Ο σεισμός των 8,8 Ρίχτερ στη Ρωσία πυροδότησε μια παγκόσμια κούρσα ενάντια στον χρόνο – και έδειξε πόσα έχουν μαθευτεί από το 2004
Την Τετάρτη, ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν ποτέ καταγραφεί έπληξε μια αραιοκατοικημένη περιοχή στην άκρη της ανατολικής Ρωσίας.
Προκάλεσε τσουνάμι που άρχισε να διασχίζει τον ωκεανό με εκατοντάδες χιλιόμετρα την ώρα. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια κούρσα ενάντια στον χρόνο: τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης τέθηκαν αμέσως σε λειτουργία, καθώς τα κύματα κατευθύνονταν προς τις ακτές της Ιαπωνίας, της Χαβάης και της δυτικής ακτής των ΗΠΑ.
Μέχρι στιγμής οι ζημιές φαίνεται να είναι περιορισμένες, κάτι που οφείλεται εν μέρει στην επιτυχία μιας παγκόσμιας και άμεσα συντονισμένης προσπάθειας διαχείρισης της καταστροφής. Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι ειδοποιήθηκαν έγκαιρα και απομακρύνθηκαν με ασφάλεια από τα σπίτια τους.
Στην καρδιά αυτής της εντυπωσιακής αντίδρασης βρέθηκε το Pacific Tsunami Warning Centre (PTWC), που εδρεύει στη Χαβάη. Ιδρύθηκε το 1949 και από τη δεκαετία του 1960 παρακολουθεί τσουνάμι σε ολόκληρο τον Ειρηνικό. Μια μικρή ομάδα ειδικών εντόπισε το μέγεθος και το βάθος του σεισμού και αμέσως ενεργοποιήθηκε προειδοποίηση για τσουνάμι. Όλα λειτούργησαν «σαν ρολόι» – η ταχύτητα και η ακρίβειά τους ενδέχεται να έσωσαν χιλιάδες ζωές, ενώ οι προσωρινά εκτοπισμένοι επιτρέπεται πλέον να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Ωστόσο, αυτή η δουλειά απειλείται. Το PTWC είναι μέρος μιας αμερικανικής κρατικής υπηρεσίας που έχει δεχθεί περικοπές από τη διοίκηση Τραμπ.
Ο σεισμός σημειώθηκε 47 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και οι σεισμικές δονήσεις εκτείνονταν σε ακτίνα 200 μιλίων. Τα τσουνάμι κινούνται στον ωκεανό με περίπου 800 χιλιόμετρα την ώρα, δηλαδή με την ταχύτητα ενός τζάμπο τζετ, επομένως κάποιες κοινότητες είχαν στη διάθεσή τους μόνο λίγα λεπτά για να αντιδράσουν – ενώ άλλες, στην απέναντι πλευρά του ωκεανού, είχαν λίγες ώρες. Αντίθετα με τις κινηματογραφικές απεικονίσεις, τα τσουνάμι δεν είναι ένα τεράστιο κύμα αλλά συχνά αποτελούνται από πολλά κύματα που συνεχίζουν να ταξιδεύουν στον κόσμο για μέρες.
Ποια είναι η κατάσταση με τις ζημιές και πού εντοπίζονται;
Καταγράφηκαν κύματα τσουνάμι ύψους έως και 4 μέτρων στην Καμτσάτκα. Σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους, κάποια κτίρια στην παραλιακή περιοχή του Σεβέρο-Κουρίλσκ παρασύρθηκαν από τη θάλασσα. Το Κρεμλίνο δήλωσε πως τα συστήματα προειδοποίησης «λειτούργησαν καλά» και δεν υπήρξαν θύματα.
Το τσουνάμι προκάλεσε προειδοποιήσεις και εκκενώσεις σε ολόκληρο τον Ειρηνικό, μεταξύ άλλων στην Ιαπωνία, τη δυτική ακτή των ΗΠΑ, τη Χαβάη, τον Καναδά, τη Χιλή, το Εκουαδόρ και τη Νέα Ζηλανδία. Ωστόσο, το ύψος των κυμάτων ήταν τελικά χαμηλότερο από τις αρχικές προβλέψεις. Στη Χαβάη τα υψηλότερα κύματα έφτασαν τα 1,8 μέτρα, στην Καλιφόρνια καταγράφηκαν κύματα λίγο πάνω από 1 μέτρο, ενώ στην Ιαπωνία δεν ξεπέρασαν το μισό μέτρο.
Πόσο καλά λειτούργησε το σύστημα προειδοποίησης;
Οι τοπικές αρχές έδωσαν σαφείς οδηγίες εκκένωσης και ανέφεραν συγκεκριμένες τοποθεσίες σε περισσότερες από δώδεκα χώρες.
Στη Χαβάη, για παράδειγμα, οι σειρήνες προειδοποίησης ήχησαν, εκδόθηκαν εντολές εκκένωσης για παράκτιες περιοχές, και το τμήμα διαχείρισης εκτάκτων αναγκών της Χονολουλού ανακοίνωσε: «Πάρτε μέτρα. Αναμένονται καταστροφικά κύματα τσουνάμι». Οι πολίτες έλαβαν ειδοποιήσεις στα κινητά τους. Όλα τα νησιά ενεργοποίησαν κέντρα επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης, άνοιξαν καταφύγια, και οι κάτοικοι παράκτιων περιοχών οδηγήθηκαν σε υψηλότερο έδαφος.
Παρόμοιες ειδοποιήσεις εκδόθηκαν και αλλού. Στην Ιαπωνία, σχεδόν 2 εκατομμύρια άνθρωποι διατάχθηκαν να εκκενώσουν τις κατοικίες τους. Τα τοπικά μέσα ανέφεραν έναν θάνατο: μια γυναίκα σκοτώθηκε καθώς έπεσε με το αυτοκίνητό της σε γκρεμό, προσπαθώντας να διαφύγει. Στη Χιλή, οι αρχές πραγματοποίησαν αυτό που το υπουργείο Εσωτερικών χαρακτήρισε ως «την πιο μαζική εκκένωση που έχει γίνει ποτέ στη χώρα μας», με τη συμμετοχή 1,4 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Ο καθηγητής Ilan Kelman, ειδικός στις καταστροφές και την υγεία στο University College London, δήλωσε: «Φαίνεται ότι υπήρξε πολύ αποτελεσματική αντίδραση. Οι πολίτες είχαν μακροχρόνια εκπαίδευση και ετοιμότητα να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν». Εκτιμά ότι αυτή η προετοιμασία έσωσε χιλιάδες ζωές. Την περίοδο αυτή, πολλές ακτές του Ειρηνικού φιλοξενούν τουρίστες, που συχνά δεν γνωρίζουν τα τοπικά συστήματα προειδοποίησης ή τις ζώνες εκκένωσης, κάτι που μπορεί να δυσκολέψει τις διαδικασίες.
«Από τα μέρη που επλήγησαν από τα κύματα του τσουνάμι, φαίνεται πως πολλές ζωές σώθηκαν χάρη στην εμπειρία του παρελθόντος», λέει ο Kelman – και συγκεκριμένα χάρη στο τραυματικό μάθημα του τσουνάμι της 26ης Δεκεμβρίου 2004, το οποίο στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 200.000 ανθρώπους. Τότε δεν υπήρχε περιφερειακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, και ο Ινδικός Ωκεανός δεν θεωρούνταν περιοχή υψηλού κινδύνου. Μερικές προειδοποιήσεις στάλθηκαν μέσω φαξ ή email, και δεν έφτασαν ποτέ στους ανθρώπους εγκαίρως.
Το τσουνάμι του 2004 ήταν επίσης πολύ πιο καταστροφικό – με κύματα που ξεπέρασαν τα 30 μέτρα. Αντίθετα, σε αυτό το συμβάν τα κύματα έφτασαν το πολύ τα 5 μέτρα (στη Ρωσία), ενώ στις περισσότερες περιοχές δεν ξεπέρασαν το ένα μέτρο και σε πολλές δεν υπήρξε καν εμφανές αποτέλεσμα. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι ζημιές ήταν περιορισμένες.
Τι βελτιώσεις μπορούν να γίνουν;
Πολλά διεθνή κέντρα στέλνουν αυτόματα ειδοποιήσεις για σεισμούς, ανάλογα με την τοποθεσία. Το σύστημα προειδοποίησης για τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό δημιουργήθηκε μετά το 2004. Ο Kelman λέει: «Δεν είχε γίνει ποτέ πριν, γιατί θεωρούνταν πολύ δαπανηρό και πάντα υπήρχαν άλλες προτεραιότητες. Ξαφνικά έγινε προτεραιότητα... Έχει δοκιμαστεί αρκετές φορές με ανάμεικτα αποτελέσματα, οπότε πρέπει να το βελτιώσουμε». Δεν υπάρχει αντίστοιχο αποτελεσματικό σύστημα για τον Ατλαντικό Ωκεανό.
Το βασικό κέντρο που εντόπισε τον σεισμό ήταν το PTWC. «Αντέδρασαν αμέσως», λέει ο Kelman. «Η γνώση του μεγέθους, του βάθους και του τύπου του σεισμού τους έκανε να υποψιαστούν ότι υπήρχε σοβαρή πιθανότητα μεγάλου τσουνάμι. Έβγαλαν τις απαραίτητες προειδοποιήσεις και διένειμαν τα μηνύματα, τα οποία μετέδωσαν οι εθνικές και τοπικές αρχές».
Ωστόσο, το PTWC ανήκει σε μια αμερικανική υπηρεσία που στοχεύτηκε από περικοπές υπό την ηγεσία του Έλον Μασκ νωρίτερα φέτος. Ο Kelman λέει πως το συγκεκριμένο γεγονός αποδεικνύει πόσο απαραίτητο είναι το κέντρο. «Ελπίζουμε ότι, αν οι περικοπές τους επηρέασαν, θα αντιστραφούν και ότι οι άνθρωποι που έσωσαν ζωές σήμερα θα έχουν στο εξής τη στήριξη και τους πόρους που τους αξίζουν.
»Φαίνεται ότι ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικοί, και τους οφείλουμε πολλές ευχαριστίες για τη σωστή διαχείριση και τη διάσωση τόσων ζωών».
14°
