Failing Forward είναι το νέο Podcast για τη διαχείριση της αποτυχίας

«Το Failing Forward είναι μια ιδέα που ξεκίνησε στο πλαίσιο του Story mentor», μου εξηγεί η Αγγελική Κοσμοπούλου, της ΜΚΟ που αξιοποιεί την αφηγηματικότητα –τις ιστορίες, τα προσωπικά παραδείγματα– ως μέσο επικοινωνίας, ευαισθητοποίησης και πρόκλησης αλλαγής.

«Θέλαμε ν’ ανοίξουμε τον διάλογο για την αποτυχία, ένα σημαντικότατο ζήτημα για το οποίο δεν μιλάμε ανοιχτά στην κοινωνία μας, με αποτέλεσμα να γίνεται εμπόδιο στην προσωπική και την επαγγελματική μας πραγμάτωση, στην ισορροπία της ζωής μας.

»Το Story mentor τρέχει μια σειρά τέτοιων ενεργειών, που σκοπό έχουν να σηκώσουν το πέπλο από το δημοσίως άβολο – ή, για να το πω λιγότερο ποιητικά, να ευαισθητοποιήσουν το ευρύ κοινό για ζητήματα που σπάνια συζητιούνται δημοσίως, όπως το τραύμα που αφήνει ο καρκίνος ή η “γυάλινη οροφή” που συναντούν οι γυναίκες στην επαγγελματική τους εξέλιξη.

»Για παράδειγμα, το πρόγραμμα “Βάλε την μπέρτα σου”: Πρόκειται για ιστορίες γυναικών που μας εξηγούν πώς κατάφεραν, μια στιγμή στη ζωή τους, να βρουν τη δύναμη να αντλήσουν από μέσα τους το κουράγιο να κάνουν κάτι που θεωρούσαν αδύνατο». «Κάτι σαν υπερήρωες;» τη ρωτάω. «Ναι, τέτοιους μικρούς ή μεγαλύτερους ηρωισμούς. Πιστεύω ότι όλες κρύβουμε αυτές τις δυνάμεις μέσα μας, είναι μια εργαλειοθήκη που κατέχουμε – απλώς μερικές γυναίκες συναντήθηκαν με συνθήκες που τις ανάγκασαν να τις χρησιμοποιήσουν. Η Μαλάλα Γιουσαφζάι, ας πούμε, διψούσε για μόρφωση. Η απόπειρα δολοφονίας της ήταν η στιγμή που την ανάγκασε να εξασκήσει τη δύναμη που είχε μέσα της, να μιλήσει δημοσίως και να παλέψει για το δικαίωμα κι άλλων κοριτσιών στην εκπαίδευση στον μουσουλμανικό κόσμο.

»Τέτοιου είδους ιστορίες μάς ενδιαφέρουν στο Story mentor. Το Failing Forward, αυτή η σειρά από podcast που φιλοξενούνται από την Athens Voice και ανεβαίνουν κάθε Πέμπτη, μιλάει για τη δύναμη που μπορούμε να αντλήσουμε από τις προσωπικές μας αποτυχίες. Ξέρεις, εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν έχουμε την κουλτούρα να μιλάμε για τις αποτυχίες μας. Τις κρύβουμε, δεν θα τις δεις ποτέ στο βιογραφικό μας, παρόλο που είναι απολύτως καθοριστικές για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη ζωή. Πας στην Αμερική να κάνεις συνέντευξη πρόσληψης σε νέα δουλειά ή συμμετοχής σε κάποιο επενδυτικό σχήμα και σε ρωτάνε αμέσως: “Εσείς πώς έχετε διαχειριστεί τις αποτυχίες στη ζωή σας;” Γιατί θέλουν να μάθουν τι μαθήματα έχεις πάρει στη ζωή σου, αν είσαι ανθεκτικός ως άνθρωπος».

— Έχεις εσύ αντίστοιχη προσωπική ιστορία αποτυχίας;

Εννοείται. Όλα τα πρότζεκτ του Story mentor εμπνέονται από μια προσωπική ανάγκη, μια προσωπική ιστορία:

Στις αρχές του 2010, βρέθηκα μπροστά σε μια συνθήκη που τη βίωσα ως τεράστια αποτυχία: έχασα όλα τα χρήματα που είχα κερδίσει από τη δουλειά μου. Ο τρόπος που αντιμετώπισα αυτό το «χαστούκι», η δική μου πορεία αντίδρασης, μου έμαθε ένα σωρό πράγματα. Στην αρχή, για 1-2 χρόνια, δεν μιλούσα γι’ αυτό δημοσίως, μόνο σε οικεία μου πρόσωπα. Μετά, όταν άρχισα ν’ ανοίγομαι περισσότερο, δέχτηκα ένα εύρος αντιδράσεων, από τη λύπηση μέχρι την απαξίωση: «Καλά να πάθεις που πήγες κι έμπλεξες με πράγμα που δεν ξέρεις». Αυτές οι αντιδράσεις μ’ έκαναν να αναθεωρήσω πάρα πολλές προσωπικές σχέσεις, αλλά και την εικόνα που είχα για τον ίδιο μου τον εαυτό. Κατάλαβα ότι, σε μια τόσο δύσκολη στιγμή, ο μόνος άνθρωπος στον οποίο μπορώ στα σίγουρα να βασίζομαι είναι ο εαυτός μου.

Άντλησα λοιπόν κουράγιο από μέσα μου, μεταφέροντας δυνάμεις από άλλες πτυχές της ζωής μου που θεωρούσα επιτυχημένες: Έχεις τρέξει τόσους μαραθωνίους, έλεγα στον εαυτό μου. Πήγες κόντρα σε όλους και παντρεύτηκες τον άντρα που ερωτεύτηκες και έκανες τη σχέση σας να λειτουργήσει. Γιατί να σκύψεις το κεφάλι τώρα; Κοιτούσα δηλαδή πίσω, αναζητώντας στιγμές που είχα αντλήσει από μέσα μου μια δύναμη που δεν ήξερα ότι είχα.

Και η πρώτη φορά που μίλησα δημόσια για όλο αυτό ήταν απολύτως καταλυτική για μένα. Ξεκίνησε έτσι μια αυτοθεραπεία του δικού μου τραύματος με τον δικό μου τρόπο. Και όσο έβλεπα πόσο πολύ είχα ωφεληθεί από το να μιλώ δημοσίως, τόσο περισσότερο ήθελα να βρω τον τρόπο να μεταδώσω τη γνώση αυτού του «εργαλείου» και σε άλλους ανθρώπους.

Έδωσα μια ομιλία στο TEDx Cagliari, στη Σαρδηνία. Μετά βρήκαμε χρηματοδότηση και ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα-πιλότο, παράγοντας τα πρώτα podcast για την έννοια της Αποτυχίας – αυτά είναι που ανεβαίνουν κάθε Πέμπτη στην πλατφόρμα της Athens Voice. Επιβεβαίωσα έτσι και μια διαίσθηση που είχα ότι ο κόσμος έχει πραγματικά την ανάγκη να μιλήσει γι’ αυτά τα πράγματα. Η αίσθηση της αποτυχίας είναι φοβερά κοινή, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης διαδρομής.

— Για πες μου ένα παράδειγμα από τα υπάρχοντα podcasts.

Μία από τις γυναίκες που μιλούν είναι η Αρετή Τσοχατζοπούλου, η κόρη του Άκη Τσοχατζόπουλου, αν θυμάσαι, που πέρασε 2,5 χρόνια στη φυλακή. Είναι η πρώτη φορά που ένιωσε ασφαλής να μιλήσει για την ιστορία της. Και ξέρεις τι λέει; Ότι για κείνη η φυλακή δεν ήταν αποτυχία. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να φτιάξει μετά τη σχέση της με τα παιδιά της.

Κάθε γυναίκα που μου έχει μιλήσει έχει διαφορετική αίσθηση της αποτυχίας. Δεν υπάρχει ενιαίο μέτρο. Πολλές, μάλιστα, έχουν διαμετρικά αντίθετη μεταξύ τους αίσθηση του τι συνιστά αποτυχία – αλλά ο κοινός παρονομαστής είναι ότι η αποτυχία τις έβγαλε από το comfort zone τους. Μια άλλη συνομιλήτριά  μου, ας πούμε, αδιανόητα επιτυχημένη στην επαγγελματική της ζωή, θεώρησε αποτυχία το γεγονός ότι πήρε διαζύγιο.

— Και τι άλλο κάνει το Failing Forward εκτός από podcast;

Κάνουμε ανοιχτές εκδηλώσεις με κοινό. Στις 13/5 πάμε στην Πάτρα να μιλήσουμε για την Αποτυχία στο Regional Growth Conference. Σκοπός είναι να επεκτείνουμε αυτές τις παρουσιάσεις σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.

Την ίδια στιγμή τρέχουμε ένα workshop που λέγεται Failing Forward Lab και απευθύνεται σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που θέλουν να προσφέρουν ένα 3ωρο «ταξίδι στην αποτυχία» στους υπαλλήλους τους, για το τι σημαίνει για τον καθένα η επαγγελματική αποτυχία και πώς να μιλήσουν γι’ αυτήν στον επαγγελματικό χώρο χωρίς να φοβούνται. Αυτά είναι φοβερά χρήσιμα εργαλεία για μια ομάδα όταν οι «συμμαθητές» είναι συνάδελφοι: έρχονται στο πρόγραμμα φορώντας την πανοπλία της δύναμης κι εμείς τους μαθαίνουμε πώς να την απεκδύονται και να ξεκινούν από την ευαλωτότητα, ενδυναμώνοντας όλη την ομάδα.

Πρέπει να σου πω εδώ πως το Lab μπορεί να προσφερθεί και από επιχειρήσεις σε ομάδες εκτός επιχείρησης, ως δώρο – π.χ. σε ομάδες αστέγων ή κακοποιημένων γυναικών. Άρα κάποιος μπορεί να το αγοράσει για να το αξιοποιήσει ή να το προσφέρει.

— Πώς το να ξεκινάς από την ευαλωτότητα οδηγεί στη δύναμη;

H Μπρενέ Μπράουν έχει αποδείξει εδώ και καιρό ότι η ενσυναίσθηση και η ευαλωτότητα παράγουν καλύτερους ηγέτες στον εργασιακό χώρο. Αλλά η εξήγηση είναι, εν ολίγοις, η εξής: η ευαλωτότητα είναι κάτι το κοινό, κάτι που έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Ξεκινώντας λοιπόν από εκεί, από την κοινή μας ανθρώπινη φύση, κι όχι από τις εξαιρετικές ικανότητες που μπορεί να έχει αποκτήσει ο καθένας σε βάθος χρόνου, μπορεί κανείς να διδάξει διά του παραδείγματος – κι αν ασχολείται με την ηγεσία, να ηγηθεί διά του παραδείγματος. Η έκκληση προς την κοινή μας βάση εμπνέει πάντα. Και οι μελετητές ηγεσίας θεωρούν πια εντελώς αυταπόδεικτο ότι η ηγεσία διά του παραδείγματος καταργεί την αίσθηση των πολλών σκαλοπατιών που χωρίζουν τον πρώτο από τον τελευταίο σε μια επιχείρηση”.

 — Θα ήθελα πολύ να βάλω κι εγώ σε λίγες λέξεις το γιατί νιώθω ότι η ευαλωτότητα και η τρυφερότητα είναι πηγή δύναμης και στην καθημερινή ζωή, όχι μόνο στην επιχειρηματική ή στο πλαίσιο της επαγγελματικής ανέλιξης. Πράγμα που με οδηγεί στην τελευταία μου ερώτηση διά της πλαγίας οδού, γιατί η τρυφερότητα και η ευαλωτότητα συχνά θεωρούνται –λανθασμένα, κατά τη γνώμη μου– γυναικείες αρετές. Και στο σκεπτικό τού γιατί το Failing Forward απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες λες ότι οι γυναίκες παίρνουν την αποτυχία προσωπικά. Σε διαφορετικό βαθμό από τους άντρες, θες να πεις;

Απολύτως. Έχει καταγραφεί από έρευνες η διαφορετική αντιμετώπιση της αποτυχίας ανάμεσα στα δύο φύλα. Οι περισσότεροι άντρες την αντιμετωπίζουν ως stepping stone, βήμα στην εξέλιξή τους, ακόμα κι αν πρόκειται για μια μεγάλη επαγγελματική αποτυχία – «πακετάρεται» χωρίς συναισθηματικό ή ψυχολογικό φορτίο. Αντιθέτως, όταν οι γυναίκες αποτυγχάνουν, συνήθως δεν λένε «α, είχα μια αποτυχία», αλλά «είμαι αποτυχημένη». Αυτό εννοώ λέγοντας ότι την παίρνουν προσωπικά: θεωρούν ότι καθορίζει τη ζωή τους και την ταυτότητά τους. Η συνέπεια αυτού είναι ότι τις αποτρέπει από το να ξαναπροσπαθήσουν, από το να ξαναδοκιμάσουν.

— Φαντάζομαι, οι αιτίες έχουν ψυχαναλυτική ή κοινωνιολογική εξήγηση.

Κι εγώ αυτό φαντάζομαι, συνεπώς δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτές. Αυτό όμως που μπορώ να πω στα σίγουρα είναι πως είναι εμφανές ότι η αποτυχία συγχωρείται σε μια γυναίκα από το περιβάλλον της πολύ λιγότερο απ’ ό,τι σ’ έναν άντρα. Όταν εγώ μιλούσα για τη μεγάλη μου, προσωπική αποτυχία, γυρνούσαν και μου έλεγαν: «Τι τα ’θελες εσύ αυτά, να φτιάξεις επιχείρηση, μια αρχαιολόγος; Δεν είναι αυτά για σένα». Ποιος λέει σ’ έναν άντρα «δεν είναι αυτά για σένα»; Αντί να σου πουν «οκέι, shit happens, πάμε παρακάτω», σε προτρέπουν να τα ξεχάσεις όλα, να γυρίσεις στην αφετηρία, λες και παίζεις Monopoly. Ε, αυτές τις αντιδράσεις θέλουμε να σπάσουμε, να απελευθερώσουμε τις γυναίκες από τα δεσμά τους. 

***

Ακούστε τα podcast του Failing Forward εδώ, στο Spotify, στο apple podcasts ή όπου αλλού ακούτε τα podcasts σας.