Παρά τη μετάδοση των ειδήσεων –τις πολύνεκρες οδομαχίες στο λιμάνι Χουνταϊντά αυτή την εβδομάδα– τα γεγονότα στην Αραβική Χερσόνησο δεν καταλαμβάνουν χώρο στα μέσα ενημέρωσης. Φαίνονται υπερβολικά μακρινά· υπερβολικά αλλόκοτα. Εκτός αν σκάσει είδηση διαμελισμού Σαουδάραβα σε πρεσβεία ή παιδιού που πέθανε από την πείνα: τότε, οποιαδήποτε δυστυχισμένη χώρα μπαίνει στον χάρτη. Για λίγες μέρες, με ανατριχιαστικές φωτογραφίες και με φόντο τοπία της Παλαιάς Διαθήκης.
Η Υεμένη δεν μπορεί να αυτοκυβερνηθεί. Κατά καιρούς, σπαράσσεται από συγκρούσεις μεταξύ φυλών οι οποίες πρεσβεύουν σκληρό ή σκληρότερο Ισλάμ· αν και ο τοπικός σιιτισμός ελάχιστα διαφέρει από τον σουνιτισμό, οι διαφορετικές κορανικές αιρέσεις βρίσκονται σε λυσσαλέα σύγκρουση: όπως συμβαίνει σε όλες τις θρησκείες και τα δόγματα, οι μικρές διαφορές προκαλούν βαθύτερο μίσος. Η απουσία κρατικού μηχανισμού στην Υεμένη καθιστά αδύνατη την αξιοποίηση των πόρων της χώρας (φυσικό αέριο, μαργαριτάρια, καφές, καπνός, σουσάμι) και η θρησκεία καθιστά αδύνατη την καθημερινή ζωή – ακόμα με τα τοπικά γνωρίσματα της βραδύτητας και της κατανάλωσης κατ. Ωστόσο, παρά την εικόνα που ίσως έχουν οι Δυτικοί, από την Υεμένη δεν λείπουν οι δυνατότητες, ιδιαίτερα στον νότο όπου το κλίμα είναι ευνοϊκότερο.
Οι αιτίες του εμφυλίου πολέμου, που δεν αναγνωρίζεται ως «εμφύλιος» εφόσον οι φυλές διεκδικούν διαφορετική ταυτότητα, χάνονται στα βάθη του χρόνου
Οι αιτίες του εμφυλίου πολέμου, που δεν αναγνωρίζεται ως «εμφύλιος» εφόσον οι φυλές διεκδικούν διαφορετική ταυτότητα, χάνονται στα βάθη του χρόνου: ένα μεγάλο μέρος της βόρειας Υεμένης (που διέπεται από το πνεύμα της ερήμου) βρισκόταν επί αιώνες υπό τον έλεγχο αιγυπτιακών δυναστειών και στη συνέχεια των Οθωμανών, ενώ οι ιμάμηδες είχαν τον έλεγχο της νότιας Υεμένης. Η σύγχρονη ιστορία αρχίζει το 1918, όταν ο βορράς ανεξαρτητοποιήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία· το 1962, μέσα στην τύρβη της απο-αποικιοποίησης ανακηρύχθηκε «κράτος» (βάζω εισαγωγικά). Το 1967 η Βρετανία, που κατείχε την περιοχή του Άντεν ως προτεκτοράτο σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, αποχώρησε από τη νότια Υεμένη (όπως αποχώρησε από παντού) και, το 1970, ο νότος υιοθέτησε σοβιετόφιλο σύστημα το οποίο κατέρρευσε μαζί με τον διεθνή κομμουνισμό. Κι όμως η σοβιετοφιλία θα μπορούσε να βοηθήσει τόσο την οικονομία –με τεχνογνωσία– όσο και την προώθηση στη διοίκηση λιγότερο φανατικών ισλαμιστών. Το 1990 ο βορράς και ο νότος ενώθηκαν: σε μερικά μέρη του κόσμου η ενοποίηση είναι εξίσου επιζήμια με τις σεκταριστικές αποσχίσεις· ό,τι ισχύει για τη Δύση δεν ισχύει απαραιτήτως για την Ανατολή.
Οι βίαιες διαδηλώσεις του 2011 που οι Ευρωπαίοι έσπευσαν, με το αλάνθαστο κριτήριό τους, να ονομάσουν «αραβική άνοιξη», πυροδότησαν τη σημερινή φάση του πολέμου.
Οι βίαιες διαδηλώσεις του 2011 που οι Ευρωπαίοι έσπευσαν, με το αλάνθαστο κριτήριό τους, να ονομάσουν «αραβική άνοιξη», πυροδότησαν τη σημερινή φάση του πολέμου. Τότε, αυτονομιστές από τις νότιες περιοχές και δυνάμεις που πρόσκειντο στην κυβέρνηση του Αμπντ Ραμπ Μανσούρ Χαντί, η οποία έδρευε στο Άντεν, συγκρούστηκαν με τη φυλή των Χούθι καθώς και με οπαδούς του πρώην προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ (που σκοτώθηκε από χειροβομβίδα το 2011). Το «δημοκρατικό πραξικόπημα» του 1962, μια πολιτική κίνηση που στήριζε ο Νάσερ στο πλαίσιο ενός καλοήθους σοσιαλ-εθνικιστικού σχεδίου, παραμέρισε, ευλόγως, τους ορεσίβιους πολεμοχαρείς Χούθι. Αλλά, όπως όλοι ξέρουμε, οι Δυτικοί φαγώθηκαν να εξοντώσουν τον Νάσερ και να ματαιώσουν όλα του τα όνειρα για τον αραβικό κόσμο.
Στο πέρασμα του χρόνου, οι μαχητές Χούθι ενισχύθηκαν: το 2011 ήταν περίπου 100.000· σήμερα ο αριθμός τους είναι άγνωστος. Το 2009, η επιχείρηση «Καμένη Γη» εναντίον τους αποδείχτηκε άκαρπη, με αποτέλεσμα, το 2015, να φτάσουν στα περίχωρα του Άντεν, την έδρα της κυβέρνησης των Χαντί. (Η Υεμένη έχει αυτή τη στιγμή δύο πρωτεύουσες: τη Σανάα –μια μάλλον ενδιαφέρουσα στο είδος της, εξωτική πόλη– και το λιμάνι Άντεν.) Οι Χαντί εγκατέλειψαν τη χώρα. Τους ακολούθησε κύμα προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στις γειτονικές χώρες –ιδιαίτερα στη Σαουδική Αραβία– ενώ, παραλλήλως, έφτασαν στην Υεμένη πρόσφυγες από την εξίσου χαώδη Σομαλία. Η Αλ-Κάιντα και το ISIS εκμεταλλεύτηκαν το χάος για να επιβληθούν σε θύλακες στην ενδοχώρα και κατά μήκος των ακτών. Οι άμαχοι ακολουθούσαν όποιον τους υποσχόταν νερό και ψωμί, ανεξαρτήτως θρησκευτικών και πολιτικοθρησκευτικών ιδεών.
Ένας στρατιωτικός συνασπισμός με πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας (υπενθυμίζω: σουνίτες) και με υλικοτεχνική στήριξη των ΗΠΑ ξεκίνησε αεροπορικές επιδρομές για την αποκατάσταση της πρώην κυβέρνησης της Υεμένης: fair enough· οι Χούθι είναι χειρότεροι από τους εχθρούς τους. Αλλά, παρά τις αεροπορικές επιθέσεις και τον ναυτικό αποκλεισμό με κόστος 5-6 δισεκατομμυρίων δολαρίων μηνιαίως για το Ριάντ (δαπάνη που έχει επιδεινώσει την οικονομική κατάσταση του βασιλείου), οι Χούθι δεν απομακρύνθηκαν από τη Σανάα. Σήμερα, οι Χούθι ελέγχουν τρεις επαρχίες και την πρωτεύουσα Σανάα όπου στήνουν ισλαμικά δικαστήρια και εκτελούν τους καταδικασθέντες στο πι και φι με απαγχονισμό καταμεσής στον δρόμο. Χούθι είναι και ο πρόεδρος του ανώτατου πολιτικού συμβουλίου: κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει ο πομπώδης αυτός τίτλος πέρα από την πρόθεση του κατευνασμού.
Για μια ακόμα φορά, οι δυτικές χώρες επαναλαμβάνουν τη βλακεία που έκαναν στη Συρία: δεν στηρίζουν το μη χείρον. Επειδή δεν σημειώθηκε προσφυγική ροή προς τη Δύση και επειδή οι Σαουδάραβες αύξησαν τις αγορές όπλων...
Για μια ακόμα φορά, οι δυτικές χώρες επαναλαμβάνουν τη βλακεία που έκαναν στη Συρία: δεν στηρίζουν το μη χείρον. Επειδή δεν σημειώθηκε προσφυγική ροή προς τη Δύση (για να φτάσει κάποιος στη Δύση χρειάζονται κάποιες στοιχειώδεις οικονομικές προϋποθέσεις που λείπουν από τους Υεμένιους, αλλά που, καθώς φαίνεται, δεν λείπουν από τους Σύριους και τους Αφγανούς) και επειδή οι Σαουδάραβες αύξησαν τις αγορές όπλων από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Βρετανία, οι δυτικές χώρες κράτησαν στάση ουδετερότητας. Ωστόσο, οι ΗΠΑ κατηγορούν το Ιράν ―και σ' αυτό έχουν δίκιο― για τη χρηματοδότηση των Χούθι, οι οποίοι παραλλήλως αυτοχρηματοδοτούνται με λαθρεμπόριο πετρελαίου και απόσπαση φόρων από εκατομμύρια φτωχούς χωρικούς. Όσο για τους Σαουδάραβες, αγοράζουν όπλα αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι· δεν ξέρουν ούτε να εργάζονται, ούτε να πολεμάνε ― βάζουν άλλους να εργάζονται (εργασιακό ήθος μηδέν) και να πολεμάνε είτε με κυβερνητικές δυνάμεις όπως στην Υεμένη, είτε με ανταρτικές· δεν ενδιαφέρονται για τη «σταθερότητα»· ενδιαφέρονται για τη διάδοση της δικής τους μορφής σουνιτισμού.
Η λογική των βιομηχανιών όπλων: επειδή δεν θέλουν να χάσουν τον Σαουδάραβα πελάτη, συμμετέχουν, εμμέσως, με το ένα χέρι στο μακελειό και με το άλλο χέρι στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.
Αν και η αμερικανική διοίκηση έχει έμμονη ιδέα με το Ιράν –οι μουλάδες είναι φανατικοί αντιαμερικανοί και εχθρεύονται τους συμμάχους των ΗΠΑ για τους δικούς τους, εντελώς ανορθολογικούς, θρησκευτικούς και φυλετικούς λόγους– η παρέμβασή τους στην Υεμένη είναι αληθινή και μοιάζει με ασύμμετρο πόλεμο διά πληρεξουσίου· αποτελούν παράγοντα επιδείνωσης της αστάθειας. Υπολογίζεται ότι σχεδόν 50.000 άνθρωποι –μαχητές και άμαχοι– έχασαν τη ζωή τους μεταξύ 2016-2018. Όμως ο βίαιος θάνατος φαίνεται μικρότερο κακό μπροστά στη λιμοκτονία και στους ακρωτηριασμούς. Τι υπαγορεύει άραγε η λογική; Αρχικά τη διακοπή διοχέτευσης όπλων σε όλες τις μαχητικές οργανώσεις –σουνιτικές και σιιτικές, περσικές και αραβικές– και τη διακοπή κάθε στρατιωτικής ανταλλαγής μεταξύ ομάδων όπως η Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα και οι Χούθι. Όμως δεν είναι αυτή η λογική των βιομηχανιών όπλων: επειδή δεν θέλουν να χάσουν τον Σαουδάραβα πελάτη, συμμετέχουν, εμμέσως, με το ένα χέρι στο μακελειό και με το άλλο χέρι στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.
«Βλέποντας τη σπουδαία δουλειά που γίνεται σε αυτές δομές, θα έλεγα ότι αυτή η επίσκεψη ήταν για μένα ένα δώρο Χριστουγέννων» τόνισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
17°
