Τραμπ συνέκρινε την κατάσταση μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας με την αντίστοιχη στη μεθόριο ΗΠΑ-Μεξικού, με αφορμή το μεταναστευτικό:

«Θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε αυτό στα νότια σύνορά μας. Αυτή είναι η ισχυρότερη ειρηνευτική δύναμη που έχω δει ποτέ. Υπήρχαν περισσότερα άρματα μάχης από ό,τι έχω δει ποτέ. Θα διατηρήσουν την ειρήνη, μάλιστα. Όχι, αλλά για σκεφτείτε το. Να ένας τύπος που είναι πολύ ξύπνιος (savvy)».

Και πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας πόσο του αρέσει να στοιχίζεται με τους ισχυρούς: «Τον γνωρίζω πολύ καλά – πολύ, πολύ καλά».

Στα καθ’ ημάς, πολλοί «έπεσαν από τα σύννεφα» επειδή ο Τραμπ εκδήλωσε τον θαυμασμό του  για άλλον ένα «ξύπνιο», ηγέτη γειτονικής μας χώρας. Μιλούσε, μάλιστα, μπροστά στον Νετανιάχου, η χώρα του οποίου δεν βλέπει με καλό μάτι την τουρκική επέμβαση στη Συρία. Με αφορμή σχετική ερώτηση, ο Τραμπ είπε ότι δεν είχε καμιά αμφιβολία πως η Τουρκία ήταν πίσω από την πρόσφατη αλλαγή καθεστώτος:

«Είπα [στον Ερντογάν], “Συγχαρητήρια. Έχετε κάνει αυτό που κανείς δεν μπόρεσε να κάνει εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Έχετε καταλάβει τη Συρία, με διαφορετικά ονόματα, αλλά το ίδιο πράγμα”. Είπα: “Την έχετε καταλάβει”. Την έχει καταλάβει μέσω υποκατάστατων».

Και χρησιμοποίησε τα ίδια κοσμητικά που είχε επιφυλάξει για τον Πούτιν την επομένη της εισβολής στην Ουκρανία:

«ΟΚ. Αλλά αυτό που έκανε [ο Ερντογάν στη Συρία], είναι σκληρός τύπος. Είναι πολύ έξυπνος. Και έκανε κάτι που κανείς δεν μπόρεσε να κάνει. Ξέρεις; Πρέπει να του το αναγνωρίσεις».

Στον Αγώνα του, ο Χίτλερ δεν έκρυβε ότι σκόπευε να ακολουθήσει τα χνάρια αδυσώπητων κατακτητών του παρελθόντος. Έγραφε, για παράδειγμα, για έναν από τους βιαιότερους:

«Η δύναμή μας έγκειται στην ταχύτητά μας και στη βιαιότητα μας. Ο Τζένγκις Χαν οδήγησε εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά στη σφαγή – εκ προμελέτης και ελαφρά τη καρδία. Η ιστορία τον θεωρεί αποκλειστικά ιδρυτή ενός κράτους. Μου είναι αδιάφορο τι θα πει για μένα ένας αδύναμος δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός».

Οι βιογράφοι του Τραμπ έχουν εντοπίσει διάφορες προτιμήσεις του για δυναμικούς ηγέτες του παρελθόντος και του παρόντος. Θα πρότεινα, πάντως, να του υποδείξουν έναν ακόμα «σκληρό τύπο», ο οποίος δεν είχε πρόβλημα να κατακτήσει τη Συρία (και άλλες χώρες) και μάλιστα χωρίς «υποκατάστατα». Λιγότερο από δύο χιλιάδες χρόνια πριν, το 1400, ο Ταμερλάνος, μακρινός απόγονος του Τζένγκις Χαν, έστειλε τις ορδές του να καταλάβουν την, πλούσια τότε, επικράτεια των Μαμελούκων. Λαμπρές πόλεις, όπως το Χαλέπι και η Δαμασκός, παραδόθηκαν στη λεηλασία και τη σφαγή. Ακόμα και σήμερα, στην πρωτεύουσα της Συρίας, βρίσκεται ο «πύργος των κεφαλών», εκεί όπου οι ορδές του Ταμερλάνου έστησαν πυραμίδα από τριάντα χιλιάδες κομμένα κεφάλια κατοίκων της Δαμασκού.

Κι αν ρωτήσει κάποιος τι κοινό συνδέει τον Τραμπ με τον Πούτιν, τον Ερντογάν, ίσως και με τον Τζένγκις Χαν ή τον Ταμερλάνο, η απάντηση βρίσκεται σε μια δήλωση του ίδιου προς τον βιογράφο του D’Antonio:

«Σε γενικές γραμμές, δεν μπορείς να σέβεσαι τους ανθρώπους, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι άξιοι σεβασμού».