Γαβριήλ Χαρίτος: «Δεν μένω στον πόλεμο επειδή είμαι θαρραλέος αλλά λόγω ντροπής»
Ένας από τους πιο διεισδυτικούς αναλυτές της Μέσης Ανατολής, που ζει στο Ισραήλ, αφηγείται την ιστορία του: μία διαδρομή ιδιαίτερη, με αρκετούς σταθμούς από τη Ρόδο έως την Ιερουσαλήμ
Γαβριήλ Χαρίτος: Συνέντευξη με τον αναλυτή της Μέσης Ανατολής για τον πόλεμο και τη ζωή στο Ισραήλ
Ξάφνου ηχούν έντονα οι σειρήνες προειδοποίησης. Ο Γαβριήλ Χαρίτος κοιτάζει το κινητό του τηλέφωνο ενώ βρίσκεται στον αέρα -στον Alpha της Κύπρου- και μεταδίδει το τι συμβαίνει στο Ισραήλ. «Συγγνώμη, πρέπει να πάω στο καταφύγιο», λέει ψύχραιμα κι απότομα χάνεται από την εικόνα. Είναι η νύχτα που η Τεχεράνη εξαπέλυσε επίθεση.
Ο Γαβριήλ Χαρίτος ζει εδώ κι αρκετά χρόνια στην Ιερουσαλήμ, μιλάει άπταιστα την εβραϊκή γλώσσα και διδάσκει Ισραηλινές Σπουδές και Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο ισραηλινό Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν. Τα τελευταία χρόνια είναι αναλυτής της περιοχής - από τους πλέον διεισδυτικούς.
Αν δεν τον γνωρίζεις, θεωρείς ότι έλκει την καταγωγή του από το Ισραήλ. Καμία σχέση - κατάγεται από γνωστή οικογένεια της Ρόδου και η σχέση του με τη χώρα είναι -τρόπον τινά- καρμική. Από τα παιδικά του χρόνια κιόλας, αλλά και στη συνέχεια, αδιόρατα νήματα λες και προοικονομούσαν το μέλλον του, δείχνοντας στον ίδιο μία αναπόφευκτη κατεύθυνση προς το Ισραήλ. Μετά την επίθεση της Χαμάς, στις αρχές του περασμένου Οκτωβρίου, οι γνώσεις του από την περιοχή, κρίθηκαν απαραίτητες - ήταν τακτικά καλεσμένος σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές τόσο σε Ελλάδα και Κύπρο, ενώ η αρθρογραφία του είναι αδιάκοπη.
Γαβριήλ Χαρίτος: Ποιος είναι ο Γαβριήλ πίσω από τον αναλυτή Χαρίτο; Πώς κατέληξε στα Ιεροσόλυμα, ξεκινώντας από την Ρόδο;
Ο πιτσιρικάς που ακούει ραδιόφωνο
Τέλη της δεκαετίας του '70. Ο Γαβριήλ είναι ένα μικρό αγόρι που ζει με την οικογένειά του στο κέντρο της Ρόδου. Τα πρωινά του καλοκαιριού, άνοιγε την τηλεόραση για να περάσει ο χρόνος του, προτού πάει στη θάλασσα με τους γονείς του. Έβαζε την ΥΕΝΕΔ, αλλά ο αέρας έφερνε το σήμα της ισραηλινής τηλεόρασης που κατά σύμπτωση εξέπεμπε στην ίδια συχνότητα. «Πατώντας το κανάλι για να δω ΕΡΤ, έβλεπα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ισραήλ, που απευθύνονταν σε παιδιά στην ηλικία μου: πώς να μετράς και πώς να διαβάζεις τα εβραϊκά». Σταδιακά, ο Γαβριήλ αρχίζει να εξοικειώνεται με τον ήχο της γλώσσας και με τα γράμματα, με τον τρόπο της γραφής και της ανάγνωσης.
Η σχέση του με τη γλώσσα εξελίχθηκε και... ραδιοφωνικώς. «Δίπλα από το κρεβάτι μου είχα πάντοτε ένα ραδιόφωνο, κάτι το οποίο το έχω και σήμερα - έπαιζα με τους σταθμούς για να με πιάσει ο ύπνος και έπιανα ξανά τον ήχο της γλώσσας που άκουγα τα καλοκαίρια. Και σιγά σιγά εξοικειώνομαι και με τα τραγούδια της χώρας αυτής - δεν ήξερα ότι ήταν το Ισραήλ, δεν ήξερα ότι ήταν εβραϊκά, για μένα ήταν η γλώσσα του καλοκαιριού».
Την πρωτοχρονιά, όταν ήταν 10 ετών, ζητάει από τη μητέρα για δώρο το πρόγραμμα της Linguaphone για τα εβραϊκά - βιβλία και κασέτες. Είχε δει σε μία διαφήμιση ότι μπορείς να μάθεις μια γλώσσα σε έξι μήνες και είπε: «Θέλω να μάθω τη γλώσσα αυτή». Του έγινε το χατίρι και η μητέρα του γύρισε από ένα ταξίδι στην Αθήνα με όλο το πρόγραμμα. Η τιμή, τσουχτερή για την εποχή: Γύρω στις 18.000 δραχμές τον μήνα.
Η κυρία Χαρίτου -μεταξύ σοβαρού κι αστείου- λέει στον Γαβριήλ: «Τώρα έχουμε Ιανουάριο, σου δίνω ένα μήνα μπόνους κι αν δεν έχει πόλεμο τον Ιούλιο, θα πάμε στο Ισραήλ - φρόντισε να μιλάς τη γλώσσα».
«Έκανα κι εγώ λοιπόν ό,τι μου έλεγε η μέθοδος. Διάβαζα, έκλεινα το βιβλίο, ξανάνοιγα το βιβλίο, έβαζα την κασέτα να ακούω, κλπ. Έκανα τις ασκήσεις. Το καλοκαίρι του 1984 τελικά, πράγματι πήγαμε στο Ισραήλ για έξι μέρες, με τη μάνα και τον παππούς μου. Τις τρεις ημέρες ήμασταν σε ένα μοναστήρι στη Βηθανία για να δούμε τα προσκυνήματα και τις άλλες τρεις είχαμε κάνει τις εκδρομές στο Ισραήλ. Και πράγματι μπορούσα να διαβάσω, να παρακολουθώ, να καταλάβω τι γινόταν γύρω μου, να κάνω παζάρια με τους ταξιτζήδες. Ένιωθα ότι ήμουν σε ένα γνωστό περιβάλλον».
Η καρμική σύνδεση του Γαβριήλ Χαρίτου με το Ισραήλ
Η Μέση Ανατολή, κατά κάποιο τρόπο, ήταν ήδη γραμμένη στο dna του. Η γιαγιά του ήταν Αιγυπτιώτισσα, Ελληνίδα του Καΐρου, αλλά κι ο παππούς του, Γαβριήλ Χαρίτος, που ήταν ο πρώτος δήμαρχος της Ρόδου μετά την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, μετονόμασε την πλατεία της εβραϊκής συνοικίας της παλιάς πόλης της Ρόδου σε πλατεία Εβραίων Μαρτύρων εις μνήμη των συμπατριωτών μας που χάθηκαν στο ολοκαύτωμα.
Η απόφαση αυτή του Δήμου Ροδίων είναι η πρώτη αναγνώριση του εβραϊκού ολοκαυτώματος στον ελλαδικό χώρο - ίσως και η πρώτη στην Ευρώπη.
Oι φράσεις του Υπ'αριθμόν 3 Πρακτικό του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ροδίων με ημερομηνία 1/10/1946 που αναφέρονται στην αιτιολογία την ονοματοδοσίας της "Πλατείας Εβραίων Μαρτύρων" στην Παλιά Πόλη της Ρόδου.
Μετά τον πρώτο Αραβοϊσραηλινό πόλεμο (1948-1949) φτάνουμε στις συμφωνίες της Ρόδου. Πρόκειται για συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ανάμεσα στις αντιπροσωπείες του Ισραήλ, της Ιορδανίας και της Αιγύπτου, που οδήγησαν στην κατάπαυση του πυρός και στον καθορισμό των συνόρων της Ισραηλινής επικράτειας.
Ο Γαβριήλ Χαρίτος -ως δήμαρχος- εκπροσώπησε την Ελλάδα σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, καθώς το Ελληνικό ΥΠΕΞ δεν συμμετείχε. «Ο παππούς μου, ουσιαστικά, ήταν η μοναδική ελληνική παρουσία σε αυτή τη διαδικασία».
Πολλές δεκαετίες μετά, ο Γαβριήλ, ελέγχοντας το αρχείο των Ισραηλινών εφημερίδων, βρίσκει ένα ρεπορτάζ του Ιανουαρίου του 1949, το οποίο ο Ισραηλινός δημοσιογράφος είχε συντάξει στο σπίτι του παππού του, στο κέντρο της Ρόδου.
Στο συγκεκριμένο κομμάτι, περιγράφεται μια συνομιλία ανάμεσα στον δήμαρχο και τον δημοσιογράφο. Ο Χαρίτος, αφού ανέφερε ότι ήταν ο πρώτος ο Δήμος που αναγνώρισε το Ολοκαύτωμα, είπε ότι «ανεξαρτήτως εάν η ελληνική κυβέρνηση σας αναγνωρίζει ως κράτος, να ξέρετε ότι ο ελληνικός λαός σας έχει αναγνωρίσει με την καρδιά του».
Αρκετές δεκαετίες μετά, την περίοδο 2012-2014, ο Γαβριήλ Χαρίτος κάνει τη διδακτορική του έρευνα και καταφέρνει να αποχαρακτηρίσει τον φάκελο της Κύπρου, που ήταν απόρρητος και φυλασσόταν στο Ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών. Κατά την παραμονή του στην ανατολική πλευρά της Ιερουσαλήμ, συνειδητοποίησε ότι καθημερινά διέσχιζε την «Πράσινη Γραμμή», η οποία είχε καθοριστεί στις συμφωνίες της Ρόδου το 1949.
Αυτές οι συμφωνίες δημιούργησαν γεωγραφικούς όρους όπως «Δυτική Όχθη» και «ανατολικές και δυτικές πλευρές» της Ιερουσαλήμ. «Αυτοί οι γεωγραφικοί όροι είναι made in Rhodes». Ένιωθε ότι η ιστορία της περιοχής ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την προσωπική του ιστορία και τις οικογενειακές του ρίζες.
Πώς κατέληξε ωστόσο να γίνει ένας από τους σημαντικότερους αναλυτές της περιοχής του Ισραήλ; Ο Γαβριήλ Χαρίτος, από το 1998 έως το 2012 ζει στη Ρόδο και εργάζεται ως δικηγόρος, αποκτώντας έναν επαγγελματικό κύκλο που περιλάμβανε Ισραηλινούς πελάτες, που επισκέπτονται το καζίνο της Ρόδου, που -τότε- ανήκε σε Ισραηλινή εταιρεία. Κυρίως λόγω της γνώσης της γλώσσας, μεγαλώνει την επαγγελματική του δικτύωση με Ισραηλινούς αλλά προκύπτουν νέες ανάγκες: Η γνώση της νομικής ορολογίας στα εβραϊκά.
Το 2002 ανακαλύπτει ένα μάθημα νομικής ορολογίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, το οποίο ήταν προορισμένο για δικηγόρους από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Αν και το course προοριζόταν για το χειμερινό εξάμηνο λόγω των διαφορετικών εποχών στο νότιο ημισφαίριο, επικοινώνησε με το πανεπιστήμιο και κατάφερε να γίνει δεκτός. Το χειμώνα του 2002, βρέθηκε να παρακολουθεί το μάθημα μόνος του, λόγω της αποχής των άλλων φοιτητών εξαιτίας του φόβου για τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου.
Είναι η στιγμή που για πρώτη φορά έρχεται αντιμέτωπος με την έννοια του πολέμου στην πράξη. Λόγω του φόβου επίθεσης από τον Σαντάμ Χουσεΐν, οι πάντες στο Ισραήλ προετοιμάζονται με αντιασφυξιογόνες μάσκες και εξοπλισμό για βιολογικό πόλεμο. Η επίθεση τελικά δεν έγινε, αυτή η εμπειρία ωστόσο του έδωσε βαθιά κατανόηση της κατάστασης και ενίσχυσε τη σχέση του με το Ισραήλ, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Μετά την πρώτη επαφή με το Ισραήλ, συνέχισε τη ζωή του στη Ρόδο ως δικηγόρος. Το 2005, μια προκήρυξη για μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στον τομέα των Διεθνών, Οικονομικών και Πολιτικών Σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο του κίνησε το ενδιαφέρον, κυρίως επειδή απαιτούσε γνώση μιας γλώσσας της περιοχής - στην καρμική αυτή σύνδεση συνέδραμε το γεγονός ότι το γραφείο του μεταπτυχιακού ήταν απέναντι από το γραφείο του. Τα αδιόρατα νήματα, που λέγαμε...
Κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού, επέλεξε να ερευνήσει τα πολιτεύματα της Ιορδανίας και της Τυνησίας, παρατηρώντας ότι είχαν παράλληλες συνταγματικές αλλαγές. Αναζητώντας υλικό, βρήκε στο διαδίκτυο ότι το κέντρο Νταγιάν στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ είχε ό,τι χρειαζόταν. «Τηλεφωνώ, λοιπόν, από τη Ρόδο στη γραμματεία του κέντρου, τους μιλάω στα εβραϊκά, λέω ότι κάνω ένα μεταπτυχιακό στην Ελλάδα κι ότι το θέμα μου είναι η Ιορδανία και η Τυνησία - είδα ότι έχουν το υλικό που χρειάζομαι και θα ήθελα να έρθω να το φωτοτυπήσω. Η απάντηση της γραμματέως ήταν: "Ισραηλινάκι στο εξωτερικό και να μην το βοηθήσουμε, είναι δυνατόν;"».
Φτάνει στο Ισραήλ, συγκεντρώνει το υλικό για να ολοκληρώσει τη διπλωματική του εργασία, η οποία δημοσιεύτηκε το 2008 με άριστα και έπαινο. Η έρευνά του προέβλεψε ότι σε περίπτωση που το πολιτικό Ισλάμ θα διεκδικούσε την εξουσια, η μοναρχία της Ιορδανίας θα διατηρούσε την εξουσία, ενώ η μονοκομματική δημοκρατία της Τυνησίας θα έπεφτε, πρόβλεψη που επαληθεύτηκε με την Αραβική Άνοιξη.
Η επιτυχία αυτή του έδωσε αυτοπεποίθηση στην ερευνητική ικανότητα. «Ουσιαστικά μετά από μία τριετία κατάλαβα ότι είμαι σε θέση να συνδέσω τις τελείες και να αναπτύξω μια εκτίμηση, η οποία είδα να πραγματοποιείται - ήταν μπροστά στα μάτια μου και κάπου άρχισα να πιστεύω ότι "ξέρεις βρε Γαβριήλ, κάτι καλά κάνεις". Ήταν η πρώτη μου ικανοποίηση από τον χώρο της έρευνας, της ανάλυσης και της διατύπωσης μιας εκτίμησης».
Με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, αποφάσισε να αλλάξει καριέρα και να επικεντρωθεί στην έρευνα - ένιωθε άλλωστε ότι η δικηγορία δεν τον γέμιζε πλέον. Το 2012, ξεκίνησε τη διδακτορική του έρευνα στις διεθνείς σχέσεις, εστιάζοντας στον φάκελο της Κύπρου από το Ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών.
«Τότε αποφάσισα να τ' αλλάξω όλα. Τα έφερε η μοίρα έτσι και τον Ιούλιο του 2012 βρίσκομαι στα Ιεροσόλυμα - στην αρχή της έρευνάς μου για το διδακτορικό. Και το αντικείμενό μου ήταν να ζητήσω από το κρατικό αρχείο του Ισραήλ την άδεια να εξετάσω τον φάκελο της Κύπρου, που φυλάσσεται στο Υπουργείο Εξωτερικών, δηλαδή το σύνολο των διπλωματικών εγγράφων που παρουσιάζουν τον τρόπο που οι Ισραηλινοί είδαν το Κυπριακό και τις σχέσεις τους με τον ελληνικό παράγοντα την περιοχή».
Από το 2012 έως το 2014, ζούσε σε μοναστήρι στο όρος των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ και καθημερινά φωτογράφιζε, κατηγοριοποιούσε και μετέφραζε τα έγγραφα από τα ισραηλινά αρχεία, ολοκληρώνοντας έτσι τη σημαντική του έρευνα. Πώς προκύπτει το μοναστήρι; Αντιμετώπισε δυσκολίες με την εύρεση κατοικίας λόγω υψηλών ενοικίων. Αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από τον Πατριάρχη.
Η διαμονή στην Ιερουσαλήμ για ένα μεγάλο διάστημα ήταν μια απόφαση που τον ανάγκασε να ξανασυστηθεί σε μια νέα πόλη, μια εμπειρία ιδιαίτερα δύσκολη. Η μετάβαση από γνωστό περιβάλλον σε άγνωστο και η ανάγκη να αναδημιουργήσει τον εαυτό του από την αρχή ήταν σκληρή, αλλά και καθοριστική. Σημαντική στιγμή ήταν η επίγνωση της μοναξιάς του, την οποία θεωρεί αναγκαία εμπειρία για κάθε άνθρωπο. Ένιωσε πως ο ίδιος ήταν η μόνη στήριξή του, μια εμπειρία που τον ενδυνάμωσε, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους κρίσεων, όπως η πανδημία και άλλες σημαντικές αλλαγές στη ζωή του.
«Δεν σου κρύβω, ότι πάρα πολύ σημαντικό για μένα ήταν ότι αισθάνθηκα πως σε μια πόλη που δεν ήξερα κανέναν, η σκιά μου ήταν ο μόνος φίλος μου». Αντιμέτωπος με αυτές τις προκλήσεις, είτε μπορούσε να φοβηθεί και να απομακρυνθεί είτε να αποδεχθεί και να βρει τον εαυτό του μέσα από τις δυσκολίες. Στην ηλικία των 40, βρέθηκε να ξεκινά από το μηδέν.
Θεωρώ ότι είναι μια εξαιρετική εμπειρία που οφείλει να την περάσει κάθε άνθρωπος στη ζωή του. Τη μοναξιά. Το να έχεις την επίγνωση ότι εσύ είσαι τα πάντα για σένα κι ότι μπορεί να είσαι μόνος σου, αλλά είσαι και τα πάντα εσύ. Είναι πάρα πολύ σημαντική ως εμπειρία. Αυτό κρατάω από όλα αυτά τα χρόνια. Και αυτό με έσωσε.
Γαβριήλ Χαρίτος: Η μόνιμη εγκατάσταση στο Ισραήλ και η σχέση με τα ΜΜΕ
Ο Γαβριήλ Χαρίτος εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Ισραήλ το 2018, μετά από μια σειρά σημαντικών σταθμών στην ακαδημαϊκή και ερευνητική του πορεία. Από το 2012 έως το 2014, συγκέντρωνε το υλικό για το διδακτορικό του, επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 2014 για να το γράψει, και το ολοκλήρωσε τον Μάιο του 2016 στην Κύπρο, με τη βοήθεια μιας υποτροφίας από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μια σημαντική στιγμή στην έρευνά του ήταν όταν κατάφερε να συλλέξει υλικό τόσο από το Ισραηλινό αρχείο όσο και από το Εθνικό Αρχείο του Ψευδοκράτους στα κατεχόμενα της Κύπρου, πρωτοτυπία που κατέστησε τη διατριβή του μοναδική. Το βιβλίο του εκδόθηκε το 2018 και παρουσιάστηκε στη Λευκωσία με την υποστήριξη του νυν Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη.
Από το 2018, διδάσκει μέσω zoom στο Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν στο Ισραήλ και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Με αυτον τον τρόπο συνδέθηκαν πανεπιστήμια τριων χωρών, που προσέφεραν ενα γνωστικό αντικείμενο που δεν υπήρχε πριν: την Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου.
Ταυτόχρονα, συνδυάζει την ακαδημαϊκή έρευνα με τη δημοσιογραφία και την ανάλυση. Στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης παρατηρεί ένα ιδεώδες μοντέλο κατά το οποίο οι ειδήσεις προβάλλονται με τρεις κατηγορίες ανθρώπων: τους παρουσιαστές, τους δημοσιογράφους, που μεταφέρουν τα νέα, και τους αναλυτές που συμμετέχουν στην παραγωγή. Πιστεύει ότι αυτό το μοντέλο θα ήταν ιδανικό να υιοθετηθεί και στα ελληνικά και κυπριακά μέσα ενημέρωσης.
Παρατηρεί πως η κατάσταση στο Ισραήλ εκείνες τις μέρες θυμίζει ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή και το Έπος του 1940. Πολλοί Ισραηλινοί, ενθουσιασμένοι, επέστρεφαν από διάφορες χώρες για να καταταγούν στον στρατό, με τον αριθμό των εθελοντών να είναι τριπλάσιος από το κανονικό.
«Είδα τους ενθουσιασμένους Ισραηλινούς να έρχονται από όλα τα μέρη της Γης, αυτά τα παιδιά με τα σκουλαρίκια και τα τατουάζ που έφευγαν από την Ταϊλάνδη και από το Άμστερνταμ και έρχονταν με τσάρτερ εδώ και δεν πηγαίναν καν στο σπίτι τους. Προσγειώνονταν στο Τελ Αβίβ και πήγαιναν να καταταγούν».
Υπήρχε, παράλληλα, έντονος προβληματισμός για το ποιος ευθύνεται για τα γεγονότα, θυμίζοντας το ερώτημα «τις πταίει» μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη δίκη των έξι στην Ελλάδα.
Δεν μου πέρασε από το μυαλό να φύγω
Την πρώτη εβδομάδα του πολέμου δέχεται ένα τηλεφώνημα από το ελληνικό προξενείο - τον καλούν να απομακρυνθεί από το Ισραήλ με πτήση προς την Ελλάδα. Αρνήθηκε. «Δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό να σηκωθώ και να φύγω από τη στιγμή που ζω σε μια κοινωνία, που εκτίμησε τις δυνατότητές μου, με την οποία έχω κοινές αναμνήσεις, την οποία καταλαβαίνω. Στα δύσκολα να σηκωθώ και να φύγω; Δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό».
Ήταν μία κίνηση θάρρους; «Δεν μένω εδώ επειδή είμαι θαρραλέος, μένω από ντροπή. Με τι μάτια θα αντίκριζα τους γνωστούς μου και τους φίλους μου, όταν θα περνούσε όλο αυτό το κακό και μετά θα έπρεπε να τους δω και να τους πω: Ήρθα ξανά και σας άφησα στα δύσκολα. Για το λόγο αυτό έμεινα εδώ, δεν έμεινα από θάρρος αλλά από ντροπή».
Νιώθει φόβο όταν ακούει τις σειρήνες προειδοποίησης για επιθέσεις, έχοντας μόλις 1,5 λεπτό για να φύγει από το διαμέρισμά του και να βρει καταφύγιο; «Υπάρχουν περιοχές όπου ο διαθέσιμος χρόνος είναι ακόμα λιγότερος. Σε αυτές τις στιγμές, οι αντιδράσεις γίνονται αυτοματοποιημένες, χωρίς σκέψη, σαν ρομπότ. Αφού φτάσεις στο καταφύγιο, περιμένεις για περίπου δέκα λεπτά πριν βγεις ξανά».
Συνηθίζει όμως κανείς να ζει με μια μόνιμη διαχείριση του φόβου στο μυαλό του; Μοιράζεται ένα περιστατικό από το 2013, όταν σημειώθηκε μια σεισμική δόνηση 3,5 Ρίχτερ στο Ισραήλ. Αν και η δόνηση ήταν ασήμαντη για τα ελληνικά δεδομένα, οι αντιδράσεις στο Ισραήλ ήταν έντονες, με την πόλη του Τελ Αβίβ να ετοιμάζει σχέδια για τσουνάμι. Βρέθηκε δε να εξηγεί στην Γκάλια, τη γραμματέα του αρχείου, ότι οι σεισμοί αυτοί είναι μηδαμινοί για τους Έλληνες, καθώς ζουν σε μια χώρα που αντιμετωπίζει τακτικά σεισμούς. «Αποδέχεται κανείς αυτή την πραγματικότητα επειδή το περιβάλλον του την αποδέχεται. Είναι μια προσαρμογή που είτε δέχεσαι είτε φεύγεις. Για τους Ισραηλινούς, όπως και για τους Έλληνες με τους σεισμούς, η απειλή μιας εμπόλεμης κατάστασης είναι κάτι το φυσιολογικό, που μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή».
Περιγράφει την καθημερινότητα του πολέμου ως μια κατάσταση όπου η ζωή συνεχίζεται, αλλά με τις ιδιαιτερότητές της.«Εδώ και μήνες διαρκεί ο πόλεμος, ίσως ο πιο μακροχρόνιος από τη σύσταση του κράτους. Παρά τον πόλεμο, υπάρχει μια πολεμική καθημερινότητα: οι άνθρωποι πηγαίνουν στα σχολεία, στις δουλειές τους και πληρώνουν τα δάνειά τους. Μοιάζει με την καθημερινότητα που βίωσαν οι παππούδες μας στον πόλεμο». Υπάρχουν ειδικά μέτρα στις περιοχές κοντά στις εμπόλεμες ζώνες, ενώ σε άλλες η ζωή συνεχίζεται σχεδόν κανονικά.
Δεν υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας, εκτός από τις περιοχές κοντά στις εμπόλεμες ζώνες, όπως η περιμετρική της Γάζας και του Λιβάνου, όπου οι περισσότερες πόλεις έχουν εκκενωθεί. Σε άλλες περιοχές, η ζωή συνεχίζεται κανονικά, αν και μπορείς να δεις έφεδρους με τα όπλα τους ή γυναίκες έφεδρους με τα παιδιά τους και τα όπλα τους στο καρότσι.
Αυτή η κατάσταση θυμίζει την Ελλάδα κατά τον πόλεμο του 1940, όπου η ζωή συνεχιζόταν παρά τις δυσκολίες του πολέμου. «Σκέψου λίγο την Ελλάδα στον πόλεμο του '40. Η Καλουτά ανέβαζε παραστάσεις, κάποιοι πηγαίνανε και τη βλέπανε, αλλά το μέτωπο ήταν ενεργό - η ζωή συνεχίζεται αλλά έχει τις ιδιαιτερότητες της. Δεν μπορεί η ζωή να μην συνεχιστεί, αλλά ο πόλεμος παραμένει πόλεμος με ό,τι αυτό συνεπάγεται».
Ποιος είναι ο Γαβριήλ Χαρίτος
Ο Γαβριήλ Χαρίτος διδάσκει Ισραηλινές Σπουδές και Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο ισραηλινό Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν. Είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ και με το βιβλίο του "Κύπρος, το Γειτονικό Νησί" (εκδ. Παπαζήση, 2020) έφερε για πρώτη φορά στο φως τον απόρρητο Φάκελο της Κύπρου που τηρείται στο αρχείο του ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών. Παράλληλα συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια με το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων και είναι αναλυτής για ζητήματα Μέσης Ανατολής του τηλεοπτικού σταθμού Alpha Κύπρου, διατηρώντας συχνή παρουσία στα ΜΜΕ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.
Η διεθνής κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στο τέλος του τρέχοντος έτους, θυμίζει έντονα την τελευταία χρονιά πριν από την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
8°
