ΗΠΑ, 4 μέρες πριν την κάλπη: Κανείς δεν ξεχνά το σοκ του 2016

Το παιχνίδι στην Αμερική είναι πλέον στις καθυστερήσεις. Από τη μία, ο Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί να υποβαθμίσει τη σοβαρότητα της πανδημίας ώστε να συσπειρώσει τη βάση του και να καθησυχάσει το εκλογικό σώμα, ενώ από την άλλη –και μετά από αμέτρητους μήνες εκστρατείας– ο Τζο Μπάιντεν εμφανίζεται έτοιμος να αντικαταστήσει τον Ρεπουμπλικάνο Πρόεδρο στον Λευκό Οίκο.

Όπως κάθε εβδομάδα τον τελευταίο μήνα, έτσι και σήμερα παρουσιάζουμε την εικόνα της κούρσας και τις τελευταίες προβλέψεις για το αποτέλεσμα, με τέσσερις μέρες να απομένουν μέχρι τις κρισιμότερες εκλογές της σύγχρονης Αμερικανικής ιστορίας.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις

Η εβδομάδα που πέρασε μας έδωσε αμέτρητες δημοσκοπήσεις, από έγκριτους και μη οργανισμούς. Για ακόμα μια φορά, ο Δημοκρατικός υποψήφιος προηγείται του Ρεπουμπλικάνου αντιπάλου του με μια διαφορά ανάμεσα στο 7% και το 9% σε εθνικό επίπεδο, ενώ είναι πλέον ασφαλές να πούμε πως θα κατέβει στον τελικό της Τρίτης με το ίδιο προβάδισμα. Όπως έχουμε ξαναπεί, το συγκεκριμένο ποσοτικό στοιχείο έχει ελάχιστη σημασία από τη στιγμή που η νίκη περνάει από τις πολιτείες και το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων, όμως είναι ενδεικτικό της δυναμικής του Μπάιντεν – αλλά και της μέχρι τώρα αποτυχίας του Τραμπ να τον πλήξει με τις ανυπόστατες κατηγορίες που πλέον χρησιμοποιεί συστηματικά εναντίον του.

Παράλληλα, οι τελευταίες συνολικές προβλέψεις για το Κολλέγιο των Εκλεκτόρων είναι οριακά καλύτερες για τους Δημοκρατικούς. Σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα, το μοντέλο του Five Thirty Eight έχει αυξήσει τις πιθανότητες νίκης του Μπάιντεν από το 88% στο 89%, ενώ εκείνο του Economist δίνει πλέον στον Μπάιντεν 95% από 92%. Το κρισιμότερο ποιοτικό στοιχείο είναι πως ο Μπάιντεν διατηρεί ένα εντυπωσιακό ποσοστό δημοφιλίας ανάμεσα στους «πιθανούς ψηφοφόρους» που αγγίζει το 55%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό του Τραμπ κυμαίνεται μόλις στο 42%. Με άλλα λόγια, ο Μπάιντεν μπαίνει στην τελευταία φάση της κούρσας με πολύ μεγαλύτερη αποδοχή στο εκλογικό σώμα, ενώ έχει το τεράστιο πλεονέκτημα πως ο Τραμπ έχει πλέον κυβερνήσει και δε μπορεί να ξεφύγει από την κρίση αρκετών ανεξάρτητων ψηφοφόρων που ενδεχομένως είτε δε θα τον ψηφίσουν ξανά, είτε θα συμμετέχουν στις εκλογές για να τον καταψηφίσουν – τη στιγμή που το 2016 ίσως απείχαν.

Οι swing states

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και με τα ευρύτερα ποσοτικά στοιχεία να είναι εξαιρετικά για τον Μπάιντεν, η εκλογή του περνάει από τις swing states. Με τον χρόνο των δύο εκστρατειών – αλλά και των εταιριών ερευνών – να έχει αφιερωθεί εκεί, η συμπεριφορά του εκλογικού σώματος των μεταβαλλόμενων πολιτειών αποτελεί τον παράγοντα που θα κρίνει το αποτέλεσμα. Με τα δεδομένα της 30ης Οκτωβρίου, εννιά πολιτείες πλέον θεωρούνται ως οι πιο αμφίρροπες, με τον Μπάιντεν να διατηρεί ένα υπολογίσιμο – αλλά όχι ασφαλές προβάδισμα στις περισσότερες. Αυτή τη στιγμή, ο Δημοκρατικός υποψήφιος προηγείται με διαφορά μικρότερη του 3% σε Τζώρτζια, Αριζόνα, Βόρεια Καρολίνα, Φλόριντα και το δεύτερο διαμέρισμα του Μέιν, ενώ ο Τραμπ κρατάει με παρόμοια διαφορά το Τέξας – με τις προβλέψεις να τους δίνουν ισόπαλους σε Οχάιο και Αϊόβα. Η εικόνα σε Τέξας και Οχάιο πάντως είναι ενδεικτική της ευρύτερης αποδοχής του Μπάιντεν στους λευκούς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης, καθώς η πολιτεία «του ενός αστεριού» αποτελεί συνήθως ασφαλές έδαφος για τους Ρεπουμπλικάνους ενώ ποτέ κανείς υποψήφιος τους δεν έχει εκλεγεί Πρόεδρος χωρίς το Οχάιο –όπου αυτή η δημογραφική κατηγορία υπερεκπροσωπείται.

Πέρα όμως από τις παραπάνω, η κρισιμότερη πολιτεία θα είναι η Πενσυλβάνια. Η πολυπληθής πολιτεία με τους 20 εκλέκτορες που βρίσκεται στα σύνορα της πλούσιας Νέας Αγγλίας και των εργατικών Μεσοπολιτειών της «Ζώνης της Σκουριάς» θεωρείται ως το σημείο καμπής των επερχόμενων εκλογών, καθώς χωρίς αυτή ο Τραμπ ουσιαστικά δεν έχει περιθώριο νίκης· ακόμα και αν ο Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος κερδίσει όλες τις παραπάνω swing states, χωρίς την Πενσυλβάνια θα χάσει. Αυτή τη στιγμή, ο Μπάιντεν προηγείται με περίπου 5% στην Πενσυλβάνια, με τη διαφορά αυτή όμως να μη θεωρείται ασφαλής – και να υπολείπεται της διαφοράς του 8% που έχει σε Μίσιγκαν και Γουϊσκόνσιν, τις οποίες είχε κερδίσει ο Τραμπ μαζί με την Πενσυλβάνια το 2016. Έτσι, όποιος κερδίσει την Πενσυλβάνια ίσως να είναι ο νικητής – εάν πάντα ο Τραμπ καταφέρει να γυρίσει τις υπόλοιπες swing states.

Ο Μπάιντεν έχει το πλεονέκτημα πως κατάγεται από την Πενσυλβάνια και τη βιομηχανική πόλη του Σκράντον. Παρότι ήταν για πάνω από τρεις δεκαετίες Γερουσιαστής από το γειτονικό Ντέλαγουερ, διατήρησε την επαφή του με τη γενέτειρα του – στης οποίας το εκλογικό σώμα κυριαρχεί η λευκή μεσαία και εργατική τάξη όπου είναι πολύ περισσότερο δημοφιλής σε σχέση με την Κλίντον. Επίσης – και αντίθετα με τον Τραμπ – ο Μπάιντεν ενδεχομένως να επιβιώσει μιας απώλειας της Πενσυλβάνια, αν καταφέρει να κρατήσει έστω μια μεγάλη swing state όπως τη Φλόριντα και τη Τζώρτζια που δίνουν 29 και 16 εκλέκτορες αντίστοιχα.

Οι τελευταίες μέρες της κούρσας

Με τον χρόνο να έχει λιγοστέψει, οι δύο εκστρατείες κάνουν τις τελευταίες τους κινήσεις. Εστιάζοντας στις μεταβαλλόμενες πολιτείες, ο Τραμπ ψάχνει τρόπο να γυρίσει την Πενσυλβάνια και τη Φλόριντα επενδύοντας κυρίως εκεί, ενώ ο Μπάιντεν προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή του και σε πολιτείες όπως η Τζώρτζια, η Βόρεια Καρολίνα και η Αριζόνα ώστε να έχει εναλλακτικές διαδρομές προς τις 270 εκλεκτορικές ψήφους σε περίπτωση που στραβώσει η Πενσυλβάνια. Όμως, στις τελευταίες μέρες της κούρσας, ο Δημοκρατικός υποψήφιος έχει στο πλευρό του δύο κρίσιμους συμμάχους που ενδέχεται να συμβάλουν αποφασιστικά στο αποτέλεσμα: από τη μία, ο Μπαράκ Ομπάμα έχει κάνει πάρα πολύ αισθητή την παρουσία του, αξιοποιώντας τη δημοφιλία του στις περισσότερες swing states, ενώ από την άλλη ο μεγιστάνας Μάικλ Μπλούμπεργκ επένδυσε περισσότερα από 15 εκατομμύρια δολάρια για διαφημίσεις υπέρ του Μπάιντεν σε Τέξας και Οχάιο – όπως έχει κάνει και στη Φλόριντα. Σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Μπερνς των New York Times, οι προσωπικοί δημοσκόποι του Μπλούμπεργκ προβλέπουν πως η Φλόριντα θα είναι εξαιρετικά απρόβλεπτη τη νύχτα των εκλογών, κρίνοντας πως οι δύο αυτές πολιτείες ίσως αποδειχτούν πολύ κρίσιμες – ενώ πιθανώς να αποτελούν την ευκαιρία του Μπάιντεν να μετατρέψει μια οριακή νίκη σε θρίαμβο. 

Από την άλλη, ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: φασαρία. Τις τελευταίες μέρες, η καμπάνια του Ρεπουμπλικάνου Προέδρου έχει οργανώσει σειρά μεγαλοπρεπών ανοιχτών ομιλιών, στις οποίες ο Τραμπ βασίστηκε σε τεράστιο βαθμό και πριν τέσσερα χρόνια. Όμως, ο φετινός στόχος τους είναι η συσπείρωση του κόμματος και ο περιορισμός των απωλειών, και όχι η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των αναποφάσιστων και των ΜΜΕ όπως το 2016. Με την πανδημία να συνεχίζει να βρίσκεται σε έξαρση – και να περιορίζει τις πιθανότητες επανεκλογής του – ο Τραμπ προσπαθεί να ταυτίσει το μέγεθος των ομιλιών του με το μήνυμα πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος έχει πλέον περάσει, κάτι που επιστημονικά δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά. Το ενδεικτικότερο στοιχείο πάντως είναι πως ενώ σε κάθε ευκαιρία καταγγέλλει τις δημοσκοπήσεις των “fake news”, τις τελευταίες μέρες έχει αφιερώσει πολύ χρόνο στο Τέξας φωνάζοντας πως αποτελεί μια «ασφαλή» πολιτεία – με τη στάση του όμως να υποδεικνύει πως οι δικές του μυστικές δημοσκοπήσεις δεν είναι πολύ μακριά από εκείνες που τόσο συστηματικά και απόλυτα απορρίπτει.

Μια –σχεδόν– τελευταία πρόβλεψη

Σε ουδέτερο πολιτικό χρόνο, η δυναμική του Μπάιντεν δε θα μπορούσε να ανατραπεί. Ποτέ στην Αμερικανική εκλογική ιστορία δε γύρισε ένα αποτέλεσμα τόσο πολύ, τόσο κοντά στις εκλογές· όμως, η παράμετρος της πανδημίας, το ερώτημα της προσέλευσης καθώς και η μαζικότητα της πρόωρης και επιστολικής ψήφου περιπλέκουν τις προβλέψεις, ενώ ίσως παραμένει αδύνατη η σωστή εκτίμηση της στάσης των «ντροπαλών ψηφοφόρων του Τραμπ» παρά τις ανανεωμένες δημοσκοπικές μεθόδους σε σχέση με το 2016. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ελάχιστες μέρες πριν τις εκλογές, ο Μπάιντεν είναι σε εξαιρετική θέση – και πολύ καλύτερη σε επίπεδο προτίμησης και δημοφιλίας από εκείνη της Κλίντον, με την πόλωση να είναι ακόμα μεγαλύτερη σε σχέση με πριν τέσσερα χρόνια. Αντίστοιχα όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Τραμπ έχει ρεαλιστικές – έστω και πολύ περιορισμένες – ελπίδες επανεκλογής.

Η κρισιμότερη ίσως απόφαση του Τζο Μπάιντεν είναι πως έχει προσεγγίσει τις τελευταίες μέρες σαν οι προβλέψεις να έδιναν ντέρμπι. Παρά το εντυπωσιακά σταθερό του προβάδισμα και την καλή εικόνα στις περισσότερες πολιτείες, ο Μπάιντεν συνεχίζει να υπενθυμίζει πως το παιχνίδι μπορεί πολύ εύκολα να γυρίσει αν η ρητορική του Τραμπ εναντίον της επιστολικής ψήφου αποδώσει· έτσι, ο Δημοκρατικός υποψήφιος συνεχίζει να προβάλει ένα μήνυμα ενότητας, προσέχοντας ώστε να μην προσβάλει τους πρώην και νυν πιθανούς ψηφοφόρους του αντιπάλου του, καλώντας παράλληλα σε προσέλευση τους ψηφοφόρους ώστε να κλειδώσει το αποτέλεσμα όσο νωρίτερα γίνεται. Οι προβλέψεις δείχνουν πως αυτή η στρατηγική αποδίδει, όμως κάθε ενδεχόμενο παραμένει ανοιχτό – κάτι που ο Τζο Μπάιντεν καταλαβαίνει απόλυτα, στερώντας από τον Ντόναλντ Τραμπ τη δυνατότητα να  αξιοποιήσει την υπεροψία των Δημοκρατικών, όπως έκανε πριν τέσσερα χρόνια.