Κορωνοϊός: Τυχαίο; Δεν νομίζω

Ένας τύπος ενημερώνει τον φίλο του ότι βρίσκεται στα ίχνη μιας μεγάλης συνωμοτικής οργάνωσης, η οποία ετοιμάζει μια μεγάλη καταστροφή. Ο φίλος του τον ρωτάει: Και πώς δεν την ανακάλυψε κανένας άλλος μέχρι τώρα; Και ο δαιμόνιος ερευνητής απαντάει: Είδες τι καλά που κρύβονται;

Ένας άλλος ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε την σκόνη που διώχνει τους ελέφαντες που έχουν κατακλύσει την πλατεία Ομονοίας. Ο συνομιλητής του τού αντιτείνει: Μα δεν έχει ελέφαντες στην Ομόνοια. Και ο εφευρέτης απαντά: Είδες πόσο αποτελεσματική είναι η σκόνη μου;

Θυμήθηκα τα δύο αυτά ανέκδοτα όταν έφτασε στον υπολογιστή μου ένα βίντεο που ισχυριζόταν ότι ο κορωνοϊός είναι φτιαγμένος από πρόθεση. Στην αρχή νόμισα ότι πρόκειται για χιουμοριστικό βίντεο, που σατίριζε τις θεωρίες συνωμοσίας, με σκοπό την ψυχαγωγία μας τις μέρες της απομόνωσης. Σε λίγο έμαθα ότι το βίντεο έφτασε και σε φίλους από ανθρώπους που το διακινούσαν έχοντάς το πιστέψει. Στις θεωρίες συνωμοσίας ισχύει ό,τι και στα παραπάνω ανέκδοτα: Η πιο αποστομωτική διάψευση μπορεί να λειτουργήσει σαν επιβεβαίωση.

Στο βίντεο -όπως σε κάθε θεωρία συνωμοσίας που σέβεται τον εαυτό της- γίνεται αναφορά στον  Κίσιγκερ και στους Εβραίους. Ο αφηγητής κάθε λίγο ρωτάει ρητορικά: «Τυχαίο;» και η απάντηση που υπονοείται είναι: «Δεν νομίζω», όπως έλεγε και ο αριθμολάγνος συνωμοσιολόγος πρωταγωνιστής μιας πολύ πετυχημένης σειράς διαφημίσεων πριν μερικά χρόνια.

Στο βίντεο που παρακολούθησα μεγάλη σημασία δίνεται στον αριθμό 33. Με την ανακοίνωση των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας δόθηκε στους πολίτες ο τηλεφωνικός αριθμός 13033 για να δηλώνεται ο σκοπός της μετακίνησης.  Να το πάλι το 33 . Τυχαίο; Και το τραγούδι «Στο κελί τριάντα τρία μ' είχαν στον Κορυδαλλό» τυχαίο είναι; 

Ένας ασφαλής τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τις θεωρίες συνωμοσίας είναι να αναρωτηθούμε αν αυτοί που εμφανίζονται σαν ένοχοι κερδίζουν ή ζημιώνονται. Στην παρούσα κρίση του κορωνοϊού το μεγάλο κεφάλαιο, οι δισεκατομμυριούχοι έχουν χάσει σημαντικό μέρος της περιουσίας τους από την πρωτοφανή πτώση των χρηματιστηρίων.

Μπορεί στη φαντασία ορισμένων οι πλούσιοι να έχουν την περιουσία τους κλεισμένη σε θησαυροφυλάκια και να την καταμετρούν κάθε βράδυ, αλλά στην πραγματικότητα τα χρήματά τους βρίσκονται επενδυμένα σε μετοχές και χρηματοικονομικά προϊόντα. Οι επιχειρήσεις κερδίζουν όταν οι άνθρωποι κυκλοφορούν, ταξιδεύουν και καταναλώνουν, όχι όταν βρίσκονται αποκλεισμένοι στα σπίτια τους και η παραγωγική διαδικασία διακόπτεται.

Στην Ελλάδα τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης χορτάσαμε από θεωρίες συνωμοσίας. Κόμματα και πολιτικοί αρχηγοί εκτοξεύτηκαν όταν προώθησαν και εκμεταλλεύτηκαν  εξωπραγματικές θεωρήσεις της κρίσης. Κεντρικό ρόλο στις θεωρίες τους έπαιξαν οι τράπεζες και οι τραπεζίτες, για χάρη των οποίων υποτίθεται ότι τραβήξαμε όλα τα δεινά.

Στην πραγματικότητα, ελληνικές και ξένες τράπεζες είχαν τεράστιες ζημιές από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που κρατούσαν. Ακόμη και  όσες τράπεζες τα πούλησαν νωρίτερα, το έκαναν με μεγάλη ζημιά εφόσον η αξία τους είχε καταρρεύσει. Οι ελληνικές τράπεζες επίσης ζημιώθηκαν από την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και της κατανάλωσης, όπως και από τα κόκκινα δάνεια. Οι δε τραπεζίτες έχασαν εντελώς τις τράπεζές τους όταν με την ανακεφαλαιοποίηση πέρασαν στο δημόσιο.

Για την ελληνική κοινωνία ήταν τεράστιο το κόστος της υιοθέτησης αβάσιμων θεωριών γύρω από την οικονομική κρίση. Όμως η ίδια κοινωνία σήμερα αντιμετωπίζει τη νέα κρίση του κορωνοϊού με ωριμότητα και αυτοσυγκράτηση. Έτσι, οι θεωρίες συνωμοσίας, μετά από έναν κύκλο που θα κάνουν στην ηλεκτρονική πιάτσα, το πιθανότερο είναι να καταλήξουν στα αζήτητα.