Πολιτικη & Οικονομια

Οι ολισθηροί δρόμοι της ουτοπίας

Ιστορικά, το κόστος σε ζωές υπήρξε βαρύτατο κάθε φορά που ο άνθρωπος πίστεψε ότι μπορούσε να αλλάξει την πραγματικότητα

athanasios-papandropoulos.jpg
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Οι ολισθηροί δρόμοι της ουτοπίας

Οι ουτοπίες στους πολιτισμούς, την ανθρώπινη ιστορία και την πολιτική.

Στο βιβλίο του «Ουτοπίες και Πολιτισμοί» (1973) ο Ζιλ Λαπούζ (Gilles Lapouge 1923-2020], τόνιζε και εξηγούσε ότι όλες οι προσπάθειες που έγιναν στην ιστορία του ανθρώπου για να θεμελιωθούν άριστες κοινωνίες, είχαν τραγικά αποτελέσματα. Αυτό το συμπέρασμα στο οποίο κατέληγε ο συγγραφέας δεν τον ευχαριστούσε ιδιαίτερα. Ωστόσο, στο βιβλίο του δεν προσπαθούσε να απορρίψει τον Τόμας Μουρ και την περί ουτοπίας θεωρία του. Αντιθέτως, επεδίωκε να αποδείξει και το είχε καταφέρει, ότι η περί ουτοπίας θεωρία του Τόμας Μουρ (1478-1535), διαστρεβλώθηκε από ανθρώπους διψασμένους για εξουσία. Κατά συνέπεια, όχι λίγες φορές, ευγενείς ουτοπίες καταλήγουν εργαλεία εγκλημάτων και καταπίεσης στα χέρια αδίστακτων και αρρωστημένων απατεώνων της πολιτικής.

«…Ο ουτοπιστής», έγραφε ο Ζιλ Λαπούζ , «μισεί τον χρόνο γι’ αυτό και τον φυλακίζει. Ξεφεύγει από τις τραγωδίες της ιστορίας επεξεργαζόμενος ένα παγερό αντισύστημα που στηρίζεται στις νάρκες της ανθρώπινης υφής…». Υπό αυτές τις συνθήκες, το πεδίο της πραγματικότητας αντικαθίσταται από ένα άλλο, αυτό της σιωπής και της απέραντης θλίψης της ουτοπίας. Η ουτοπία γίνεται έτσι όργανο εξαπάτησης και εξουσίας, χρησιμοποιείται για να αντικατασταθεί μια εξουσιαστική αρχή από μιαν άλλη. Συχνά μάλιστα, συμβαίνει η αρχή που εγκαθιστά να είναι χειρότερη από αυτήν που ανέτρεψε.

Στο πλαίσιο αυτό, οι Ρώσοι ιστορικοί Μισέλ Χέλλερ και Αλέξανδρος Νέκριτς, στο περίφημο και ογκώδες βιβλίο τους «Η Ουτοπία στην εξουσία» (1976), περιγράφουν με απίθανες ιστορικές λεπτομέρειες πώς στη Ρωσία το 1917, τον περίφημο «Οκτώβρη», δεν έγινε επανάσταση, αλλά δια πραξικοπήματος, οι μπολσεβίκοι του Λένιν, ανέτρεψαν την κυβέρνηση του σοσιαλδημοκράτη Αλέξανδρου Κερένσκι, εξυπηρετώντας τα γερμανικά σχέδια για έξοδο της Ρωσίας από τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Και αυτό σε μια κρίσιμη τότε φάση για την έκβαση του πολέμου, τον όποιον τελικά η Γερμανία έχασε, προκαλώντας και την πρώτη αμερικανική επέμβαση στα ευρωπαϊκά πράγματα. Γεγονός το όποιον ποτέ δεν κατάλαβαν οι ναζί και ο γελωτοποιός που τους έφερε στην εξουσία λίγα χρόνια αργότερα.

Την ίδια εποχή, άνοιγε και η ρωσική πόρτα στο τότε αμερικανικό κεφάλαιο, το οποίο εκπροσωπούσε ο μετέπειτα δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Αρμάντ Χάμμερ (1898-1990). Βαθύς γνώστης της κομμουνιστικής νοοτροπίας και καλός φίλος του Λένιν αρχικά, και του Ιωσήφ Στάλιν στη συνέχεια. Ο Αρμάντ Χάμμερ, κυριολεκτικά έσωσε το λενινιστικό καθεστώς μετά την τραγική του οικονομική αποτυχία στη δεκαετία του 1920, βάζοντας όμως χέρι στους υδρογονάνθρακες της Ρωσίας.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η Αμερική ήθελε πάντα να έχει ώριμες σχέσεις με τη Ρωσία, την οποίαν εμπιστευόταν περισσότερο από όσο τη Γερμανία. Οι Αμερικανοί δεν ξεχνούν σήμερα ότι στον 20ό αιώνα, ήλθαν δύο φορές στην Ευρώπη, με αφορμή δύο παγκόσμιους πολέμους που είχε προκαλέσει η Γερμανία. Ανθρώπινο κόστος: 300.000 Αμερικανοί έχουν ταφεί στη Γηραιά Ήπειρο. Εξάλλου, η αμερικανική οικονομική βοήθεια και αμυντική ομπρέλα ήταν τα εργαλεία που επέτρεψαν στην σημερινή δημοκρατική Ευρώπη όχι μόνον να συνέλθει, αλλά και να γίνει παγκόσμιο υπόδειγμα κοινωνικής προόδου. Προς αυτή την Ευρώπη έρχονται σήμερα κάποια εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτό το θέμα των μεταναστευτικών ροών θα προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις, στο μέτρο που στην Αφρική θα εκτυλιχθεί δημογραφική έκρηξη.

Αυτό σημαίνει ότι τα προσεχή εξήντα χρόνια, η σημερινή Ευρώπη είναι πολύ πιθανόν να έχει κατακλυσθεί από 100 και πλέον εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες, μουσουλμάνους κατά κύριο λόγο, οι οποίοι στην κοιτίδα του ορθολογισμού, του πολιτισμού και της κοινωνικής ευμάρειας θα δημιουργήσουν μια νέα ισλαμική οντότητα. Μέσα λοιπόν σε αυτό το κινητικό και εξαιρετικά ολισθηρό περιβάλλον οι δυνάμεις του ζόφου και της καθυστέρησης, με αφορμή την πανδημία και την ουκρανική κρίση που θα έχει διάρκεια, για μιαν ακόμη φορά, παίζουν το παιχνίδι της ουτοπίας, γνωρίζοντας ότι μεγάλες κατηγορίες των πληθυσμών πάσχουν από συλλογική αμνησία. Όχι λίγες φορές, εξάλλου, η αμνησία συνοδεύεται και από συλλογική άγνοια.       

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ