Την ετήσια έκθεση προόδου των οκτώ χωρών που έχουν υποβάλλει υποψηφιότητα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε στη δημοσιότητα αυτό τον μήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά χειρός του Τσέχου επιτρόπου για θέματα διεύρυνσης Στέφαν Φούλε. Η έκθεση έχει σκοπό να ενημερώσει το ευρωκοινοβούλιο για την πρόοδο των χωρών αυτών σε σχέση με το κοινοτικό κεκτημένο σε ζητήματα όπως η δημοκρατία και η λειτουργία των θεσμών, η δικαιοσύνη, η λειτουργία της αγοράς, η καταπολέμηση της διαφθοράς, οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και η προστασία των μειονοτήτων. Η φετινή έκθεση χαιρετίστηκε ιδιαίτερα, καθώς είναι η πρώτη φορά που οι συντάκτες της δίνουν τόσο μεγάλη έκταση σε θέματα διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΔ ατόμων (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Διεμφυλικοί).
Από τις οκτώ υποψήφιες προς ένταξη χώρες, οι επτά βρίσκονται στα Βαλκάνια ενώ η όγδοη είναι η Ισλανδία. Σύμφωνα με την έκθεση, οι ΛΟΑΔ στις υποψήφιες βαλκανικές χώρες συνεχίζουν να υφίστανται εκτεταμένες διακρίσεις και να γίνονται στόχος απειλών και βίαιων επιθέσεων, ενώ παρατηρείται ολιγωρία εκ μέρους των κρατικών αρχών ως προς την ψήφιση και την εφαρμογή πολιτικών καταπολέμησης των διακρίσεων. Τα ευρήματα της έκθεσης αναλυτικά για κάθε χώρα:
Τουρκία
(στη φωτογραφία επάνω: στιγμιότυπο από την παρέλαση περηφάνιας των ομοφυλόφιλων το 2012 στην Κωνσταντινούπολη)
Πέρα από τα γενικότερα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση των εθνικών μειονοτήτων της Τουρκίας, τη θρησκευτική ελευθερία και την ελευθερία του λόγου, η έκθεση της Ε.Ε. είναι ιδιαίτερα επικριτική σχετικά με τις επιδόσεις της χώρας στα ζητήματα προστασίας των σεξουαλικών μειονοτήτων. Η έκθεση τονίζει ότι τόσο οι βίαιες επιθέσεις όσο και η υποκίνηση μίσους σε βάρος των ΛΟΑΔ έχουν ενταθεί το τελευταίο διάστημα, καθώς η Τουρκία μόνο το περασμένο έτος μετράει δώδεκα θύματα δολοφονιών με κίνητρο την ομοφοβία ή την τρανσφοβία και πολυάριθμες καταγγελίες για βιασμούς, βασανισμούς, ενδο-οικογενειακή βία, διαδικτυακή παρενόχληση, ακόμα και απόπειρες λιντσαρίσματος. Η ολιγωρία των δικαστικών και αστυνομικών αρχών έχει σαν αποτέλεσμα οι δράστες να απολαμβάνουν ένα ιδιότυπο καθεστώς «ασυλίας» καθώς -ακόμα και τις λίγες φορές που οι υποθέσεις φτάνουν στο δικαστήριο- η «προκλητική συμπεριφορά» του θύματος και ο «πρότερος έντιμος βίος» του κατηγορούμενου χρησιμοποιούνται κατά κόρον ως ελαφρυντικά ώστε να παραμείνουν ατιμώρητοι οι δράστες.
Η Τουρκία δεν διαθέτει σώμα για την καταπολέμηση των διακρίσεων, ενώ οι βουλευτές του κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος φρόντισαν να αφαιρεθεί οποιαδήποτε αναφορά στον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου από το σχετικό σχέδιο νόμου. Η αποκάλυψη της σεξουαλικής τους ταυτότητας είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν τη δουλειά τους αστυνομικοί, εκπαιδευτικοί και τραπεζικοί υπάλληλοι και να αποβληθούν από τις σχολές τους μαθητές και φοιτητές. Η ομοφυλοφιλία παραμένει λόγος απόταξης από τις ένοπλες δυνάμεις, ενώ οι γιατροί του τουρκικού στρατού συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν την ομοφυλοφιλία και τη διεμφυλικότητα ως «ασθένειες». Τέλος η έκθεση επικρίνει τις τουρκικές αρχές για τον αυθαίρετο τρόπο που εφαρμόζουν τον ποινικό κώδικα σε βάρος των τρανς ατόμων, αλλά και για τη λογοκρισία ιστοσελίδων με γκέι περιεχόμενο (πολύ πρόσφατα π.χ. τουρκικό δικαστήριο απαγόρευσε την πρόσβαση των κατοίκων της χώρας στο Grindr, δημοφιλή εφαρμογή για γκέι γνωριμίες μέσω κινητών τηλεφώνων).
Ήδη από το προοίμιό της, η έκθεση για τη Σερβία χαρακτηρίζει «εξαιρετικά απογοητευτική» τη ματαίωση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά της παρέλασης περηφάνιας των ομοφυλόφιλων στο Βελιγράδι εξαιτίας του φόβου βίαιων επεισοδίων. Όπως αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης η ματαίωση της παρέλασης υπήρξε μια «χαμένη ευκαιρία» για να επιδείξουν οι σερβικές αρχές τον απαραίτητο σεβασμό προς τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών τους.
Η έκθεση αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει συντελεστεί στη Σερβία με την έγκριση ενός πενταετούς πλάνου δράσης κατά των διακρίσεων που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα ζητήματα των γυναικών , των παιδιών, των Ρομά, των ΛΟΑΔ και των ατόμων με αναπηρία. Τα προγράμματα ευαισθητοποίησης των αστυνομικών και δικαστικών λειτουργών έχουν συμβάλλει σε μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των καταγγελιών βίας και διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΔ ατόμων. Παρόλα αυτά επισημαίνεται η έλλειψη πολιτικής βούλησης ως προς την αντιμετώπιση βίαιων ακροδεξιών οργανώσεων αλλά και συνδέσμων οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων. Οι απειλές τους σε βάρος του Pride περιλαμβάνουν τη δημοσίευση «μαύρης λίστας» με προσωπικά δεδομένα δημοσιογράφων και ακτιβιστών που στοχοποιούνται στο διαδίκτυο χωρίς οι αρχές να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει καλά λόγια για την Αλβανία καθώς το προηγούμενο έτος το υπουργείο Εργασίας ανέλαβε σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΔ ατόμων, ενώ και ο ποινικός κώδικας τροποποιήθηκε και πλέον προβλέπει αυξημένες ποινές για τους δράστες εγκλημάτων μίσους σε βάρος ομοφυλόφιλων και τρανς ατόμων. Η έκθεση κάνει ιδιαίτερη μνεία στις συναντήσεις που πραγματοποίησαν εκπρόσωποι ΛΟΑΔ οργανώσεων τόσο με τον προηγούμενο πρωθυπουργό Σαλί Μπερίσα όσο και με τον νυν πρωθυπουργό Έντι Ράμα. Προφανώς οι ιθύνοντες της αλβανικής πολιτικής ζωής έχουν αντιληφθεί πως -όταν υστερείς σε τόσα άλλα πεδία- δεν βλάπτει να επιδεικνύεις αυξημένη ευαισθησία στα ζητήματα των ομοφυλόφιλων πολιτών. Κάτι που μάλλον έχουν αργήσει να καταλάβουν οι έλληνες συνάδελφοί τους...
πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας
Η έκθεση επικρίνει την πΓΔΜ καθώς η νομοθεσία της εναντίον των διακρίσεων δεν περιλαμβάνει τον σεξουαλικό προσανατολισμό - γεγονός που παραβιάζει το κοινοτικό κεκτημένο. Επικρίνει επίσης τις αρχές της χώρας καθώς δεν έχουν διερευνήσει επαρκώς τις βίαιες επιθέσεις που σημειώθηκαν σε βάρος γραφείων ΛΟΑΔ οργάνωσης στο κέντρο των Σκοπίων. Τέλος προσάπτει στα μέσα ενημέρωσης της χώρας -πολλά από τα οποία βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο- ότι συνεχίζουν να διακινούν εχθρικά στερεότυπα σε βάρος των ομοφυλόφιλων και ζητάει από τους υπεύθυνους να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην τήρηση της δεοντολογίας και την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας και της άγνοιας.
Μαυροβούνιο
H έκθεση χαιρετίζει ως θετική την ανάληψη ενός πενταετούς σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της ζωής των ΛΟΑΔ πολιτών από την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου. Κρίνεται επίσης θετικό ότι οι αρχές προχώρησαν σε 35 συλλήψεις ατόμων που προσπάθησαν να βιαιοπραγήσουν σε βάρος διαδηλωτών κατά τη διάρκεια παρέλασης περηφάνιας που διοργανώθηκε στο παραλιακό θέρετρο Μπούντβα τον περασμένο Ιούλιο. Έκτοτε όμως τα περιστατικά βίας και υποκίνησης μίσους σε βάρος των ομοφυλόφιλων αλλά και οι διακρίσεις σε βάρος ακτιβιστών έχουν ενταθεί χωρίς οι αρχές να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα. Σαν αποτέλεσμα, στις περισσότερες περιπτώσεις τα θύματα δεν τολμούν καν να υποβάλλουν καταγγελία. Η έκθεση δημοσιεύτηκε λίγες μέρες πριν τα πρόσφατα βίαια επεισόδια που σημάδεψαν την πρώτη γκέι παρέλαση στην πρωτεύουσα της χώρας....
Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Η κατάργηση των διακρίσεων σε βάρος των ομοφυλόφιλων στην αιμοδοσία αλλά και ο διορισμός αστυνομικών επιφορτισμένων να διερευνούν καταγγελίες των ΛΟΑΔ πολιτών γα διακρίσεις και βία σε βάρος τους στην περιοχή του Σαράγεβο είναι από τα ελάχιστα θετικά σημεία που περιλαμβάνει η έκθεση για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η νομοθεσία κατά των διακρίσεων υφίσταται αλλά δεν εφαρμόζεται και οι ακτιβιστές δέχονται απειλές και παρενοχλήσεις. Το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της χώρας απέρριψε πρόσφατα πρόταση νόμου που προέβλεπε βαρύτερες ποινές για τους δράστες εγκλημάτων μίσους, ενώ οι δημόσιες εκδηλώσεις εχθρότητας σε βάρος των γκέι αποτελούν σύνηθες φαινόμενο.
Κοσσυφοπέδιο
«Μεγάλες προκλήσεις» συνεχίζει να αντιμετωπίζει η ΛΟΑΔ κοινότητα στο Κοσσυφοπέδιο καθώς βρίσκεται αντιμέτωπη με διακρίσεις, απειλές και βίαιες επιθέσεις. Η έκθεση επισημαίνει ότι πρόσφατα αναγνωρίστηκε από τις αρχές ως πολιτικό κόμμα μια παραθρησκευτική οργάνωση που διασπείρει το μίσος σε βάρος των ομοφυλόφιλων τόσο στα συμβατικά ΜΜΕ όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
15°
