Δύσκολο το ξύπνημα το πρωί της Κυριακής. Ειδικά όταν πρόκειται για ένα συμπόσιο πολλών ωρών, με πολλές εισηγήσεις και συζητήσεις στο μουσείο Μπενάκη. Ωστόσο, όταν το θέμα έχει πια πάρει τη μορφή του κατεπείγοντος κανείς δεν σκέφτεται τον ύπνο που χάνει. Τίτλος της ημερίδας «Η Αθήνα σε κρίση» ή αλλιώς η υποβάθμιση του ιστορικού κέντρου και η διατύπωση προτάσεων για την αναβάθμισή του. Με τη διαφορά ότι αυτοί που τώρα διεκδικούν ρόλο και λόγο στη λύση του προβλήματος είναι οι αρχιτέκτονες. «Η αρχιτεκτονική δεν μπορεί να λειτουργήσει εν κενώ. Η αρχιτεκτονική δεν είναι πολυτέλεια και δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει την πόλη σ’ άλλους» εξηγεί στην A.V. ο Ανδρέας Κούρκουλας, αρχιτέκτονας και αναπληρωτής καθηγητής στο Ε.Μ.Π. Σε αυτήν την προσπάθεια δεν είναι μόνος. Μαζί με συναδέλφους στο Μετσόβειο και στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας έχει χείρα βοηθείας από την Ελβετία. Το Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής Παραγωγής (LAPA) του πανεπιστημίου της Λοζάνης (EPFL) θα μείνει στην Αθήνα ένα χρόνο και θα εκπονήσει έρευνα με τίτλο «Αθήνα, πόλη μεταναστών/ Αρχιτεκτονική της ενσωμάτωσης».
Aυτοί οι 35 Ελβετοί (καθηγητές και φοιτητές) πηγαίνουν συνήθως όπου βλέπουν κρίση. Η Αβάνα και το Μπαχρέιν ήταν οι δύο προηγούμενοι σταθμοί τους, μέχρι να καταλήξουν στην πρόκληση της Αθήνας. «Γιατί επιλέξατε εμάς;» ρωτώ τον Χάρι Γκούγκερ, επικεφαλής της ομάδας και καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο EFPL: «Ο πρώτος λόγος είναι καθαρά προσωπικός. Επισκέπτομαι την Αθήνα από το 1974. Τότε είχα βρεθεί αποκλεισμένος σε μια πόλη που ζούσε την κρίση του πραξικοπήματος στην Κύπρο. Σήμερα είμαι εδώ γιατί όλα τα φώτα της δημοσιότητας έχουν πέσει και πάλι στην Αθήνα, αλλά είναι όλα αρνητικά. Είναι μεγάλη η απόκλιση μεταξύ της ποιότητας και της δυναμικής που βλέπω εγώ στην πόλη και της κακής φήμης που έχει αποκτήσει είτε λόγω της υφισταμένης οικονομικής κρίσης είτε λόγω των γεγονότων του 2008».
Tο πρωί της Κυριακής, αυτοί που σίγουρα δεν δυσκολεύονται να ξυπνήσουν είναι οι μετανάστες. Πηγαίνοντας για το μουσείο Μπενάκη στα Προπύλαια έχει στηθεί ολόκληρη λαϊκή αγορά του παρεμπορίου, η Ομόνοια ακούγεται σαν πλατεία των Βαλκανίων και ο πεζόδρομος της Ερμού ανήκει στο παζάρι των ρακοσυλλεκτών. Η ομάδα LAPA λέει ότι θα ασχοληθεί μ’ όλα αυτά. «Σε μια κοινωνία παίζει ρόλο το πώς βλέπουν οι πολίτες τους μετανάστες. Και σήμερα οι Έλληνες είναι αρνητικοί, διακατέχονται από φόβο. Είναι κρίμα διότι η Αθήνα έχει μακρά μεταναστευτική ιστορία. Κάποτε είχε καταφέρει να απορροφήσει το μεταναστευτικό ρεύμα. Σήμερα δίνει μεγάλη μάχη και είναι πολύ κοντά στο να τη χάσει».
Σε αντίθεση με τους Έλληνες ακαδημαϊκούς που έχουν μια τάση να πολυλογούν, ο Χάρι Γκούγκερ είναι συνοπτικός, μιλάει με παραδείγματα και φαίνεται ότι την ξέρει καλά την πόλη. «Η αρχιτεκτονική μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση του αστικού ιστού. Ο επανασχεδιασμός των δημόσιων χώρων δημιουργεί νέες ομάδες πολιτών. Γενικώς στην Ελλάδα βλέπεις μερικά πράγματα και απορείς: Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το Κοινωνικό Φαρμακείο στην πλατεία Βαρβακείου Αγοράς. Είναι σα να είπαν σε κάποιον: «Μπορείς να τα κάνεις όλα λάθος;». Και αυτός το έκανε. Η πλατεία, ο σχεδιασμός και ο ρόλος του φαρμακείου δεν επικοινωνούν. Είναι σα να μην υπάρχει». Προς το μεσημέρι το αμφιθέατρο του μουσείου Μπενάκη τελικά γέμισε, κυρίως από φοιτητές. Εκεί ήταν και ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αθηνών Γιώργος Καμίνης, για να πάρει ιδέες.
12°
