Τι διαβάζει ο Νετανιάχου: Το βιβλίο «Στόχος Τεχεράνη» στο γραφείο του πρωθυπουργού

Την Παρασκευή, 20 Ιουνίου 2025, οι Times του Λονδίνου δημοσίευσαν μια φωτογραφία του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου: τηλεφωνεί από το γραφείο του ανάμεσα σε έγγραφα που έχουν υποστεί οπτική αλλοίωση για να μην αναγνωρίζονται. Υπάρχει και ένα βιβλίο σε πρώτο πλάνο που φαίνεται πεντακάθαρα. Ο τίτλος του: «Target Tehran» (Στόχος Τεχεράνη), των Yonah Jeremy Bob και Ilan Evyatar.

Το άρθρο του δημοσιογράφου Ρίτσαρντ Σπένσερ με τίτλο «Το βιβλίο που ενδέχεται να ενέπνευσε τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να κηρύξει πόλεμο στο Ιράν» πραγματεύεται την πιθανή σχέση του βιβλίου και της απόφασης Ισραηλινών και Αμερικανών να επιτεθούν στο Ιράν. Το βιβλίο εκδόθηκε δύο εβδομάδες πριν από την επίθεση της Χαμάς, την 7η Οκτωβρίου 2023, που ήταν η αρχή μιας άνευ προηγουμένου καταστάσεως στις ήδη εχθρικές σχέσεις Ισραηλινών, Ιρανών και των σιιτών εκπροσώπων τους• Χεζμπολάχ, Χαμάς, Χούθι και ιρακινές πολιτοφυλακές. Οι δύο ισραηλινοί στρατιωτικοί ανταποκριτές έχουν κάνει εκτεταμένη έρευνα για τον μακροχρόνιο ημι-μυστικό πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν, ο οποίος έχει πλέον ξεσπάσει ανοιχτά. Το βασικό γεγονός είναι η κλοπή το 2018, από τη Μοσάντ, μισού τόνου εγγράφων που αποτελούσαν ένα είδος ιστορικού αρχείου του πυρηνικού προγράμματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πρόκειται για μια ιστορία κατασκοπείας, σαμποτάζ, δολοφονιών και μυστικής διπλωματίας εξίσου συναρπαστική με τηλεοπτικά θρίλερ όπως το Homeland, το Fauda και το The Black List. Αλλά δεν πρόκειται για έργο μυθοπλασίας, ή τουλάχιστον έτσι διατείνονται οι συγγραφείς του. Όπως και να έχει, με κύριο άξονα την επιχείρηση της κλοπής των αρχείων που έκαναν γνωστό το ιστορικό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν για στρατιωτικούς σκοπούς, το «Target Tehran» επικεντρώνεται στη Μοσάντ και το Ιράν, αλλά υπάρχει και μια προϊστορία στις προσπάθειες του Ισραήλ να αμυνθεί έναντι πυρηνικών απειλών εκ μέρους των εχθρών του.

Αυτή η προϊστορία αρχίζει στις 7 Ιουνίου 1981, όταν δύο τετράδες ισραηλινών βομβαρδιστικών μαχητικών F-16A αναχώρησαν από την αεροπορική βάση Etzion στη χερσόνησο του Σινά, που τότε κατείχε το Ισραήλ, με προορισμό να πλήξουν και να καταστρέψουν τον πυρηνικό αντιδραστήρα Osirak νοτιοανατολικά της Βαγδάτης, στο Ιράκ. Σε συνέντευξή του λίγες ημέρες αργότερα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μεναχέμ Μπέγκιν είχε δηλώσει: «Αυτή η επίθεση θα αποτελέσει προηγούμενο για κάθε μελλοντική κυβέρνηση στο Ισραήλ... κάθε μελλοντικός Ισραηλινός πρωθυπουργός θα ενεργεί, σε παρόμοιες περιστάσεις, με τον ίδιο τρόπο». Και έτσι γεννήθηκε αυτό που έμεινε γνωστό ως Δόγμα Μπέγκιν, το οποίο έκτοτε καθοδηγεί την πολιτική του Ισραήλ ως προς τα όπλα μαζικής καταστροφής. Δοκιμάστηκε για άλλη μια φορά το 2007, όταν ισραηλινά αεροσκάφη βομβάρδισαν και κατέστρεψαν έναν πυρηνικό αντιδραστήρα κατασκευασμένο από τη Βόρεια Κορέα και χρηματοδοτούμενο από το Ιράν στο Deir ez-Zor της Συρίας. Αλλά ενώ το δόγμα είναι σίγουρα ισραηλινό, οι ενέργειες του Ισραήλ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων άλλων χωρών δεν είναι ούτε μοναδικές ούτε πρωτοφανείς. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι βρετανικές ειδικές δυνάμεις και οι μαχητές της νορβηγικής αντίστασης πραγματοποίησαν χερσαίες επιδρομές εναντίον ενός εργοστασίου βαρέως ύδατος που λειτουργούσε στη Νορβηγία από τη ναζιστική Γερμανία στο πλαίσιο ενός πιθανού προγράμματος πυρηνικών όπλων. Η ίδια εγκατάσταση βομβαρδίστηκε επίσης σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις από την αμερικανική αεροπορία. Στις αρχές του 1945, αμερικανικά βομβαρδιστικά στόχευσαν μια ιαπωνική εγκατάσταση έρευνας πυρηνικών όπλων. Το 1964, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Λίντον Τζόνσον, οι ΗΠΑ εξέτασαν τόσο μυστικές ενέργειες όσο και βομβαρδιστικές επιθέσεις εναντίον της Κίνας για να την εμποδίσουν να γίνει πυρηνική δύναμη, αν και οι Αμερικανοί τελικά συμβιβάστηκαν με την απόκτηση ατομικών όπλων από τη Λαϊκή Δημοκρατία και δεν πραγματοποιήθηκε καμία επίθεση. Το Ιράκ και το Ιράν βομβάρδισαν ο ένας τις εγκαταστάσεις πυρηνικής έρευνας του άλλου κατά τη διάρκεια του οκταετούς πολέμου (1980–1988) μεταξύ τους. Καμία χώρα, ωστόσο, δεν έχει αναλάβει μια τόσο διαρκή προσπάθεια όσο το Ισραήλ. Μια προσπάθεια που έχει επικεντρωθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στο Ιράν τα τελευταία είκοσι χρόνια και αποτελεί τη σημαντικότερη ενασχόληση της Μοσάντ. Ενώ το Ισραήλ έχει μιλήσει ανοιχτά για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, έχει διατηρήσει μια πολιτική ασάφειας σχετικά με τις δικές του πυρηνικές δυνατότητες. Ποτέ δεν αρνήθηκε αλλά και ποτέ δεν παραδέχθηκε ότι κατέχει πυρηνικά όπλα, λέγοντας μόνο ότι δεν θα είναι η πρώτη χώρα που θα τα εισάγει στη Μέση Ανατολή. Παρ' όλα αυτά, έχει αρνηθεί να υπογράψει τη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, την οποία έχει υπογράψει το Ιράν, και έχει επίσης αντιταχθεί στις προσπάθειες του για τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερης από όπλα μαζικής καταστροφής στη Μέση Ανατολή. Έχει αντιμετωπίσει συνεχή κριτική για το θέμα αυτό από τον ΟΗΕ, μεταξύ άλλων σε ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης τον Οκτώβριο του 2022.

Το βασικό, λοιπόν, καθήκον της Μοσάντ —του «Ινστιτούτου Πληροφοριών και Ειδικών Αποστολών», δηλαδή της μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, αντίστοιχη της CIA ή της MI6— επικεντρώνεται στην καταστροφή των προϋποθέσεων κατασκευής ατομικών όπλων από το Ιράν. Αυτός είναι ο στρατηγικός στόχος της, μάλλον, πιο επιτυχημένης μυστικής υπηρεσίας του πλανήτη. Η τακτική που εφαρμόζουν είναι απλή. Εξοντώνουν τους ανθρώπους -κυρίως Πακιστανούς, Ελβετούς και Γερμανούς- που κατέχουν την τεχνογνωσία τέτοιων όπλων. Δεν έχει τόση σημασία πόσους επιταχυντές μπορούν να καταστρέψουν αλλά πόσους γνώστες της κατασκευής τους εξοντώνουν. Το βιβλίο είναι γεμάτο από τέτοιες ιστορίες με λεπτομέρειες και με βασική πηγή συνεντεύξεις από πρωταγωνιστές. Τουλάχιστον μέχρι εκεί που επιτρέπεται έτσι ώστε και η προπαγάνδα του μύθου της Μοσάντ να διατηρείται αλλά και η προστασία των πρακτόρων να εξασφαλίζεται. Παρόλο που το βιβλίο στερείται λογοτεχνικής αξίας, ο Τζον Λε Καρέ θα ζήλευε την ποικιλία των ιστοριών και των προσωπικοτήτων που εμφανίζονται στις σελίδες του. Κυρίως οι επικεφαλής της υπηρεσίας χαίρουν μεγάλης εκτιμήσεως, ως άνθρωποι και ως επαγγελματίες. Οι έπαινοι από τους Αμερικανούς ομοτέχνους τους είναι διάχυτοι σε όλο το έργο.

Όμως αυτό στο οποίο πρέπει να σταθούμε με προσοχή είναι το μότο της Μοσάντ που εμφανίζεται ως προμετωπίδα του βιβλίου: «For want of strategy an army falls, but victory comes with much planning» (Ελλείψει στρατηγικής ένας στρατός καταρρέει, αλλά η νίκη έρχεται με πολύ σχεδιασμό). Πρόκειται για μια ερμηνευτική παράφραση από τις Παροιμίες 11:14, της οποίας η νεοελληνική μετάφραση από την Ελληνική Βιβλική Εταιρία είναι: «Χωρίς διακυβέρνηση σοφή ο λαός ξεπέφτει, ενώ όπου οι σύμβουλοι είναι πολλοί, εκεί είναι η ασφάλεια». Εν ολίγοις, σε ό,τι αφορά τη Μοσάντ, το μέσο επιτυχίας των στρατηγικών στόχων της είναι ο πλούσιος και λεπτομερής σχεδιασμός. Δεν ξέρω αν ήταν επιδίωξη των συγγραφέων του βιβλίου αλλά η αίσθηση που έχεις όταν το διαβάζεις είναι ακριβώς αυτή, αίσθηση που γίνεται βεβαιότητα όταν συνειδητοποιήσεις τη σκοπιμότητα της φωτογραφίας. Το μήνυμα φαίνεται σαφές: Ο πρωθυπουργός εργάζεται υπό συνεχή επαγρύπνηση και σχεδιασμό με στόχο την Τεχεράνη.