«Είμαστε η Αριστερά της ευθύνης». Το σύνθημα που πολλοί αγάπησαν στη ΔΗΜΑΡ τον τελευταίο χρόνο ακούγεται πλέον σαν σαρκασμός. Το κόμμα του Φώτη Κουβέλη αποφάσισε πέρυσι τον Ιούνιο ότι δεν φοβάται τη βροχή της διακυβέρνησης και τόλμησε να προτείνει τέσσερα κυβερνητικά στελέχη, τον Αντ. Μανιτάκη ως υπουργό Διοικητικής Μεταρρύμισης, τον Αντ. Ρουπακιώτη ως υπουργό Δικαιοσύνης, την Φ. Σκοπούλη ως υφυπουργό Υγείας, τον Θ. Παπαθεοδώρου ως υφυπουργό Παιδείας. Κανείς από τους τέσσερις δεν ήταν πολιτικό στέλεχος αλλά αποτελούσαν προσωπικές επιλογές του Φώτη Κουβέλη, ο οποίος ειδικά με τους Μανιτάκη-Ρουπακιώτη διατηρεί στενούς προσωπικούς δεσμούς και τους παρείχε πλήρη στήριξη σε όλες τις στιμές που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, ενώ προσπαθούσε να τους φέρει κοντά κάθε φορά που συγκρούονταν ακόμη και μεταξύ τους.
Ποιο είναι το αποτύπωμα που άφησε η ΔΗΜΑΡ στη διακυβέρνηση; Τι καλό έχουμε να θυμόμαστε από τους υπουργούς που πρότεινε; Οπωσδήποτε, μας μένουν αξέχαστοι οι σκληροί καβγάδες στους οποίους κατά καιρούς πρωταγωνιστούσαν και η ταχύτητα με την οποία εντρύφησαν στα μυστικά του επικοινωνισμού παίζοντας το παιχνίδι με τη δεινότητα των επαγγελματιών της πολιτικής.
Μας μένει επίσης ο ενθουσιασμός με τον οποίο η Αγίου Κωνσταντίνου απόλαυσε τη νομή της εξουσίας, χάρη στην ποσόστωση, διορίζοντας όπου μπορούσε δικά τους παιδιά, χωρίς να δώσει ένα άλλο παράδειγμα αξιοκρατίας όπως θα περίμενε κανείς από ένα κόμμα της αριστεράς που δεν κουβαλούσε κυβερνητικές αμαρτίες και δεν είχε εθιστεί σε καθεστωτικές πρακτικές. Είναι, άλλωστε, εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο Φώτης Κουβέλης ύψωσε ανάστημα, παράδειγμα εργασίας, για να μην ανοίγουν τα κατασήματα τις Κυριακές, αλλά όχι και για τον τρόπο στελέχωσης των οργανισμών του δημοσίου που γίνεται με την παραδοσιακή μέθοδο του παλαιοκομματισμού.
Βαθύ ίχνος αφήνουν όχι μόνο οι πράξεις, αλλά και οι παραλείψεις. Οι υπουργοί της ΔΗΜΑΡ δεν κατάφεραν να δώσουν ένα άλλο στίγμα συνδυάζοντας διαχειριστική αποτελεσματικότητα και κοινωνική ευαισθησία, όπως θα περίμενε η κοινωνική βάση της Αριστεράς. Δεν βρήκαν και δεν πρότειναν ισοδύναμα, δεν προσέδωσαν νέο ύφος και ήθος στην διακυβέρνηση, δεν αναβάθμισαν τον πολιτικό πολιτισμό και δεν έπεισαν ότι μπορούν καλύτερα.
Όταν αποφάσισε τη συμμετοχή στην κυβέρνηση ο Φ. Κουβέλης ενδεχομένως δεν είχε καταλάβει ότι παίρνει πάνω του τη μεταρρύθμιση των μεταρρυθμίσεων, που είναι μια βαθιά διαρθρωτική αλλαγή στο άρρωστο ελληνικό κράτος. Οι προσδοκίες που επενδύθηκαν σε μια προοδευτική διαχείριση αυτής της σύνθετης υπόθεσης ήταν μεγάλες, ειδικά που η αρμοδιότητα ανατέθηκε σε ένα διαπρεπή συνταγματολόγο με αποδεδειγμένη δημοκρατική ευαισθησία. Και τελικά; Σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς παίχτηκε ένα άτεχνο κρυφτούλι προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε απόλυση.
Δεν βρέθηκαν οι επίορκοι, οι ακατάλληλοι, όσοι χτυπούν την κάρτα και εξαφανίζονται, δεν έκλεισαν παρασιτικοί οργανισμοί και άχρηστες υπηρεσίες και το σχέδιο της κινητικότητας ήταν κατά βάση ένα σχέδιο ακινησίας. Ο Αντώνης Μανιτάκης έχει μια επιχειρηματολογία με βάση την οποία απλώς κρύβονταν πίσω από αυτόν οι υπουργοί της ΝΔ και δεν έδιναν τις λίστες με τα ονόματα και τους φορείς που εμπίπτουν στις δικές τους αρμοδιότητες. Έχει δίκιο. Πράγματι, γαλάζιοι υπουργοί του άφηναν την καυτή πατάτα στα χέρια και έκαναν πως δεν καταλαβαίνουν ότι η μνημονιακή δέσμευση για απολύσεις στο Δημόσιο τους αφορά. Είναι επίσης αλήθεια, γιατί αυτό προκύπτει από το ρεπορτάζ, ότι Κουβέλης και Μανιτάκης ακολουθούσαν παρελκυστική τακτική διαβεβαιώνοντας συνεχώς ότι δεν συζητούνται απολύσεις, αλλά συρρίκνωση του προσωπικού με άλλο τρόπο, με συνταξιοδοτήσεις δηλαδή, παρόλο που το μνημόνιο είναι απολύτως σαφές.
Μια από τις κορυφαίες ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις εξελίχθηκε μεταξύ των δύο εκλεκτών του Φώτη Κουβέλη, του Αντ. Μανιτάκη και του Αντ. Ρουπακιώτη, για το θέμα της δικαστικής προστασίας των συμβασιούχων του Δημοσίου. Λύση δεν βρέθηκε, το θέμα παραμένει σε εκκρεμότητα, αφού όλη η ενέργεια της ηγεσίας της ΔΗΜΑΡ αναλώθηκε στην αποτροπή θερμών επεισοδίων μεταξύ τους σε ζωντανή σύνδεση.
Και οι δύο υπουργοί δεν είναι αυτό που λέμε εύκολοι χαρακτήρες. Μια φορά ο Ρουπακιώτης δεν θα υπέγραφε το πολυνομοσχέδιο και με τα παρακάλια του Κουβέλη μεταπείστηκε, άλλη φορά ο Μανιτάκης θα τα βρόνταγε αλλά και πάλι με τα παρακάλια του Κουβέλη το ξανασκέφτηκε. Η γενική εικόνα είναι ότι και οι δύο «ποινή εξέτιαν» κατά την αλησμόνητη έκφραση Πολύδωρα, αλλά δεν έκαναν και κάτι για τη συντομεύσουν.
Η Φ. Σκοπούλη προσέλκυσε κάποιες φορές τη δημοσιότητα, αλλά όχι για καλό. Τη μία επειδή την κατήγγειλε ο Ιατρικός Συλλογος Αθηνών ότι «μιλά χωρίς να γνωρίζει, εμποδίζει τη λειτουργία του Κράτους στα Κέντρα Αναφοράς για το AIDS, παρακωλύει την εργασία του ΚΕΕΛΠΝΟ, που υπόσχεται εμβόλια χωρίς να υπάρχουν». Την άλλη επειδή πήρε το λόγο στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για να καταγγείλει την πολιτική ηγεσία του Yπουργείου Υγείας και να δεχτεί την ειρωνική ερώτηση του πρωθυπουργού «γιατί δεν με πήρατε στο τριψήφιο;».
Ο υφυπουργός Παιδείας Θ. Παπαθεοδώρου βρέθηκε στη δύσκολη θέση να ενίσταται στο σχέδιο Αθηνά η τομεάρχης Παιδείας της ΔΗΜΑΡ Μαρία Ρεπούση και να τον αδειάζει, μετά την άδειασε και αυτός, και στο τέλος για μια ακόμη φορά δημιουργήθηκε μια θολούρα μέσα στην οποία δεν έβγαζε κανείς εύκολα άκρη σχετικά με το ποια ακριβώς είναι η θέση του κόμματος του Φώτη Κουβέλη και από ποιον εκφράζεται.
Η συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στη διακυβέρνηση χαρακτηρίστηκε από αμφιθυμία. Όταν ερχόταν η ώρα της κρίσης ξυπνούσε το βασικό ένστικο πολιτικής αυτοσυντήρησης και γίνονταν βήματα πίσω. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Φώτης Κουβέλης ποτέ δεν ανταποκρίθηκε στις προσκλήσεις του πρωθυπουργού να συμμετάσχει σε συναντήσεις με Ευρωπαίους ηγέτες και φυσικά ποτέ δεν ήρθε σε επαφή με εκπροσώπους των πιστωτών. Ό,τι είχε να πει το έλεγε στην τηλεόραση και στα κομματικά όργανα, η διαπραγμάτευση δεν τον αφορούσε προσωπικά, προτιμούσε να κρίνει το αποτέλεσμα εκ των υστέρων.
Μέχρι σχετικά πρόσφατα εκφραζόταν με εγκωμιαστικό τρόπο για τον Α. Σαμαρά σε ιδιωτικές του συζητήσεις, αιφνιδιάζοντας, όχι πάντα ευχάριστα, τους συνομιλητές του. Μετά την περιπέτεια του αντιρατσιστικού έγινε πιο συγκρατημένος και μετά το λουκέτο στην ΕΡΤ πήρε τον εύκολο δρόμο που οδηγεί από την «Αριστερά της Ευθύνης» στην «Αριστερά της Διαμαρτυρίας» που μπορεί, ποιος ξέρει τι στ’ αλήθεια σκέφτεται, να τον φέρει ξανά, αλλιώς, κοντά στον πειρασμό της εξουσίας.
9°
