Το puzzle της μεταμόσχευσης
© Τάσος Ανέστης
Health & Fitness

Το puzzle της μεταμόσχευσης ήπατος

Ο Διοικητής του ΓΝΑ Λαϊκού και οι ομάδες που συμμετέχουν στη διαδικασία μεταμοσχεύσεων ήπατος περιγράφουν
loukas-velidakis.jpg
Λουκάς Βελιδάκης
ΤΕΥΧΟΣ 917
10’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
UPD

Ο Θεοφάνης Ροΐδης, Διοικητής ΓΝΑ Λαϊκού, και οι ομάδες που συμμετέχουν γράφουν για τη διαδικασία και τις δυσκολίες της μεταμόσχευσης ήπατος

Τι μας είπαν οι ομάδες του ΓΝΑ Λαϊκού για τη διαδικασία μεταμόσχευσης ήπατος

Χειρουργική ομάδα: Αγώνας δρόμου

Η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί μια πολύπλοκη και σωτήρια διαδικασία. Ένα από τα κρίσιμα στάδια είναι η λήψη του ήπατος του δότη. Ο πρώτος και βασικός στόχος είναι να βρεθεί ένας κατάλληλος δότης. Μπορούν να είναι είτε ζώντες είτε αποβιώσαντες. Στην περίπτωση των ζώντων δοτών προσφέρεται μόνο ένα μέρος του ήπατος, ενώ στην περίπτωση των αποβιώσαντων προσφέρεται ολόκληρο το ήπαρ. Εφόσον εντοπιστεί ο δυνητικός δότης, πραγματοποιούνται μια σειρά από εξετάσεις –αιματολογικές και απεικονιστικές, με σκοπό την εκτίμηση της λειτουργίας του ηπατικού μοσχεύματος– για να διπιστωθεί η καταλληλότητα του οργάνου. Μετά την απαραίτητη οργάνωση από τη συντονιστική ομάδα, μια ειδική χειρουργική ομάδα αναλαμβάνει τη λήψη του ήπατος. Αυτή η ομάδα αποτελείται από χειρουργούς, αναισθησιολόγους, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας, όλοι με εξειδίκευση στη μεταμόσχευση. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία και σε αποστειρωμένο χειρουργικό περιβάλλον.

Η διαδικασία λήψης του ήπατος είναι μια εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση που διαρκεί από 2 έως 4 ώρες κατά την οποία οι χειρουργοί αναγνωρίζουν, απομονώνουν και εν τέλει διατέμνουν τους ηπατικούς αγγειακούς κλάδους και τον χοληδόχο πόρο από το υπόλοιπο σώμα. Αφού αφαιρεθεί το ήπαρ, τοποθετείται σε ειδικό υγρό συντήρησης και κατόπιν σε ειδικά ψυγεία με σκοπό να μεταφερθεί στο κέντρο που θα πραγματοποιηθεί η χειρουργική επέμβαση τοποθέτησης στον λήπτη. Ο χρόνος είναι κρίσιμος, καθώς το ήπαρ πρέπει να μεταμοσχευτεί όσο το δυνατόν συντομότερα. Ο μέγιστος αποδεκτός χρόνος διατήρησης του μοσχεύματος στον πάγο (χρόνος ψυχρής ισχαιμίας) ανέρχεται στις 12 ώρες. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα πρέπει να επιτευχθεί η επαναιμάτωση του οργάνου, η σύνδεσή του δηλαδή στο σώμα του λήπτη. Προ της τοποθέτησης απαιτείται ενδελεχής έλεγχος και περαιτέρω προετοιμασία.

Από αριστερά: Αρσινόη Χαροκόπου(συντονίστρια), Αποστόλης Αγγέλης (χειρουργός), Αλεξάνδρα Ρούσκα (νοσηλεύτρια), Κατερίνα  Σταυριανουδάκη (νοσηλεύτρια), Χρύσα Λιβανού (νοσηλεύτρια), Σπύρος Βερνάδακης (χειρουργός), Στέλιος Κύκαλος (χειρουργός), Γιώργος Σωτηρόπουλος (καθηγητής χειρουργικής), Χρήστος Ντίκας (προϊστάμενος χειρουργείου), Νικόλας Μαχαίρας (χειρουργός)
Από αριστερά: Αρσινόη Χαροκόπου(συντονίστρια), Αποστόλης Αγγέλης (χειρουργός), Αλεξάνδρα Ρούσκα (νοσηλεύτρια), Κατερίνα Σταυριανουδάκη (νοσηλεύτρια), Χρύσα Λιβανού (νοσηλεύτρια), Σπύρος Βερνάδακης (χειρουργός), Στέλιος Κύκαλος (χειρουργός), Γιώργος Σωτηρόπουλος (καθηγητής χειρουργικής), Χρήστος Ντίκας (προϊστάμενος χειρουργείου), Νικόλας Μαχαίρας (χειρουργός) © Τάσος Ανέστης

Από αριστερά: Αρσινόη Χαροκόπου(συντονίστρια), Αποστόλης Αγγέλης (χειρουργός), Αλεξάνδρα Ρούσκα (νοσηλεύτρια), Κατερίνα Σταυριανουδάκη (νοσηλεύτρια), Χρύσα Λιβανού (νοσηλεύτρια), Σπύρος Βερνάδακης (χειρουργός), Στέλιος Κύκαλος (χειρουργός), Γιώργος Σωτηρόπουλος (καθηγητής χειρουργικής), Χρήστος Ντίκας (προϊστάμενος χειρουργείου), Νικόλας Μαχαίρας (χειρουργός) © Τάσος Ανέστης

Παράλληλα, ο λήπτης προετοιμάζεται για την επέμβαση. Αυτό περιλαμβάνει γενική αναισθησία και προετοιμασία της χειρουργικής επέμβασης. Η χειρουργική ομάδα του λήπτη αναλαμβάνει την τοποθέτηση του νέου ήπατος στη θέση του παλιού. Η διαδικασία αφαίρεσης του πάσχοντος ήπατος είναι αρκετά εργώδης και απαιτητική, δεδομένης της συχνής παρουσίας πυλαίας υπέρτασης, κιρσών (διευρυσμένων φλεβών με εύθρυπτο τοίχωμα) και διαταραγμένης πήξης. Αφού αφαιρεθεί το πάσχον ήπαρ, το ηπατικό μόσχευμα τοποθετείται άμεσα εντός της περιτοναϊκή κοιλότητας και ξεκινά η θερμή ισχαιμία με τη διαδικασία των αναστομώσεων – της επανασύνδεσης δηλαδή των αιμοφόρων αγγείων και του χοληδόχου πόρου του μοσχεύματος.

Συνολικά απαιτείται η διενέργεια 4 έως 6 δύσκολων τεχνικά αναστομώσεων ανάλογα με τις συνθήκες και την επιμέρους εφαρμοζόμενη τεχνική. Πρόκειται για έναν αγώνα δρόμου από όλες τις εμπλεκόμενες ομάδες ώστε να περιοριστεί η διάρκεια της ισχαιμίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ασθενής χρειάζεται βέλτιστη αναισθησιολογική υποστήριξη. Η άμεση μετεγχειρητική νοσηλεία πραγματοποιείται αρχικά στη μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και ακολούθως συνεχίζεται στη Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων.

Στρατηγούλα Σακελλαρίου, παθολογοανατόμος, αναπληρώτρια καθηγήτρια
Στρατηγούλα Σακελλαρίου, παθολοανατόμος, αναπληρώτρια καθηγήτρια © Τάσος Ανέστης

Παθολογοανατομική ομάδα: Η εκτίμηση της ποιότητας

Ο ρόλος του εξειδικευμένου παθολογοανατόμου στη μεταμόσχευση ήπατος προεγχειρητικά είναι η τεκμηρίωση της πιθανολογούμενης αιτίας της ηπατικής νόσου, η διαπίστωση της βαρύτητας της ηπατικής βλάβης και της κίρρωσης. Κατά τη διαδικασία της μεταμόσχευσης, η εκτίμηση της ποιότητας του προς μεταμόσχευση ηπατικού μοσχεύματος, βαθμονόμηση πιθανής λιπώδους διήθησης, παρουσία χολόστασης ή φλεγμονής. Μετεγχειρητικά η συνεισφορά του παθολογοανατόμου έρχεται να αποσαφηνίσει μέσω μελέτης μιας διαδερμικής ηπατικής βιοψίας αίτια ηπατικής δυσλειτουργίας (βλάβες συντήρησης-επαναιμάτωσης, λοίμωξη, χολόσταση) και ιδιαιτέρως να επιβεβαιώσει την κλινική υποψία οξείας απόρριψης του μοσχεύματος, προκειμένου να ακολουθηθεί η ενδεδειγμένη θεραπεία. Στη μακροχρόνια παρακολούθηση, ο παθολογοανατόμος καλείται να εκτιμήσει τις παραπάνω παραμέτρους, όταν του ζητηθεί (λιπώδης διήθηση, φλεγμονή, χολόσταση, χρόνια απόρριψη), καθώς και την πιθανότητα υποτροπής της αρχικής νόσου στο ηπατικό μόσχευμα.

Στρατηγούλα Σακελλαρίου, παθολογοανατόμος, αναπληρώτρια καθηγήτρια
Στρατηγούλα Σακελλαρίου, παθολοανατόμος, αναπληρώτρια καθηγήτρια © Τάσος Ανέστης

Στρατηγούλα Σακελλαρίου, παθολοανατόμος, αναπληρώτρια καθηγήτρια © Τάσος Ανέστης

Αναισθησιολογική ομάδα: Η δοκιμασία των αντοχών

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο αναισθησιολόγος είναι ο παθολόγος του χειρουργείου, είναι δηλαδή ο γιατρός που πρέπει να προλάβει και να διορθώσει τις διαταραχές που υφίστανται τα ζωτικά όργανα του ασθενούς, τόσο από το χειρουργικό τραύμα όσο και από τα άλλα νοσήματα από τα οποία πάσχει. Ιδιαίτερα στην ηπατική μεταμόσχευση πρέπει να διαχειριστεί έναν πολύ βαριά πάσχοντα ασθενή που υποβάλλεται σε μια πολύ βαριά επέμβαση. Συνεπώς, η ηπατική μεταμόσχευση αποτελεί πρόκληση για τον αναισθησιολόγο που απαιτεί εξειδίκευση και προσδίδει μεγάλη ηθική ικανοποίηση και κύρος.

Ταυτόχρονα, όμως, δοκιμάζει τις ανθρώπινες αντοχές και σχέσεις αφού είναι πολύωρες επεμβάσεις που ξεπερνούν τις 10 ώρες, σε συνθήκες συνεχούς εγρήγορσης και έντασης, όπου το «εγώ» πρέπει να υποτάσσεται στο σύνολο και αυτό είναι και το διακύβευμα της επιτυχίας. Διενεργούνται σε έκτακτη βάση –γιατί είναι περιορισμένος ο χρόνος ζωής των μοσχευμάτων– τη νύχτα, τις μεγάλες αργίες και τα σ/κ, με σοβαρό προσωπικό και οικογενειακό κόστος. Απαιτεί μεγάλα αποθέματα σωματικού και ψυχικού σθένους, και όλα αυτά λειτουργούν μάλλον αποτρεπτικά στην προσέλκυση νέων αναισθησιολόγων σε αυτή την εξειδίκευση. Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι για την επιτυχή έκβαση των ηπατικών μεταμοσχεύσεων από ζώντα δότη αφού συμβάλαμε και εμείς –πέρα από το να συνεχίσουν να ζουν και να ονειρεύονται δύο νεαρά κορίτσια– να αναδείξουμε τη Μονάδα μας και το Νοσοκομείο μας ως το πρώτο στη χώρα, που κατόρθωσε να φέρει σε πέρας ένα επίτευγμα που πραγματοποιείται μόνο στα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού.

Από αριστερά: Βασιλική Καρακίτσιου (νοσηλεύτρια), Κατερίνα Λαμπαδαρίου (διευθύντρια αναισθησιολογικού), Μαρία Άλπου (προϊσταμένη αναισθησιολογικού), Απόστολος Αρωνιάδας (υπο- προϊστάμενος αναισθησιολογικού) Κωνσταντίνα Σχίζα (αναισθησιολόγος)
Από αριστερά: Βασιλική Καρακίτσιου (νοσηλεύτρια), Κατερίνα Λαμπαδαρίου (διευθύντρια αναισθησιολογικού), Μαρία Άλπου (προϊσταμένη αναισθησιολογικού), Απόστολος Αρωνιάδας (υπο- προϊστάμενος αναισθησιολογικού) Κωνσταντίνα Σχίζα (αναισθησιολόγος) © Τάσος Ανέστης

Από αριστερά: Βασιλική Καρακίτσιου (νοσηλεύτρια), Κατερίνα Λαμπαδαρίου (διευθύντρια αναισθησιολογικού), Μαρία Άλπου (προϊσταμένη αναισθησιολογικού), Απόστολος Αρωνιάδας (υπο- προϊστάμενος αναισθησιολογικού) Κωνσταντίνα Σχίζα (αναισθησιολόγος) © Τάσος Ανέστης

Ακτινολογική ομάδα: Η ανάδειξη της λειτουργίας

Ο ρόλος του ακτινολόγου (ακτινοδιαγνώστη, επεμβατικού ακτινολόγου), με τις εξειδικεύσεις του στις απεικονιστικές μεθόδους (ακτινογραφία, υπερηχογραφία, αξονική τομογραφία, ψηφιακή αγγειογραφία, μαγνητική τομογραφία) και ειδικότερα με εξειδικευμένες γνώσεις στην ανάδειξη και απεικόνιση της ιδιαίτερης παθολογίας του κιρρωτικού και του μεταμοσχευμένου με ήπαρ ασθενούς, είναι κομβικός. Κατά τον προμεταμοσχευτικό έλεγχο, ο γιατρός ακτινοδιαγνώστης θα ενημερώσει τον χειρουργό, πλην του ήπατος, και για την κατάσταση όλων των οργάνων του ασθενούς. Ο επεμβατικός ακτινολόγος κατά τον προμεταμοσχευτικό έλεγχο θα διενεργήσει προεγχειρητικά κατευθυνόμενη βιοψία ήπατος στον δότη (σε περίπτωση μεταμόσχευσης από ζώντα δότη) ή κατευθυνόμενη λήψη ιστών ή υγρών του λήπτη για τη διενέργεια των απαραίτητων εξετάσεων. Κατά την άμεση μετεγχειρητική περίοδο, ο γιατρός ακτινοδιαγνώστης θα αναδείξει την καλή λειτουργία του μεταμοσχευμένου ήπατος ή θα αναδείξει τα αίτια κακής λειτουργίας. Μαζί με τον χειρουργό και τον ηπατολόγο, είναι ο γιατρός που «παντρεύεται» τον ασθενή, αφού εκτιμά δια βίου σε τακτά χρονικά διαστήματα και απεικονίζει τη λειτουργία του μεταμοσχευμένου ήπατος, αλλά και όλων των λοιπών οργάνων του.

Από αριστερά: Άννα Σακελλαροπούλου (νοσηλεύτρια), Χρυσοβαλάντης Βεργαδής, (επεμβατικός ακτινολόγος), Φωτεινή Δημητροπούλου, (τεχνολόγος ακτινολόγος)
Από αριστερά: Άννα Σακελλαροπούλου (νοσηλεύτρια), Χρυσοβαλάντης Βεργαδής, (επεμβατικός ακτινολόγος), Φωτεινή Δημητροπούλου, (τεχνολόγος ακτινολόγος) © Τάσος Ανέστης

Από αριστερά: Άννα Σακελλαροπούλου (νοσηλεύτρια), Χρυσοβαλάντης Βεργαδής, (επεμβατικός ακτινολόγος), Φωτεινή Δημητροπούλου, (τεχνολόγος ακτινολόγος) © Τάσος Ανέστης

Φωτεινή Τζιώρα, παθολόγος - λοιμωξιολόγος
Φωτεινή Τζιώρα, παθολόγος - λοιμωξιολόγος © Τάσος Ανέστης

Λοιμωξιολογική ομάδα: Ο κρίσιμος ρόλος

Ο λοιμωξιολόγος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ομάδα μεταμόσχευσης ήπατος. Ασχολείται με την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία λοιμώξεων που μπορούν να επηρεάσουν τον ασθενή πριν και μετά τη μεταμόσχευση. Κατά την προετοιμασία του ασθενούς, αξιολογεί και αντιμετωπίζει ενδεχόμενες υπάρχουσες λοιμώξεις και επιτηρεί τη διενέργεια των απαιτούμενων εμβολιασμών μεριμνώντας για την ασφάλεια της διαδικασίας. Αξιολογεί το μικροβιολογικό φορτίο του δυνητικού δότη και προσαρμόζει ανάλογα την αντιμικροβιακή θεραπεία του υποψήφιου λήπτη. Μετά τη μεταμόσχευση, παρακολουθεί στενά τον ασθενή για σημάδια νέων λοιμώξεων, λόγω της ανοσοκαταστολής που χρησιμοποιείται. Συνεργάζεται στενά με άλλους ειδικούς για να προσαρμόσει τη φαρμακευτική αγωγή και να εξισορροπήσει την ανάγκη για ανοσοκαταστολή με την πρόληψη λοιμώξεων. Όταν χορηγείται μεγάλη ανοσοκαταστολή, μειώνεται η άμυνα του οργανισμού και αυξάνεται η πιθανότητα λοιμώξεων. Ο ρόλος του λοιμωξιολόγου είναι ουσιαστικός για την επιτυχία και τη μακροχρόνια υγεία του ασθενούς, ιδιαίτερα για την αναγνώριση πρώιμων σημείων σπάνιων λοιμώξεων που μπορεί να επισυμβούν σε αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ασθενών.

Φωτεινή Τζιώρα, παθολόγος - λοιμωξιολόγος
Φωτεινή Τζιώρα, παθολόγος - λοιμωξιολόγος © Τάσος Ανέστης

Φωτεινή Τζιώρα, παθολόγος - λοιμωξιολόγος © Τάσος Ανέστης

Νοσηλευτική ομάδα: Προετοιμασία και μετεγχειρητική φροντίδα

Ο ρόλος του νοσηλευτή της Μονάδας Μεταμόσχευσης στη μεταμόσχευση ήπατος είναι θεμελιώδης και πολυδιάστατος καλύπτοντας τη φάση της προετοιμασίας του ασθενούς πριν την επέμβαση και τη μετεγχειρητική φροντίδα, μετά την έξοδό του από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και μέχρι την έξοδο από το νοσοκομείο. Οι νοσηλευτές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διεπιστημονικής ομάδας και έχουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση της νοσηλευτικής φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς και τις οικογένειες τους κατά τη διαδικασία της μεταμόσχευσης. Οι νοσηλευτές της μεταμόσχευσης αντιπροσωπεύουν επίσης τον βασικό κρίκο στο δίκτυο επικοινωνίας της διεπιστημονικής ομάδας. Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι απαραίτητη για τη φροντίδα των ασθενών, αφού αφενός προάγει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών της ομάδας και αφετέρου την εμπιστοσύνη των ασθενών προς την ιατρονοσηλευτική ομάδα.

Η ομάδα νοσηλευτών χειρουργείου: Η τέχνη της οργάνωσης

Η Νοσηλευτική Χειρουργείου, ως επιστήμη και τέχνη, οφείλει να συμβαδίζει με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της Ιατρικής του 20ού αιώνα και έχει καθιερωθεί πλέον ως θεραπευτική πρακτική. Στήριγμα, αρωγός, συμπαραστάτης και συνεργάτης σε αυτήν την προσπάθεια είναι ο νοσηλευτής χειρουργείου, ο εξειδικευμένος επαγγελματίας υγείας η πολύπλευρη διάσταση του ρόλου του οποίου διαφαίνεται από τα καθήκοντα που έχει επιφορτιστεί. Σε αυτόν ανήκει η προετοιμασία της αίθουσας όπου θα λάβει χώρα η μεταμόσχευση και της αίθουσας όπου θα γίνει η παρασκευή του ηπατικού μοσχεύματος.

Ο νοσηλευτής χειρουργείου καλείται να τις οργανώσει με τρόπο ώστε οι απαιτούμενες συσκευές, το αναλώσιμο υλικό και γενικά όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός να είναι συγκεντρωμένος, ελεγμένος για πληρότητα, ακεραιότητα και λειτουργία και τοποθετημένος με τρόπο που να διασφαλίζεται η λειτουργικότητα και η εργονομία του χώρου.

Χριστίνα Οικονόμου, κλινική συντονίστρια μεταμοσχεύσεων
Χριστίνα Οικονόμου, κλινική συντονίστρια μεταμοσχεύσεων © Τάσος Ανέστης

Κλινικός συντονιστής: Η αποτελεσματική παρέμβαση

Η καθιέρωση του συντονιστή μεταμοσχεύσεων διευκολύνει τις επικοινωνίες και τη ροή των διαδικασιών στους απαραίτητους αιτούμενους χρονικούς περιορισμούς διεκπεραίωσης όλων των διαδικασιών. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ρόλος   του συντονιστή μεταμοσχεύσεων στις περιπτώσεις των δοτών πολλαπλών οργάνων. Η περιπλοκότητα του περιστατικού σε συνδυασμό με τη συνύπαρξη ταυτόχρονα πολλών ιατρικών ομάδων, καθώς και με την απαιτούμενη ελαχιστοποίηση του χρόνου μεταφοράς ιατρικών ομάδων και μοσχευμάτων, απαιτούν την αποτελεσματική παρέμβαση του συντονιστή, με τρόπο που να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ασθενείς από έναν δότη.

Χριστίνα Οικονόμου, κλινική συντονίστρια μεταμοσχεύσεων
Χριστίνα Οικονόμου, κλινική συντονίστρια μεταμοσχεύσεων © Τάσος Ανέστης

Χριστίνα Οικονόμου, κλινική συντονίστρια μεταμοσχεύσεων © Τάσος Ανέστης

Αιμοδοσία και Μεταμόσχευση ήπατος

Η συμμετοχή της Υπηρεσίας Αιμοδοσίας του Νοσοκομείου είναι σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα των μεταμοσχεύσεων ήπατος, υποστηρίζοντας τις ανάγκες των ασθενών με ποιοτικά παράγωγα αίματος (ερυθρά, πλάσμα, αιμοπετάλια). Επίσης έχει συμβουλευτικό ρόλο για τις διαταραχές αιμόστασης.

Ιστορικά η μεταμόσχευση ήπατος χρειαζόταν μεγάλο αριθμό μεταγγίσεων, αφενός λόγω της αυξημένης διεγχειρητικής απώλειας αίματος σε ένα όργανο με ιδιαίτερα πλούσια αιμάτωση και αφετέρου λόγω των διαταραχών που προϋπάρχουν ή μπορεί να συμβούν διεγχειρητικά στην πήξη του αίματος. Το ήπαρ είναι ένα όργανο που συμμετέχει ενεργά στον μηχανισμό αιμόστασης και τον μηχανισμό ινωδόλυσης και οι διαταραχές αυτές  μπορούν να οδηγήσουν σε αιμορραγία ή και θρόμβωση επηρεάζοντας την έκβαση της μεταμόσχευσης.

Όμως έχει φανεί από πολλές μελέτες ότι ο μεγάλος αριθμός μεταγγίσεων συσχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Έτσι, τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να γίνεται ορθολογική διαχείριση της αιμοθεραπείας, με επίκεντρο την καλή έκβαση του ασθενούς (Patient Blood Management). Σημαντικοί παράγοντες για την επίτευξη της ορθολογικής διαχείρισης είναι α) η προεγχειρητική εκτίμηση τους ασθενούς για τη βελτίωση τυχόν αναιμίας και διαταραχών αιμόστασης β) διεγχειρητικά, η έγκαιρη αντιμετώπιση της αιμορραγίας και των διαταραχών της αιμόστασης, με σκοπό να  χορηγηθεί το κατάλληλο παράγωγο στον κατάλληλο χρόνο και γ) η ορθολογική χρήση των παραγώγων μετεγχειρητικά. Και στα τρία στάδια η συμμετοχή της Αιμοδοσίας, σε συνεχή συνεργασία με τις υπόλοιπες ειδικότητες που συμμετέχουν σε όλη τη διαδικασία της μεταμόσχευσης, είναι ουσιαστική προσπαθώντας να εξασφαλίσει, ήδη από τον προγραμματισμό της μεταμόσχευσης, επαρκή αριθμό παραγώγων αίματος και να συμβάλει στην ορθολογική χρήση τους και την υποστήριξη των διαταραχών αιμόστασης, με στόχο την καλή έκβαση τους ασθενούς.

Παύλος Βερνίκος, εντατικολόγος
Παύλος Βερνίκος, εντατικολόγος © Τάσος Ανέστης

Μονάδα Εντατικής Θεραπείας: Η αυξημένη επαγρύπνηση

Ο ρόλος της Εντατικής Θεραπείας είναι ουσιαστικός, καθώς η πολύπλευρη μετεγχειρητική παρακολούθηση όλων των συστημάτων του ασθενούς οδηγεί σε πρώιμη αναγνώριση και αντιμετώπιση διαταραχών ή επιπλοκών, γεγονός σημαντικό για την έκβαση της μεταμόσχευσης. Κατά την εισαγωγή του ασθενούς στη ΜΕΘ, οι άμεσοι στόχοι είναι η αιμοδυναμική σταθεροποίηση, η διόρθωση  των μεταβολικών διαταραχών και διαταραχών της πήξης, η βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας με στόχο τον γρήγορο απογαλακτισμό από τη μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, καθώς και η συνεχής αξιολόγηση της λειτουργικότητας του μοσχεύματος. Ταυτόχρονα παρακολουθείται κλινικά και εργαστηριακά η νεφρική λειτουργία.

Παύλος Βερνίκος, εντατικολόγος
Παύλος Βερνίκος, εντατικολόγος © Τάσος Ανέστης

Παύλος Βερνίκος, εντατικολόγος © Τάσος Ανέστης

Οι λοιμώξεις αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της νοσηλείας αυτών των ασθενών, καθότι η υποστήριξη της λειτουργικότητας του μοσχεύματος επιτυγχάνεται με τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, που ως παρενέργεια μπορεί να έχουν την πτώση της άμυνας του οργανισμού, τον οποίο καθιστούν ευάλωτο σε συνήθεις ή σοβαρές λοιμώξεις. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός της κακής (συνήθως) γενικής κατάστασης του ασθενούς πριν από τη μεταμόσχευση, καθώς και από την πιθανή λοίμωξη από μικρόβια του δότη. Η προφύλαξη με αντιβιοτικά από πιθανές λοιμώξεις καθώς και η αυξημένη επαγρύπνηση και θεραπεία του ασθενούς σε οποιαδήποτε ένδειξη λοίμωξης αποτελούν απαραίτητο στοιχείο νοσηλείας στη ΜΕΘ.

Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής γαστρεντορολγίας, πρόεδρος ΕΟΜ © Τάσος Ανέστης
Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής γαστρεντορολγίας, πρόεδρος ΕΟΜ © Τάσος Ανέστης

Ηπατολογική ομάδα

Η μεταμόσχευση ήπατος είναι μία πολύ απαιτητική θεραπευτική παρέμβαση για ασθενείς με τελικού σταδίου ηπατική ανεπάρκεια και απαιτεί εξειδικευμένη και ενδελεχή συνεχή προσπάθεια από εξειδικευμένο προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων. Η ηπατολογική ομάδα έχει 3 κύριους άξονες εμπλοκής: α) αξιολόγηση υποψηφίων ληπτών συμπεριλαμβανομένων του προμεταμοσχευτικού ελέγχου και της ένταξής τους στη λίστα μεταμόσχευσης (μητρώο υποψηφίων ληπτών) ήπατος, β) παρακολούθηση των ασθενών που εντάσσονται στη λίστα, γ) παρακολούθηση ασθενών μετά τη μεταμόσχευση ήπατος. Η προσπάθεια ξεκινάει με την εκτίμηση της ένδειξης για μεταμόσχευση ήπατος, που γενικώς υπάρχει σε ασθενείς με α) οξεία ή υποξεία ηπατική ανεπάρκεια, β) χρόνια ηπατική νόσος με επιπλοκές μη αντιρροπούμενης κίρρωσης, ηπατοκυτταρικό καρκίνο, άλλα σπάνια πρωτοπαθή νεοπλάσματα ήπατος ή μη ανεκτή ποιότητα ζωής, γ) σπάνιο συστηματικό νόσημα με διαταραχές μεταβολισμού του ήπατος.

Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής γαστρεντορολγίας, πρόεδρος ΕΟΜ © Τάσος Ανέστης
Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής γαστρεντορολγίας, πρόεδρος ΕΟΜ © Τάσος Ανέστης

Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής γαστρεντορολγίας, πρόεδρος ΕΟΜ © Τάσος Ανέστης

Οι παραπάνω ενδείξεις αξιολογούνται με βάση ευρέως αποδεκτά, προκαθορισμένα κριτήρια. Στη συνέχεια, οι υποψήφιοι για ένταξη στη λίστα αξιολογούνται λεπτομερώς στα πλαίσια του προμεταμοσχευτικού ελέγχου με πολλές εξετάσεις (αιματολογικές, βιοχημικές, ορολογικές, ακτινολογικές, ενδοσκοπικές κλπ), εκτιμώνται από πολλές ιατρικές ειδικότητες (πχ καρδιολόγο, πνευμονολόγο, λοιμωξιολόγο, ΩΡΛ, ουρολόγο/γυναικολόγο, δερματολόγο, ψυχίατρο, οδοντίατρο) και τελικά εκτιμώνται από αναισθησιολόγο και χειρουργό της μεταμοσχευτικής ομάδας. Η τελική απόφαση για ένταξη στη λίστα, εφόσον υπάρχει ένδειξη και δεν υπάρχει αντένδειξη, λαμβάνεται κατά τις τακτικές εβδομαδιαίες συνεδριάσεις των μελών της μεταμοσχευτικής ομάδας. Στη συνέχεια ενημερώνεται ο ΕΟΜ, από όπου, σε περίπτωση δότη του οποίου το ηπατικό μόσχευμα γίνεται αποδεκτό, εκδίδεται λίστα με τους υποψήφιους λήπτες κατά προτεραιότητα, με βάση προκαθορισμένο σύστημα προτεραιοποίησης.

Η ηπατολογική ομάδα παρακολουθεί περιοδικά τους υποψήφιους λήπτες που εντάσσονται στη λίστα και είναι υπεύθυνη για την αντιμετώπιση των επιπλοκών που συχνά εμφανίζονται, αλλά και για τη συνεχή αξιολόγηση της βαρύτητας της κατάστασής τους και της τυχόν ανάπτυξης αντένδειξης κατά την αναμονή. Τέλος, η ηπατολογική ομάδα παρακολουθεί συμβουλευτικά κατά την αρχική νοσηλεία μετά τη μεταμόσχευση ήπατος τους ασθενείς που μεταμοσχεύονται και έχει την κύρια ευθύνη της μετέπειτα μακροχρόνιας παρακολούθησης των μεταμοσχευμένων ασθενών καθώς και της αντιμετώπισης των μη χειρουργικών επιπλοκών τους.

Ο Θεοφάνης Ροΐδης, Διοικητής ΓΝΑ Λαϊκού, γράφει για τις μεταμοσχεύσεις

Με ιδιαίτερη χαρά και υπερηφάνεια, ως Διοικητής του ΓΝΑ ΛΑΪΚΟ, θα ήθελα να τονίσω την ανεκτίμητη αξία της μεταμόσχευσης συμπαγών οργάνων. Οι μεταμοσχεύσεις είναι ένα θαύμα που πραγματοποιείται σε πολλά επίπεδα. Η ιδιαιτερότητά τους οφείλεται στο γεγονός ότι η ανάπτυξη και η διάδοσή τους δεν εξαρτάται μόνο από την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, αλλά κυρίως από την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των κοινωνικών φορέων και όλου του κοινωνικού συνόλου. Η έλλειψη μοσχευμάτων και ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ασθενών που χρήζουν μεταμόσχευσης δυστυχώς διευρύνεται συνεχώς και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στο Λαϊκό Νοσοκομείο, είμαστε υπερήφανοι που διαθέτουμε μια αξιόλογη και εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα, που έχει και την τεχνογνωσία αλλά και το πάθος να φέρει εις πέρας τέτοιου είδους επεμβάσεις με επιτυχία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ΓΝΑ ΛΑΪΚΟ υπάρχει το μεγαλύτερο κέντρο μεταμοσχεύσεων νεφρού στην Ελλάδα και το μοναδικό κέντρο μεταμοσχεύσεων ήπατος στη Νότια Ελλάδα.

Η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί μία από τις πιο σύνθετες και απαιτητικές χειρουργικές επεμβάσεις της σύγχρονης ιατρικής, που προϋποθέτει τη συνεργασία πολλών ειδικοτήτων και την αφοσίωση μιας ολόκληρης ομάδας υγειονομικών επαγγελματιών. Ειδικότερα, μας διακατέχει βαθιά συγκίνηση για την επιτυχή έκβαση των ήδη δύο καινοτόμων επεμβάσεων μεταμόσχευσης ήπατος από ζώντα δότη, που πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά στη χώρα μας στο ΓΝΑ ΛΑΪΚΟ.

Πρόκειται για μια σπουδαία ιατρική εξέλιξη στη χώρα μας, που θα δώσει και πάλι ελπίδα σε πάρα πολλούς ηπατοπαθείς.

Το Λαϊκό Νοσοκομείο λειτουργεί ως σύνδεσμος σε αυτήν την αλυσίδα της ελπίδας και της ζωής, προάγοντας την κουλτούρα της δωρεάς οργάνων στην κοινωνία μας. Η δέσμευσή μας για την παροχή υψηλής ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης είναι αμετάβλητη. Οι μεταμοσχεύσεις ήπατος αντιπροσωπεύουν την κορυφή αυτής της δέσμευσης και την αφοσίωσή μας στη ζωή και την υγεία των συνανθρώπων μας που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.

Είμαστε υπερήφανοι, ως Νοσοκομείο, που καταφέραμε να ανοίξουμε αυτήν τη θεραπευτική δυνατότητα στην Ελλάδα και για άλλους ασθενείς.

Με εκτίμηση,
ο Διοικητής του ΓΝΑ ΛΑΪΚΟ
Θεοφάνης Ροΐδης

ΓΝΛ
© Τάσος Ανέστης

© Τάσος Ανέστης

Στην κεντρική φωτογραφία:

Στρατηγούλα Σακελλαρίου, Αναπλ. Καθ. Παθολογικής Ανατομικής, Αικατερίνη Λαμπαδαρίου, Συντονίστρια Διευθύντρια Αναισθησιολογικού, Γιάννης Νικολόπουλος, Προϊστάμενος Πτέρυγας Μεταμοσχεύσεων, Ηλιοπούλου Κατερίνα, Νοσηλεύτρια Πτέρυγας Μεταμοσχεύσεων, Νίκος Μαχαίρας, Χειρουργός, Πανεπιστημιακός Υπότροφος, Θεοφάνης Ροΐδης, Διοικητής ΓΝΑ Λαϊκό, Φωτεινή Ντζιώρα, Λοιμωξιολόγος, Επιμελήτρια ΕΣΥ, Παύλος Βερνίκος, Χειρουργός-Εντατικολόγος, Διευθυντής ΜΕΘ, Χριστίνα Οικονόμου, Νοσηλεύτρια, Κλινική Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων, Χρυσοβαλάντης Βεργαδής, Επεμβατικός Ακτινολόγος, Επιμελητής ΕΣΥ, Γεώργιος Σωτηρόπουλος, Καθηγητής Χειρουργικής και Μεταμοσχεύσεων, Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Μεταμόσχευσης Ήπατος, Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, Καθηγητής Γαστρεντερολογίας, Διευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής, Δέσποινα Βουλγαράκη, Νοσηλεύτρια Πτέρυγας Μεταμοσχεύσεων

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

Δειτε περισσοτερα