Άκης Σκέρτσος: «Σημαντικοί δεν είμαστε εμείς, αλλά αυτό που κάνουμε»
Ο υπουργός Επικρατείας μιλάει για το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, τις αντιδράσεις πολιτικών και εκκλησίας, τον Γονέα 1 και 2, την ακρίβεια και το δημογραφικό
Άκης Σκέρτσος: Συνέντευξη με τον Υπουργό Επικρατείας με αφορμή το νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια
Στο Μέγαρο Μαξίμου νιώθεις δέος, αναλογιζόμενος το ιστορικό του βάρος. Είναι ένα κτίριο παλιό, σχετικά μικρό ωστόσο για τις ανάγκες που καλείται να επιτελέσει. Αφού διασχίσουμε έναν στενό διάδρομο στον 1ο όροφο, φτάνουμε στο σχετικό πιο ευρύχωρο γραφείο του υπουργού Επικρατείας. Ο Άκης Σκέρτσος ανέλαβε τον ρόλο του εισηγητή για το νομοσχέδιο που αφορά στον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, που έγινε δεκτό χωρίς ιδιαίτερες τριβές στην κοινωνία. Παρατηρεί ότι διεξήχθη «μία εξαντλητική και σε βάθος συζήτηση» και τονίζει ότι το ν/σ ρυθμίζει μια υφιστάμενη κοινωνική πραγματικότητα.
Η συνάντησή μας έγινε με αφορμή την επικείμενη ψήφιση του ιστορικού νομοσχεδίου. Τον ρωτάω τι σηματοδοτεί σε συμβολικό επίπεδο. Μιλώντας, χωρίς αυξομειώσεις στην ένταση, επισημαίνει: «Πριν πάμε στο συμβολικό, πρέπει να πάμε στο πολύ πρακτικό. Ο καλός και σωστός νομοθέτης οφείλει να “διαβάζει” την κοινωνία, να μελετά τα προβλήματά της και να απαντά σε ανάγκες. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπάρχουν Έλληνες πολίτες οι οποίοι έχουν συγκεκριμένα δικαιώματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών ή το να αποκτήσουν παιδιά ως ομόφυλα ζευγάρια, που είναι παντρεμένα, δικαιώματα τα οποία δεν απολαμβάνουν στη χώρα μας. Άρα υπάρχει μία διάκριση που δεν δικαιολογείται».
Ο Άκης Σκέρτσος μιλάει για το νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια, τις αντιδράσεις πολιτικών και εκκλησίας, και το ζήτημα των γονέων
― Διερωτώμαι για το ποια είναι η διαφορά με το σύμφωνο συμβίωσης. Δεν αναγνώριζε και δεν κατοχύρωνε τα δικαιώματα παιδιών που μπορεί να υπάρχουν και υπάρχουν σε ομόφυλα ζευγάρια και οικογένειες. Άρα, ερχόμαστε να κατοχυρώσουμε και τα δικαιώματα παιδιών που –επαναλαμβάνω– υπάρχουν, μπορούν να αποκτηθούν στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Και σήμερα υφίστανται διακρίσεις, ακριβώς επειδή οι γονείς τους έχουν διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό από τα υπόλοιπα ετερόφυλα ζευγάρια και τις οικογένειες.
― Μια σειρά από ομοφυλόφιλους άνδρες, ωστόσο, εκτιμά ότι μία άλλη αδικία εμφανίζεται, καθώς σε εκείνους δεν δίδεται η δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί με παρένθετη μητέρα. Αυτό είναι ένα δικαίωμα το οποίο αναγνωρίζεται σε ελάχιστες χώρες στην Ευρώπη και στον κόσμο. Εμείς ερχόμαστε να επιλύσουμε προβλήματα που υπάρχουν, όχι να δημιουργήσουμε νέα δικαιώματα, τα οποία δεν είναι αποδεκτά από την κοινή ευρωπαϊκή εμπειρία».
Υπογραμμίζει ότι συνολικά 23 χώρες στην Ευρώπη έχουν κατοχυρώσει τα δικαιώματα παιδιών που ζουν εντός της ομόφυλης οικογένειας και σχολιάζει:«Δικαίωμα σε άντρες που βρίσκονται σε ομόφυλη σχέση να αποκτούν παιδιά έχουν αναγνωρίσει ελάχιστες χώρες και η κυβέρνηση αποφάσισε ότι αυτό δεν είναι ένα δικαίωμα το οποίο μπορούμε να αναγνωρίσουμε τώρα». Πιάνομαι από τη λέξη «τώρα» και ρωτάω αν είναι κάτι ανοιχτό στο μέλλον: «Θεωρούμε ότι σε αυτή τη φάση δεν είναι κάτι που τίθεται προς συζήτηση», σημειώνει. «Αυτό το οποίο γίνεται είναι ότι μπορούμε και θα αναγνωρίσουμε μέσα από το νομοσχέδιο τη δυνατότητα και το δικαίωμα κατοχύρωσης των παιδιών που αποκτώνται στο εξωτερικό, στο πλαίσιο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με τη λογική ότι αν σε μία χώρα αναγνωρίζονται τέτοια δικαιώματα και προκύπτουν παιδιά και οικογένειες, δεν μπορεί να θεωρείσαι γονιός εκτός συνόρων αλλά όχι γονιός εντός συνόρων».
― Γιατί έρχεται τώρα το νομοσχέδιο; Έπρεπε να προηγηθεί η διαμόρφωση μιας στρατηγικής – αυτό έγινε την πρώτη τετραετία. Το 2021 ανατέθηκε από τον πρωθυπουργό σε μια επιτροπή υψηλού κύρους να εκπονήσει και να καταθέσει αυτή τη στρατηγική. Είχε πολλά μέτρα για την επέκταση και την κατοχύρωση δικαιωμάτων στα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ. Είκοσι από αυτά τα μέτρα υλοποιήθηκαν κατά την πρώτη τετραετία. Είμαστε συνεπείς σε μια προεκλογική μας δέσμευση.
Βάζω στο τραπέζι το ιδεολογικό κομμάτι, επισημαίνοντας τις αντιδράσεις. «Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο ζήτημα είναι ταυτοτικό και διαπερνά οριζόντια την ελληνική κοινωνία κι όλα τα κόμματα» λέει σχολιάζοντας ότι φωνές διαφωνίας υπήρξαν σε όλα τα κόμματα.
― Γιατί ωστόσο μέρος της κοινωνίας αντιδρά; Δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες; Θεωρώ εύλογη την αντίδραση και την κόπωση της ελληνικής κοινωνίας από την υπερανάλυση του θέματος. Γιατί; Διότι αφορά μια μειοψηφία η οποία θα παραμείνει και μειοψηφία. Δεν θα αλλάξουν τα αριθμητικά δεδομένα με την κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων. Και εύλογα επίσης μια πλειοψηφία λέει ότι έχω άλλα προβλήματα, δεν είναι αυτό η προτεραιότητά μου. Ωστόσο οι δημοκρατίες έχουν δημιουργηθεί για να λειτουργούν στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου, που σημαίνει ότι διασφαλίζονται και υπάρχουν εγγυήσεις για τα δικαιώματα και των μειοψηφιών. Μια κοινωνία που φροντίζει τους πιο ευάλωτους συμπολίτες και αποδίδει δικαιώματα ισονομίας και ισοπολιτείας σε όλους, μπορεί να προχωρήσει προς τα εμπρός ενωμένη.
Θέτω το ζήτημα Γονέας 1 - Γονέας 2. Σπεύδει να το αποκλείσει.«Εμείς πιστεύουμε στην πυρηνική οικογένεια, στη μητρότητα και στην πατρότητα. Δεν πιστεύουμε στην ουδετεροποίηση των φύλων και των ταυτοτήτων. Αυτό αποτελεί ατζέντα μιας άλλης παράταξης, μιας άλλης ιδεολογίας. Αυτό που κάνουμε είναι απολύτως συμβατό με τη στήριξη του παραδοσιακού θεσμού της οικογένειας. Δίνουμε τη δυνατότητα σε ανθρώπους που λένε “εγώ θέλω να γίνω οικογένεια, θέλω να δώσω όρκους πίστης, δέσμευσης, αγάπης και να δεσμευτώ σε βάθος χρόνου στο πλαίσιο μιας οικογένειας, η οποία όμως θα αναγνωρίζεται από το ελληνικό κράτος”. Δεν μας απασχολεί να αποδώσουμε ή να ενδώσουμε σε μια woke αντίληψη δικαιωματική. Μας ενδιαφέρει να προστατέψουμε, να προασπίσουμε θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα».
Ζητάω το σχόλιό του για τις αντιδράσεις της εκκλησίας, ενώ του διαβάζω μέρος από τη σκληρή ανακοίνωση του Αγίου Όρους. Αφού σημειώνει ότι ο ίδιος είναι χριστιανός ορθόδοξος, βεβαιώνει ότι δεν θα μπουν σε αντιπαλότητα με την εκκλησία. Υπενθυμίζει ότι η εκκλησία ήταν αντίθετη το 1982, λέγοντας: «Θα ήταν ανακόλουθη αν έλεγε ότι συμφωνεί με τον πολιτικό γάμο στα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ εξ αρχής ήταν αντίθετη». Προσθέτει ότι «έχει τις απόψεις της, τις σεβόμαστε, αλλά τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ. Η συντεταγμένη πολιτεία οφείλει να προασπίζει τα δικαιώματα κάθε πολίτη, ανεξαρτήτως δόγματος ή σεξουαλικής ταυτότητας ή φύλου ή άλλου προσδιορισμού».
― Aναρωτιέμαι αν το νομοσχέδιο θα κοστίσει στις κάλπες και δη από τα δεξιά. Η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι τα δικαιώματα αυτά έχουν κατοχυρωθεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες από συντηρητικές - κεντροδεξιές κυβερνήσεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο από την κυβέρνηση Κάμερον, στη Γερμανία από την κυβέρνηση Μέρκελ, στο Βέλγιο επίσης. Δεν υπέστησαν εκλογική φθορά.
Ο Άκης Σκέρτσος μιλάει για την ακρίβεια και το δημογραφικό
Ομαδοποιώ το ζήτημα της ακρίβειας με το δημογραφικό και θέτω το εξής ερώτημα: Ένα ζευγάρι νέων ανθρώπων με μισθό 800-1.000 ευρώ ο καθένας μπορεί να κάνει παιδί, λαμβάνοντας υπόψη το ότι τα ενοίκια έχουν φτάσει στη στρατόσφαιρα; Συμφωνεί ότι το δημογραφικό είναι αλληλένδετο με την ακρίβεια, υποστηρίζοντας ότι για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα πρέπει να έχουμε μια φιλελεύθερη οικονομική πολιτική που μεγεθύνει την ανάπτυξη της οικονομίας. «Αυτό δεν ήταν η κατάσταση τα προηγούμενα χρόνια. Δηλαδή οι νέοι Έλληνες σκέφτονταν κυρίως πώς θα φύγουν από τη χώρα μας, γιατί δεν έβλεπαν ευκαιρίες».
― Μιλώντας με ανθρώπους που επέστρεψαν στην Ελλάδα, όλοι λένε ότι το έκαναν από προσωπική επιλογή, όχι διότι είδαν κάποιο κίνητρο. Κι όμως υπάρχουν κίνητρα φορολογικά. Για παράδειγμα, υπάρχει μια επταετής φορολογική ελάφρυνση πολύ σημαντική για όποιον επιστρέφει στην Ελλάδα ενώ εργαζόταν στο εξωτερικό τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχει μια πολιτική για την προσιτή στέγη.
― Το θέμα των ενοικίων το έχετε δει σοβαρά; Ναι, βεβαίως. Είναι ένα από τα θέματα με τα οποία έχω ασχοληθεί προσωπικά. Έχουμε δημιουργήσει την πολιτική «Σπίτι μου». Η Ελλάδα, λόγω του υψηλού ποσοστού ιδιοκατοίκησης που είχε διαχρονικά, δεν ήταν μέσα στις χώρες που αντιμετώπιζε το πρόβλημα των ακριβών ενοικίων ή των ακριβών αξιών γενικά στην αγορά ακινήτων. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, λόγω της μακροχρόνιας κρίσης και ύφεσης, αλλά και της κατάρρευσης του κατασκευαστικού κλάδου, έχουμε να αντιμετωπίσουμε το εξής φαινόμενο: Δεν υπάρχουν νέα σπίτια και υπάρχει ένα μεγάλο στοκ παλιών σπιτιών που δεν είναι κατοικήσιμα και είναι κλειστά.
― Τι θα κάνετε με αυτά τα σπίτια; Στο πλαίσιο της ανάπτυξης της οικονομίας υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για ακίνητα, τα οποία μετατρέπονται σε τουριστικά ακίνητα, στο πλαίσιο και της βραχυχρόνιας μίσθωσης ή γενικά της τουριστικής αξιοποίησης. Αυτό στερεί ακίνητα από την αγορά για μακροχρόνια μίσθωση από Έλληνες πολίτες. Επομένως, πρέπει να αυξήσουμε την προσφορά ακινήτων – δεν είναι εύκολη άσκηση, απαιτεί χρόνο, χρήμα, επανεκκίνηση του κατασκευαστικού κλάδου. Απαιτεί στοχευμένες ενισχύσεις για να ανακατασκευαστούν παλιά κλειστά ακίνητα, να υποστούν μια ανακαίνιση και έως προς τα λειτουργικά τους ζητήματα, αλλά και έως προς την ενεργειακή φυσιογνωμία τους και να διατεθούν με κίνητρα για μακροχρόνιες μισθώσεις.
― Πώς σκοπεύετε να το πετύχετε αυτό; Είναι μια σύνθετη άσκηση. Η πολιτική για το «Σπίτι μου» καλύπτει όλα αυτά τα ζητούμενα, έχει ως στόχο και ενισχύσεις για ενοικίαση να δώσει, και στήριξη σε φθηνότερα στεγαστικά δάνεια για να αποκτήσουν χιλιάδες νέοι το δικό τους σπίτι με χαμηλότερη δόση από το ενοίκιο που θα πλήρωναν. Αυτό μέσα σε ελάχιστους μήνες έχει αποδειχθεί μια πάρα πολύ επιτυχημένη πολιτική. 4.000 δάνεια έχουν ήδη εκταμιευθεί, 10.000 δάνεια έχουν προεγκριθεί και προχωράμε ταχύτατα. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 20.000 άνθρωποι –και παραπάνω, αν είναι οικογένειες– έχουν αποκτήσει μέσα σε λίγους μήνες το δικό τους σπίτι.
― Απειλείται η δυνατότητα που είχε η γενιά των γονιών μας να αποκτήσει με το εισόδημά της το δικό της σπίτι... Σήμερα αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο. Άρα, η χώρα μας πρέπει να αποκτήσει επιτέλους μια μακροχρόνια στεγαστική πολιτική. Είναι μέσα στις βασικές προτεραιότητές μας, γι' αυτό φτιάξαμε και το νέο Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, όπου η στεγαστική πολιτική είναι μία από τις βασικές αρμοδιότητες που έχει αναλάβει.
― Στρατηγική για την αντιμετώπιση της ακρίβειας έχετε; Η κατάσταση για τον μέσο πολίτη είναι εξαιρετικά δύσκολη... Η ανάπτυξη της οικονομίας και η αύξηση των εισοδημάτων, μαζί με τη μείωση των φόρων που έχει συμβεί σε σημαντικό βαθμό, είναι ο βασικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το κύμα της ακρίβειας που ήταν εξωγενές και συγκυριακό. Προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία και από την ενεργειακή κρίση. Βλέπουμε ήδη ότι υποχωρεί σημαντικά. Ο πληθωρισμός κινείται πλέον κοντά στο 3% με εκτίμηση ότι θα πέσει γύρω στο 2%. Από τα 650 ευρώ ο κατώτατος βρίσκεται πλέον στα 780, ο μέσος μισθός από τα 1.046 το 2019 στο τέλος του το 2023 ήταν στα 1.255 – πρόκειται για αύξηση 20%. Ο πληθωρισμός αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια σωρευτικά κοντά στο 14%. Επομένως, αναγνωρίζουμε ότι είναι πολύ σημαντικό πρόβλημα η ακρίβεια και πολλές οικογένειες δυσκολεύονται να βγάλουν τον μήνα, ωστόσο η πολιτική μας είναι η μόνη, μέσα από τη φιλελευθεροποίηση και το άνοιγμα της οικονομίας και την εξωστρέφειά της, που μπορεί να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη και βιώσιμη αύξηση των εισοδημάτων με στόχο στο τέλος της τετραετίας να πιάσουμε τα 950 ευρώ κατώτατο μισθό ή τα 1.500 μέσο μισθό.
Είμαστε περαστικοί και από τη ζωή και από τις θέσεις ευθύνης
Δίπλα στον κ. Σκέρτσο βρίσκεται ένας «πύργος» από μπλε φακέλους. Είναι μεσημέρι Σαββάτου, ο ίδιος φοράει αθλητικά παπούτσια και τελικά του κάνω μία ερώτηση που τον αιφνιδιάζει...
― Πώς χαλαρώνετε; Πρέπει να δημιουργείς χρόνο. Εγώ χαλαρώνω προφανώς όταν βρίσκομαι κοντά στην οικογένειά μου, που έχει κάνει μεγάλες θυσίες για να με υποστηρίξει. Προσωπικές στιγμές χαλάρωσης είναι πολύ νωρίς το πρωί όταν βγαίνω για τρέξιμο. Ξυπνάω γύρω στις 5, για να μπορέσω να προλάβω, να προετοιμαστώ και να προγραμματίζω την ημέρα, να αφιερώσω λίγο χρόνο στον εαυτό μου. Θεωρώ ότι η προσωπική άσκηση με βοηθάει να σκεφτώ καθαρότερα. Καθαρίζει το μυαλό μου όταν τρέχω. Είμαι multitasker και εκεί, γιατί τρέχω και ταυτόχρονα μπορώ να ακούω κάποιο podcast ή έχω μαζί μου και τον σκύλο που τρέχει επίσης.
― Πώς ενημερώνεται ένας υπουργός ο οποίος έχει ως καθήκον το συντονισμό της κυβέρνησης; Προσπαθώ να διαβάζω κυρίως ξένους τίτλους, βιβλία και εφημερίδες από τον ξένο Τύπο για να παρακολουθώ τι συμβαίνει στον κόσμο. Η ροή της ενημέρωσης είναι διαρκής. Δηλαδή, έχουμε έναν «δυνάστη» που λέγεται WhatsApp ή πλατφόρμες, τέλος πάντων, κοινωνικής δικτύωσης που σχεδόν όλο το 24ωρο μας βομβαρδίζουν και εσωτερικά, μέσα από το σύστημα ενημέρωσης που έχουμε, με οτιδήποτε συμβαίνει. Οπότε αυτό είναι κάτι που με κρατάει συνεχώς alert σε βαθμό που μου περιορίζει ακόμα πιο πολύ τον ελεύθερο χρόνο.
― Νιώθετε το δέος της θέσης σας; Ναι, βεβαίως, αλλά σημαντικοί δεν είμαστε εμείς, σημαντικό είναι αυτό που κάνουμε.
― Πνευματικά πώς το διαχειρίζεστε; Έχω μια αρχή που λέει ότι κανείς δεν είναι αναντικατάστατος. Είμαστε όλοι περαστικοί και από τη ζωή και από τις θέσεις ευθύνης. Οφείλουμε όμως να δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό, να είμαστε ειλικρινείς με αυτό που κάνουμε, να είμαστε διαφανείς με τους άλλους, να λέμε με παρρησία τη γνώμη μας και να δημιουργούμε κατά το δυνατόν συνθήκες εμπιστοσύνης.
― Πώς καλλιεργείτε την εμπιστοσύνη; Πιστεύω ότι η εμπιστοσύνη είναι το α και το ω για να προχωρούμε μπροστά πιο συνεκτικά. Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να κάνουμε τα αναγκαία τολμηρά βήματα που πρέπει να γίνουν στη χώρα μας γιατί έχει μείνει για πολλές δεκαετίες πίσω καθηλωμένη από ιδεοληψίες και δυνάμεις αδράνειας. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά ψευτοϊδεολογήματα, τα οποία έχουν καταρρεύσει παταγωδώς τα προηγούμενα χρόνια και γι' αυτό συμμερίζομαι απόλυτα το όραμα του πρωθυπουργού. Δεν υπάρχουν μονοσήμαντες απαντήσεις στα σημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος και η κοινωνία».
