Burns’ Supper: Ένα δείπνο προς τιμήν του Ρόμπερτ Μπερνς

Λίγες μέρες μετά την επέτειο γέννησης του Λόρδου Βύρωνα (22 Ιανουαρίου) μνημονεύεται η γέννηση ενός άλλου, σπουδαίου εκπροσώπου του βρετανικού Ρομαντισμού. Κάθε χρόνο στις 25 Ιανουαρίου συγκεντρώνονται σε σπίτια, παμπ, εστιατόρια, σχολεία και σε κάθε λογής πολιτιστικό οργανισμό ανά τον κόσμο, που έχει την οποιαδήποτε, έστω μικρή σχέση με τη σκωτσέζικη παράδοση και τιμούν την επέτειο γέννησης του εθνικού ποιητή της Σκωτίας, Ρόμπερτ Μπερνς. Και το κάνουν με παραδοσιακό, σκωτσέζικο φαγητό, ουίσκι, απαγγελίες ποιημάτων, μουσική και χορό· ένα αληθινό γλέντι, ένα υπέροχο έθιμο που τιμά τη ζωή και το έργο του «Βάρδου της Καληδονίας», το Burns’ Supper.

Ο Ρόμπερτ Μπερνς γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 1759 στο Alloway (Άλογουεϊ) της κομητείας του Έρσιρ (Ayrshire) στη νοτιοδυτική Σκωτία. Γεννήθηκε ως το μεγαλύτερο από τα επτά συνολικά παιδιά μιας αγροτικής οικογένειας, στις δουλειές της οποίας φυσικά και συμμετείχε, κάτι που είχε αργότερα επίπτωση και στην υγεία του.

Όσα δεν του χάρισε η ταπεινή του καταγωγή, τα απέσπασε ο ίδιος από την μοίρα που τον ήθελε να παραμείνει αγρότης. Αγωνίστηκε σκληρά, διάβασε πολύ και μορφώθηκε, μελέτησε τους Άγγλους συγγραφείς και ποιητές της εποχής, άρχισε να μαθαίνει μάλιστα και γαλλικά και στα 15 του ξεκίνησε να γράφει ποιήματα. Τα πρώτα του δε, τα έγραψε έχοντας δύο κορίτσια ως έμπνευση, τα οποία είχε συναναστραφεί λίγες μόλις μέρες· ήταν άραγε αυτό σημάδι για το πόσο εύκολα θα μπορούσε στη συνέχεια να εμπνέεται από το περιβάλλον και τις συναναστροφές του και να μετατρέπει αυτά τα ερεθίσματα σε λυρικούς στίχους ή ήταν απλώς προοίμιο της φήμης του «γυναικά» και του καρδιοκατακτητή που θα τον ακολουθούσε σε όλη την ενήλικη ζωή του;

Πάντως την πρώτη του ποιητική συλλογή θα καθυστερήσει να την εκδώσει και μέχρι τότε θα συνεχίσει να εργάζεται σκληρά, θα ξεκινήσει να ερωτεύεται κορίτσια -μάλιστα στα 26 του θα αποκτήσει και το πρώτο του παιδί, εκτός γάμου, με την υπηρέτρια της μητέρας του- και θα ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή, ακόμη και εκτός Σκωτίας.

Ένα χρόνο αργότερα, η επίσημη σύντροφός του θα γεννήσει δίδυμα και δύο χρόνια αργότερα θα παντρευτούν. Η Τζιν Άρμουρ (Jean Armour) θα παραμείνει σύζυγός του μέχρι το τέλος, μούσα του, μητέρα των παιδιών του και τροφός όλων των υπολοίπων νόθων τέκνων του Ρόμπερτ Μπερνς. Στο πρώτο του νόθο μάλιστα αφιέρωσε κι ένα ποίημα, μόλις παντρεύτηκε, το «Καλωσήρθες στον μπάσταρδο απογαλακτισμό» (Welcome To A Bastart Wean) ή όπως έγινε αργότερα γνωστό «Το καλωσόρισμα του ποιητή στην αγαπημένη του κόρη» (A Poet's Welcome to his Love-Begotten Daughter). Μαζί με τα παιδιά όμως που αυξάνονταν, έκαναν το ίδιο και τα χρέη και ο Μπερνς δεν μπορούσε να ορθοποδήσει, οπότε και αποδέχθηκε μια πρόταση για να μεταναστεύσει στην βρετανική Τζαμάικα για να εργαστεί ως επιστάτης σε μια φυτεία ζαχαροκάλαμου. Οι κακές γλώσσες έλεγαν πως μαζί θα έπαιρνε και μια άλλη ερωμένη του, αφήνοντας την Τζιν Άρμουρ πίσω.

Τα χρήματα όμως που είχε δεν του έφθαναν για να ταξιδέψει. Έπρεπε να ψευτο-εκδώσει μια ντουζίνα ποιήματα, ελπίζοντας πως θα του απέφεραν τα απαραίτητα για τα ναύλα. Όπερ και εγένετο. Ο Ρόμπερτ Μπερνς εκδίδει η συλλογή «Ποιήματα, κυρίως στη σκωτσέζικη διάλεκτο» (Poems, Chiefly in the Scottish Dialect), η επιτυχία των οποίων όχι απλώς του χάρισαν τα χρήματα που ήθελε για το ταξίδι (το οποίο ευτυχώς αναβλήθηκε), αλλά αποτέλεσε και την αρχή της καθιέρωσης του στη συνείδηση των Σκωτσέζων.

Ο Ρόμπερτ Μπερνς θα φύγει τελικά από τη γενέτειρά του για να μετακομίσει στο Εδιμβούργο. Εκεί θα εργαστεί ως υπάλληλος γραφείου, όμως η αγάπη του για τις τέχνες και τα νυχτερινά περπατήματα θα τον φέρει σε επαφή με σημαίνουσες προσωπικότητες της λογοτεχνίας, αλλά και με ακόμη περισσότερες κυρίες, με τις οποίες θα συνάψει σχέσεις και θα αποκτήσει ακόμη περισσότερα νόθα. Η αγάπη του για το αλκοόλ θα καταβάλει τον ήδη επιβαρυμένο του οργανισμό και θα τον εκθέσει ουκ ολίγες φορές.

Παρ’ όλα αυτά, θα γράψει εκατοντάδες ποιήματα, πάντα σε απλή, πλην όμως ρωμαλέα και χιουμοριστική γραφή και θα ανακηρυχθεί ο εθνικός ποιητής της Σκωτίας. Σε ψηφοφορία κοινού μάλιστα που διεξήχθη το 2009 ψηφίστηκε ως ο πιο σημαντικός Σκώτος που είχε ποτέ γεννηθεί! Έγραψε ποιήματα πατριωτικά, έγραψε για τις κοινωνικές ανισότητες και τον ρόλο των δύο φύλων, εναντιώθηκε στην εκκλησία και ύμνησε το αγαπημένου του ουίσκι και φυσικά το φαγητό. Μερικά από τα πιο σημαντικά του ποιήματα είναι σαφέστατα αυτό για τον μύθο του «Tam ‘o’ Shanter» που συνδέθηκε και με το ουίσκι Cutty Sark, το «Auld Lang Syne» (Στις παλιές στιγμές) που τραγουδιέται το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, αλλά και το πασίγνωστο «A Red, Red Rose» στο οποίο υποστηρίζει πως «η αγάπη του είναι σαν ένα κατακόκκινο τριαντάφυλλο». Αυτό το ποίημα μάλιστα αποτέλεσε για τον Μπομπ Ντίλαν –κατά δήλωσή του- την μεγαλύτερη πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσής του! Ενώ δύο άλλοι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων, οι Στάινμπεκ και Σάλιντζερ, εμπνεύστηκαν από ποιήματά του για τους «Ανθρώπους και Ποντίκια» και τον «Φύλακα στη Σίκαλη»!

Ο Ρόμπερτ Μπερνς όμως έχει γράψει ποίημα μέχρι και για το εθνικό φαγητό της Σκωτίας, το χάγκις και για αυτό κάθε χρόνο, στο Burns’ Supper, βρίσκεται σε όλα τα τραπέζια της χώρας και των Σκωτσέζων της διασποράς. Για την παρασκευή του χάγκις τυλίγεται σε προβατίσιο στομάχι κιμάς από τα εντόσθια του προβάτου, καρυκευμένος και ανακατεμένος με κρεμμύδι, σιτάρι και βρώμη. Μαγειρεύεται στον φούρνο για ώρες και την κατάλληλη στιγμή, λίγο μετά το πέρας της απαγγελίας του ομώνυμου ποιήματος από την ομήγυρη, βγαίνει από το φούρνο, ξεκινά να περιφέρεται επάνω σε έναν δίσκο και ένα τεράστιο μαχαίρι καρφώνεται εντός του για να σερβιριστεί σε όλους τους παρευρισκόμενους. Συνοδεύεται αυστηρά από μαγειρεμένα γογγύλια (neeps), πουρέ πατάτας (tatties) και άφθονα σκωτσέζικο ουίσκι, υπό τους ήχους της γκάιντας.