Αλέξης Xαρίτσης: Η έκθεση Ντράγκι και η επιστροφή στο κράτος - Η ομιλία του συνέδριο του Economist
Με κεντρικό θέμα το μέλλον της Ευρώπης ενόψει ευρωεκλογών αλλά και ζητήματα όπως η πράσινη μετάβαση και οι γεωπολιτικές εξελίξεις ήταν η ομιλία του επικεφαλής της Νέας Αριστεράς Αλέξη Χαρίτση στο συνέδριο του Economist για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ο βουλευτής έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον πρώην Ιταλό πρωθυπουργό και Κεντρικό Τραπεζίτη της ΕΕ Μάριο Ντράγκι σύμφωνα με τον οποίο «η κυρίαρχη σύλληψη της έννοιας της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας αντιστοιχεί στον "κόσμο του χθες"».
Αναλυτικά η ομιλία του Αλέξη Χαρίτση
«Κατ’ αρχάς, να ευχαριστήσω τους διοργανωτές του σημερινού συνεδρίου για την πρόσκληση.
Το συνέδριο, φέτος πραγματοποιείται, λίγες μέρες πριν τις εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων μας στο ευρωκοινοβούλιο σε μια πολύ κρίσιμη καμπή για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θέμα του είναι «ΜμΕ: Καινοτομία, ανταγωνιστικότητα και ευημερία σε ένα άστατο οικονομικό περιβάλλον». Και είμαι σίγουρος ότι ήδη έχουν ακουστεί και θα ακουστούν ενδιαφέροντα πράγματα για την ανάπτυξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.
Ας δούμε, όμως, από που προκύπτει και πώς διαμορφώνεται αυτό το άστατο οικονομικό περιβάλλον. Γιατί ένα πράγμα είναι η προσαρμογή των ΜμΕ στις σημερινές συνθήκες και η αναζήτηση εργαλείων και δράσεων για την ανάπτυξή τους κι ένα άλλο πράγμα είναι το περιβάλλον και οι συνθήκες που δημιουργούν το πρόβλημα. Που γεννούν το πρόβλημα.
Ας δούμε, λοιπόν, ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών, τι ακριβώς είναι αυτό που διακυβεύεται σήμερα στην Ευρώπη. Και πώς το αντιλαμβανόμαστε εμείς στη Νέα Αριστερά.
Η Ευρώπη, φίλες και φίλοι, βρίσκεται σήμερα σε μια βαθιά κρίση.
Αυτό δεν το λέμε εμείς. Αυτό είναι ο κοινός τόπος ανάμεσα στους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας για τις δυνατότητές της να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει:
Την κλιματική κατάρρευση. Το έλλειμα ανταγωνιστικότητας που έχει προκύψει μετά την αύξηση του κόστους ενέργειας και την Ουκρανική κρίση. Την αδυναμία της να ανταγωνιστεί την Κίνα και τις ΗΠΑ στην κούρσα της καινοτομίας.
Αυτό αποτυπώνεται εξάλλου και στις πρόσφατες μετρήσεις του επιχειρηματικού κλίματος - ειδικά για τις ΜμΕ - στη χώρα μας αλλά και στην Ευρώπη.
Τόσο η εαρινή έκδοση του Δείκτη Επιχειρηματικού Κλίματος ΜμΕ της SMEunited, όσο και στα καθ’ ημάς η πρόσφατη έρευνα στα τέλη του Μαρτίου του – εκ των συνδιοργανωτών - Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, επιβεβαιώνουν την πορεία προς την ύφεση.
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ και πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας κ. Μάριο Ντράγκι, στον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναθέσει να συντάξει την έκθεση για το μέλλον των ευρωπαϊκών οικονομιών, δήλωνε στις 16 Απριλίου, ότι η κυρίαρχη σύλληψη της έννοιας της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας αντιστοιχεί στον «κόσμο του χθες». Προσθέτοντας ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης: «…επιδιώξαμε μια συνειδητή στρατηγική προσπάθεια να χαμηλώσουμε τους μισθούς […] που, σε συνδυασμό με την προκυκλική δημοσιονομική πολιτική, το συνολικό αποτέλεσμα ήταν μόνο να μειώσουμε την εσωτερική ζήτηση και να υπονομεύσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο.».
Τον Μάριο Ντράγκι, φαντάζομαι, κανείς από εσάς δεν θα τον θεωρούσε ακραίο ριζοσπάστη.
Το κεντρικό του επιχείρημα, όμως, είναι ότι η Ευρώπη πίστεψε σε ένα διεθνές οικονομικό σύστημα, στο οποίο όλοι οι δρώντες θα ακολουθούσαν τους ίδιους κανόνες ελεύθερου ανταγωνισμού. Και η υπόσχεση αυτή αποδείχθηκε εσφαλμένη.
Οι βασικοί οικονομικοί ανταγωνιστές της Ευρώπης, η Κίνα και οι ΗΠΑ, χρησιμοποιούν το Κράτος κατά το δοκούν, για να επιδοτούν τους κρίσιμους εκείνους τομείς, που θα δώσουν στις οικονομίες τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.. Κατευθύνουν - στη βάση ενός αυστηρού κρατικού σχεδιασμού - τις επενδύσεις τους σε κρίσιμους τομείς, και έχουν εθνικά σχέδια για τη διασφάλιση των κρίσιμων πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για να ακολουθήσουν τους εν εξελίξει αναπόφευκτους τεχνολογικούς μετασχηματισμούς της εποχής μας - την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση.
Και – ιδιαίτερα κρίσιμο - χρησιμοποιούν το βάθος των χρηματοπιστωτικών τους αγορών και των διαθέσιμων καταθέσεων τους, για να επενδύσουν όπου κρίνει ο κεντρικός τους σχεδιασμός.
Άρα, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι, που θα αποτελέσει τον οδοδείκτη για τον μετασχηματισμό της Ένωσης, το οικονομικό αδιέξοδό της θα επιλυθεί μέσα από τη στροφή στις επενδύσεις αλλά και μέσα από την επιστροφή στο Κράτος.
Στο αναπτυξιακό Κράτος, όπως λέμε εμείς στη Νέα Αριστερά.
Είναι αυτή η ιδέα ευθυγραμμισμένη με τα όσα υποστηρίζουν και προωθούν οι κυρίαρχες πολιτικές οικογένειες της Ευρώπης;
Η απάντηση είναι μονολεκτικά όχι.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία - στο Μανιφέστο του για τις Ευρωεκλογές υποδείκνυε την Πράσινη Συμφωνία ως … «συσκοτισμένη» από κάποια, μάλλον πράσινη, ιδεολογία και για τον σκοπό αυτό σκοπεύει να την «κουρέψει».
Ομοίως, οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί, θέλουν να διατηρήσουν την αυτονομία των κρατών - μελών στην άσκηση οικονομικής πολιτικής και να αναστείλουν τις ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, νοσταλγώντας τις εποχές που τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα με κινητήρες εσωτερικής καύσης κυριαρχούσαν στις αγορές διεθνώς.
Έτσι, λοιπόν, βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου οι κυρίαρχες ιδέες των πολιτικών ελίτ της Ευρώπης βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με την πραγματικότητα της οικονομικής πολιτικής και των οικονομικών αναγκών της Ένωσης.
Δείτε για παράδειγμα το ζήτημα του Συμφώνου Σταθερότητας. Το Σύμφωνο Σταθερότητας, φίλες και φίλοι, επί της ουσίας το καταργήσαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Και πολύ καλά κάναμε!
Τόσο οι αναγκαιότητες επιδότησης της εργασίας και κρίσιμων οικονομικών τομέων όσο και το ίδιο το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το κατέστησαν ανεπίκαιρο.
Και ενώ τόσο η ίδια η Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, όσο και οι προοδευτικές ευρωομάδες των πρασίνων, της Αριστεράς και των Σοσιαλιστών καλούν για την μονιμοποίηση του μηχανισμού,
Και ενώ ο επικεφαλής της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ, Επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι, ζήτησε επίσημα στις 9 Απριλίου να μετατραπεί το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) της ΕΕ σε «μόνιμο» πόρο,
Η Ευρώπη φαίνεται - για άλλη μια φορά δυστυχώς - να διστάζει.
Και δεν διστάζει μόνο στους δημοσιονομικούς κανόνες.
Ενώ κατ’ ουσίαν βρίσκεται ήδη μέσα σε ένα εν εξελίξει δασμολογικό πόλεμο με την Κίνα, η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη αρνείται να υποχωρήσει από την ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς.
Έτσι καταφεύγει σε ακροβατισμούς.
Να μην το πούμε δασμολογική πολιτική, να μην το πούμε προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας,
Να το πούμε παράνομες κρατικές ενισχύσεις στην αποθήκευση ενέργειας στην Κίνα, να το πούμε κίνδυνο κυβερνοασφάλειας από τα κινεζικά δίκτυα ή ακόμα καλύτερα προστασία της ευρωπαϊκής ασφάλειας από τη συλλογή δεδομένων των κινεζικών ανεμογεννητριών.
Η κρίση όμως αυτή - και όλοι το αντιλαμβανόμαστε - δεν είναι μόνο οικονομική.
Είναι, δυστυχώς, ΚΥΡΙΩΣ γεωπολιτική.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η εισβολή της Ρωσίας αποτελεί παραβίαση κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου, στον οποίο έχει στηριχθεί η σημερινή - εύθραυστη -μεταπολεμική διεθνής τάξη.
Και όσο σημαντικό είναι να στηρίζουμε τον ουκρανικό λαό - ευαισθησία, όμως, που οφείλω να επισημάνω ότι δεν τη βλέπουμε στην εν εξελίξει γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού - άλλο τόσο σημαντικό είναι η Ευρώπη να εργάζεται για την Ειρήνη.
Η Ευρωπαϊκή διπλωματία, λοιπόν, παραιτήθηκε του ειδικού της βάρους και της χρησιμοποίησης της διαμεσολαβητικής της ισχύος, ώστε να τερματιστεί αυτό που πλέον μοιάζει με «πόλεμο χωρίς τέλος», ακολουθώντας τις υποδείξεις του αμερικανικού παράγοντα. Που στην αρχή της σύγκρουσης, έλεγε ότι οι «Ευρωπαίοι μπορεί να χρειαστεί να κρυώσουν για να υπερασπιστούν την ελευθερία τους.»
Σήμερα, όμως, η Ευρώπη είναι παγιδευμένη σε αυτή την έκκληση των ΗΠΑ, την ώρα που ακόμα και η στήριξη του ίδιου του αμερικανικού παράγοντα προς την Ουκρανία τίθεται εν αμφιβόλω.
Τι απαντάνε οι ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ σε αυτό το αδιέξοδο;
Και εδώ δυστυχώς το μέτωπο των προοδευτικών δυνάμεων δεν είναι αρραγές όταν π.χ. ο σοσιαλιστής Ζοζέφ Μπορέλ μάς λέει ότι ένας «……ένας συμβατικός πόλεμος υψηλής έντασης στην Ευρώπη δεν αποτελεί πλέον φαντασίωση».
Άρα, αφού οι επιλογές της Ευρώπης είναι μόνο ο πόλεμος διά αντιπροσώπου ή ο πόλεμος αυτός καθ’ αυτός, οι προτεραιότητές της δεν μπορούν να είναι άλλες από την ανασυγκρότηση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας.
Πέρα από τις προφανείς πολιτισμικές και ηθικές συνδηλώσεις που έχουν τέτοιες απόψεις,
Πέρα από το πόσα ταμπού σε σχέση με την μεταπολεμική διεθνή τάξη πρέπει να σπάσουν για να ακολουθήσουμε τα κελεύσματα του Γάλλου προέδρου να πάρουμε τα όπλα, ή όταν η Γερμανία επανεξοπλίζεται, τίθεται και ένα επιπλέον ερώτημα:
Μπορεί η Ευρώπη να χρηματοδοτήσει και την πράσινη μετάβαση και την καινοτομία και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο αλλά και τον «αιώνιο πόλεμο»;
Η απάντηση για εμάς είναι απλή και μονολεκτική.
Όχι.
Και για αυτόν τον λόγο, τα ενάρετα εργαλεία του κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού, που ενεργοποιήθηκαν στην πανδημία, φαίνεται να μην υπάρχει η διάθεση να επανενεργοποιηθούν για την επίτευξη της πράσινης μετάβασης.
Αλλά, αντίθετα, φαίνεται η άκρα δεξιά να εξασφαλίζει τις απαραίτητες συναινέσεις στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα - για την επανεκλογή της σημερινής προέδρου της Κομισιόν - ώστε τα ίδια εργαλεία, που εφευρέθηκαν για την Πράσινη Μετάβαση, να χρησιμοποιούνται, σήμερα, για τις ανάγκες του «αιώνιου πολέμου».
Αυτός ο προσανατολισμός της Ευρώπης προς τον πόλεμο (στην Ουκρανία, στην Παλαιστίνη, στη ζώνη του Σαχέλ), είναι μια υπαρξιακή απειλή για την ίδια την Ευρώπη.
Είναι το μεγάλο εμπόδιο που στέκεται μπροστά της, και το οποίο απειλεί να αποτρέψει τη διοχέτευση των οικονομικών πόρων προς την Πράσινη Μετάβαση, προς την πλήρη απανθρακοποίηση της οικονομίας της, και προς την διατήρηση του Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.
Η Γερμανική οικονομία προβλέπεται σήμερα από την Επιτροπή να αναπτυχθεί με 0,1% - τη χειρότερή της επίδοση μεταπολεμικά. Όμως η Γερμανική πολιτική ελίτ δεν μπορεί να προτάξει ένα σχέδιο συνεκτικότερο από αυτό του επανεξοπλισμού της χώρας.
Φίλες και φίλοι!
Επέλεξα σήμερα να σας μιλήσω περισσότερο για την Ευρώπη.
Είναι γνωστό ότι και στη χώρα μας, όπως και στα υπόλοιπα κράτη - μέλη, οι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες των ευρωεκλογών πρωτίστως με εθνικά κριτήρια.
Η ακρίβεια και η εγχώρια οικονομία αποτελούν εξάλλου το επίκεντρο της τρέχουσας προεκλογικής καμπάνιας.
Η κυβέρνηση, λοιπόν, θα λέει ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας είναι υψηλότεροι του ασθενικού ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Εμείς θα αντιτάσσουμε τη σκληρή πραγματικότητα, ότι οι Έλληνες έχουν την δεύτερη μικρότερη αγοραστική δύναμη στην Ευρωζώνη.
Η Ευρώπη, όμως, είναι το κοινό μας σπίτι και είναι παράλογο να μην μιλάμε για την ίδια την Ευρώπη σήμερα.
Η Ευρώπη, λοιπόν, σήμερα χρειάζεται ένα μόνιμο μηχανισμό κοινού δανεισμού για να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση και την καινοτομία.
Εμείς πιστεύουμε σε ένα «αιώνιο» Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και όχι σε έναν «Αιώνιο Πόλεμο».
Σε ένα Ταμείο Ανάκαμψης, όμως, που δεν θα δίνει φθηνότερο χρήμα μόνο σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά πρόσβαση στη χρηματοδότηση στις αποκλεισμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Για να επενδύσουν στην καινοτομία. Για να γίνουν ανταγωνιστικές. Για να μεγαλώσουν και να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους.
Και σε ένα Ταμείο που θα χτίζει την Ανθεκτικότητα – που οι περισσότεροι ξεχνάνε – γιατί οι απειλές της κλιμαιτκής κρίσης είναι τρομακτικές.
Δείτε τι συνέβη στη Θεσσαλία. Που ακόμα είναι πνιγμένη στη λάσπη. Για ποια καινοτομία και ανταγωνιστικότητα μπορούμε να μιλήσουμε στις ΜμΕ της Θεσσαλίας;
Η Ευρώπη όμως χρειάζεται και εκείνα τα διαρθρωτικά εργαλεία για να κατευθύνει τους πόρους αυτούς στα κατώτερα στρώματα.
Εμείς πιστεύουμε ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει π.χ. να κατευθυνθούν σε θεσμούς όπως οι ενεργειακές κοινότητες, η αναβάθμιση των δικτύων και η εξοικονόμηση ενέργειας σε μαζική κλίμακα.
Και να μην στηριζόμαστε μόνο στους μηχανισμούς της αγοράς και τις μεγάλες εταιρείες ενέργειας ως βασικούς δρώντες που θα μας οδηγήσουν στο ασφαλές λιμάνι της πράσινης ανάπτυξης.
Να βρούμε εργαλεία ώστε οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μην είναι ο μεγάλος χαμένος αλλά η αιχμή του δόρατος της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Η Ευρώπη χρειάζεται ενισχυμένους κοινούς φορολογικούς κανόνες και μια σταυροφορία ενάντια στους φορολογικούς παραδείσους, τη φοροδιαφυγή και την φοροαποφυγή των τεχνολογικών γιγάντων του διαδικτύου.
Η Ευρώπη δεν χρειάζεται και δεν μπορεί να αντέξει ένα race to the bottom στο κόστος εργασίας, ούτε και αποτελεί ένωση αλληλεγγύης όταν μεμονωμένες χώρες της, όπως η Ελλάδα, καταδικάζονται να λειτουργούν σαν ζώνες ειδικών εργασιακών συνθηκών για την ανάκτηση, υποτίθεται, της ανταγωνιστικότητας τους.
Εμείς, στην Νέα Αριστερά, πιστεύουμε σε μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια ρύθμισης της εργασίας με ιδιαίτερη έμφαση στις πρωτοβουλίες για την εξάλειψη της ελαστικής εργασίας και την ρύθμιση του πλαισίου στις πλατφόρμες και στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή.
Πιστεύουμε στην αναγκαιότητα θεσμοθέτησης ενός πανευρωπαϊκού και ενιαίου ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Μια τελευταία φράση: το διακύβευμα σήμερα για την Ευρώπη είναι υπαρξιακών διαστάσεων. Και βεβαίως αυτό επηρεάζει καθοριστικά και το δικό μας μέλλον, εδώ στην Ελλάδα. Πέρα από τον εγγενή πολιτικό μας απομονωτισμό.
Γιατί είτε η Ευρώπη θα είναι η Ευρώπη της αλληλεγγύης, η Ευρώπη ενάντια στις κοινωνικές ανισότητες, η Ευρώπη που παράγει νέο πλούτο και τον κατανέμει δίκαια, η Ευρώπη που αποτελεί έναν φωτεινό φάρο ειρήνης στον ταραγμένο κόσμο μας,
25°
