Aκούγεται πολύ spooky. Διασχιστική αμνησία. Γουάου. Παλαιότερα την έλεγαν ψυχογενή, αλλά για λόγους που αδυνατώ να σας διαφωτίσω –επιστημονικής ακριβείας, εικάζω– τη μετονόμασαν κατόπιν σε διασχιστική. Εάν δεν ψαρώσετε και την γκουγκλάρετε στο psychologia.gr, θα πληροφορηθείτε ότι πρόκειται για μια διαταραχή «με βασικό χαρακτηριστικό της την αδυναμία του ατόμου να θυμηθεί σημαντικά στοιχεία της προσωπικής του ζωής π.χ. όνομα, επάγγελμα, οικογένεια […] Πρόκειται για αναστρέψιμη διαταραχή […] ύστερα από τραυματικά ή έντονα στρεσογόνα γεγονότα».
Μολονότι είναι πάντοτε ριψοκίνδυνο να δανειζόμαστε όρους από την επιστήμη και να τους φορμάρουμε στην πολιτική –κάπως έτσι ο «κοινωνικός δαρβινισμός» οδήγησε στους λεβέντες του Χίτλερ–μπαίνουμε στον πειρασμό να διαπιστώσουμε ότι από διασχιστική αμνησία δεν πάσχουν μονάχα άτομα, αλλά και κοινωνικές ομάδες, ενίοτε και ολόκληρα έθνη. Πάρετε για παράδειγμα τη μεταπολεμική διχοτομημένη Γερμανία, τη θλιβερή περίοδο της «αποναζιστικοποίησης». Εκτός από τους σιχαμερούς ναζιστές αρουραίους που κρύβονταν στα λαγούμια ή μασκαρεύονταν με νέες ταυτότητες, υπήρχαν και αμέτρητοι άλλοι που ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ δεν θυμόνταν να έχουν ποτέ εγγραφεί στο εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα ή να έχουν ποτέ ψηφίσει εκείνο τον σαλταρισμένο Σαρλό με τη στριγκή φωνή. Πολύ οδυνηρό για να είναι αληθινό. Πολύ γελοίο, επίσης.
Κάθε λαός ανακατασκευάζει το παρελθόν του ανάλογα με τις εκάστοτε φοβίες, ενοχές ή προσδοκίες του. Με αυτό τον τρόπο ωστόσο κάνει και το βίο αβίωτο για τους αρχαιολόγους του μέλλοντος. Φανταστείτε, λόγου χάριν, έναν Ιντιάνα Τζόουνς του 31oυ αιώνα, που ετοιμάζει την πτυχιακή του εργασία για την Ελλάδα της δεκαετίας του 1980, βασισμένη στις μαρτυρίες «επιζώντων» από την Ελλάδα της δεκαετίας του 2010. Συμμεριστείτε την αγωνία αυτού του μελετητή. Λυπηθείτε τον. Αναλογιστείτε πάνω σε πόσους τοίχους «διασχιστικής αμνησίας» θα προσκρούσει. Θα πετάγεται από τον ύπνο του κάθιδρος και θ’ αναρωτιέται εάν το αντικείμενο της πτυχιακής του εργασίας σχετίζεται πιο πολύ με τη μυθολογία παρά με την ιστορία. Εάν εκείνο το μόρφωμα, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, υπήρξε όντως ή ήταν το αποκύημα μιας συλλογικής φαντασίωσης. Μήπως ήταν η Ατλαντίδα των Νεοελλήνων; Πού χάθηκαν όλοι εκείνοι οι οπαδοί του; Εκπατρίστηκαν, φυλακίστηκαν, εκτελέστηκαν; Πού πρέπει να γίνουν ανασκαφές για να εντοπιστούν οι μαζικοί τάφοι;
Το μαρτύριο όμως του μελλοντικού Ιντιάνα δεν θα περιορίζεται στους αναρίθμητους αγνοούμενους. Εξίσου θα ταλανίζεται και από τις πάμπολλες περιπτώσεις πλαστοπροσωπίας. Θα συγκρίνει πάλι και πάλι τα τεκμήρια –αρχαίους ψηφιακούς δίσκους, αρχαίες φωτογραφίες, αρχαίες μαγνητοταινίες– και θα προσπαθεί να βρει απάντηση στο ακανθώδες ερώτημα: γιατί οι πιο ενθουσιώδεις αρνητές του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος [όπως, τηρουμένων των αναλογιών, οι αρνητές του Ολοκαυτώματος] παρουσιάζουν τόσο σκανδαλώδη φυσιογνωμική ομοιότητα –εάν εξαιρέσεις τα παραπανίσια κιλά και τις ρυτίδες– με τα πάλαι ποτέ πιο φανατικά στελέχη του; Είναι δυνατόν να πρόκειται για τα ΙΔΙΑ πρόσωπα; Μπορεί να υποστηρίξει ένα τόσο παρακινδυνευμένο συμπέρασμα χωρίς να προκαλέσει τη χλεύη των υπολοίπων αρχαιολόγων; Χωρίς να καταλήξει η πτυχιακή του εργασία στα σκουπίδια;
Απογοητευμένος από τα ανυπέρβλητα προσκόμματα, δεν αποκλείεται ο Ιντιάνα Τζόουνς να εγκαταλείψει την πτυχιακή του εργασία στη μέση. Μπορεί, πράγματι, να έβαλε τον πήχη πολύ ψηλά. Είκοσι χρόνια κενό –από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2010– πιθανόν ν’ αλλοιώνουν ανεπανόρθωτα τη συλλογική μνήμη. Ίσως να πρέπει να προσανατολιστεί σε πιο βατό στόχο. Με πιο στενό χρονικό ορίζοντα. Πόσοι Έλληνες μνημονιακοί πολιτικοί την άνοιξη του 2010, ας πούμε, συνέχισαν να δηλώνουν μνημονιακοί τέσσερα χρόνια αργότερα; Α, σίγουρα. Εδώ δεν θα τον περιμένει καμία έκπληξη.
21°
