H ανάρτηση του Ιωάννη Παπαδόπουλου για το Αφγανιστάν και τον ρόλο που παίζει η μορφολογία και η θέση της χώρας στην ψυχική κουλτούρα των κατοίκων.
«Αφγανιστάν: Η γεωμορφολογία ως καταλύτης ψυχικής κουλτούρας των ανθρώπων
_
‘’Πώς μοιάζει μία χώρα;’’
Ίσως να ακούγεται κάπως παράδοξο αυτό το ερώτημα∙ όμως δεν είναι και τόσο! Ο νους μας υποσυνείδητα έχει σχηματίσει ένα αρχετυπικό πλέγμα από διάφορες εικόνες που τις προβάλλει στη φαντασία μας καθώς μιλάμε για κάποια χώρα που δεν γνωρίζουμε. Ανασύρει εικόνες από έναν «φάκελο» στη μνήμη μας όπου έχουν καταχωρηθεί διάφορα οικεία σκηνικά από μέρη τού κόσμου (από τη χώρα μας και από άλλες) που έχουμε επισκεφτεί είτε σε πρώτο χρόνο είτε σε εικονικό χρόνο μέσω πολυμέσων, κινηματογράφου, κτλ. Αναπόφευκτα, αυτό δίνει μία πολύ πλασματική αίσθηση τόπου, χωρίς καν να μας περνάει από το μυαλό πόσο μεγάλη είναι η πλάνη μας. Στο παρόν εναέριο φωτο-οδοιπορικό, θα έχουμε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε πόσο άγνωστα διαφορετική είναι η χώρα τού Αφγανιστάν εν σχέσει με ό,τι τυχόν νομίζαμε.
Όταν λοιπόν αναφερόμαστε στο Αφγανιστάν, εσείς τι εικόνες χώρας φέρνετε στο μυαλό σας; Πώς να μοιάζει μία άγνωστη χώρα με έκταση πέντε φορές όσο τής Ελλάδος; Ακόμη όμως και αν έχει τύχει να δείτε δυο ή τρεις φωτογραφίες στις ειδήσεις από την Καμπούλ ή από κάπου αλλού, είστε σίγουροι ότι έχετε σχηματίσει εικόνα για τι μορφής τόπο μιλάμε; Δεν συζητώ καν αν έχετε επίγνωση τού πού ακριβώς βρίσκεται και πώς είναι η εκεί γειτονιά τής υφηλίου, έστω απλώς στον πολιτικό χάρτη∙ πόσω δε μάλλον για τα γενικότερα χαρακτηριστικά της.
.
‘’Και τι μας νοιάζει το πώς μοιάζει η χώρα; Τι θα αλλάξει;’’ Ίσως να με ρωτήσουν κάποιοι. Χωρίς φυσικά να ισχυριστώ ότι είναι επιβεβλημένο να μας νοιάζει, θα τολμήσω να πω ότι έχει ιδιαίτερη χρησιμότητα να το γνωρίζουμε, εφόσον βέβαια ενδιαφερόμαστε να σχηματίσουμε ευρύτερη και πιο μεστή άποψη για τις γεωπολιτικές εξελίξεις που, θέλοντας και μη, είναι ζήτημα λίγου χρόνου ο ζωντανός και δυναμικός απόηχός τους να μας χτυπήσει την πόρτα να μπει απροσκάλεστος μέσα να μας επηρεάσει (για πάντα…).
.
>
Το Αφγανιστάν έχει πέντε φορές την έκταση τής Ελλάδος και βρίσκεται σχεδόν στην καρδιά ηπειρωτικής τής Ασίας. Αυτό που έχει τεράστια (από πολλές απόψεις) και καταλυτική σημασία είναι το σκληρό τραχύ ανάγλυφο τού τοπίου τής χώρας. Ο τόπος απαρτίζεται από απέραντες οροσειρές με τρομερά αφιλόξενα ορεινά τοπία. Πανύψηλα απόκρημνα βουνά δεσπόζουν από άκρη σε άκρη διαμορφώνοντας πολύ στενές απομονωμένες μεταξύ τους κοιλάδες που τις περιτριγυρίζουν επιβλητικοί όγκοι. Επιπλέον, τα βουνά αυτά είναι παντελώς γυμνά από βλάστηση, παντελώς! Ποιος μπορεί να φανταστεί μία χώρα πέντε φορές όσο η Ελλάδα από την οποία τα άγρια βουνά αποτελούν το 4/5 τής επιφανείας της (τέσσερις Ελλάδες!) και στα βουνά αυτά να μην υπάρχει ούτε δέντρο για δείγμα…;; Αυτό είναι το μεγαλύτερο μέρος τού Αφγανιστάν. Το πώς και πόσο καταφέρνουν να ζεσταίνονται -αν ζεσταίνονται- αυτοί οι άνθρωποι κατά τους παγερούς χειμώνες, μου είναι άγνωστο.
Στις κοιλάδες αυτές ρέουν μικρά ποταμάκια από τα (όχι και τόσο πλούσια) νερά των βουνών, που αρδεύουν τις στενές λωρίδες εκατέρωθεν στις οποίες οι χωρικοί καλλιεργούν τα εντελώς βασικά προς το ζην και τρέφουν τα λίγα ζώα τους. Οι κοιλάδες αυτές είναι απομονωμένοι μικρόκοσμοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Οι δρόμοι, πάντα χωμάτινοι και άγνωστης κατάστασης, σπανίζουν σε όλο τον κεντρικό ορεινό πυρήνα τής χώρας∙ δεν είναι καν ορατοί από ψηλά (κανονικά οι δρόμοι φαίνονται παρόλο το ύψος). Οι αεροφωτογραφίες είναι αρκούντως αποκαλυπτικές.
{{ Όσοι τυχόν έλεγαν με στόμφο ότι οι ΗΠΑ κορόιδευαν τον κόσμο που έλεγαν ότι έψαχναν το κρυσφύγετο τού Μπιν Λάντεν και δεν μπορούσαν να το εντοπίσουν (μέσα στο αχανές αυτό σεληνιακό τοπίο), βλέποντας τώρα αυτές τις φωτογραφίες ίσως να πρέπει να ξανασκεφτούν το πόσο ίσως επιπόλαια σκεφτόντουσαν... }}
Στη χώρα υπάρχουν κάποια οροπέδια, με κυριότερο αυτό στα ΒΑ που περιστοιχίζεται από πανύψηλες οροσειρές, όπου βρίσκεται η πρωτεύουσα Καμπούλ και κάποιες άλλες πόλεις. Το Ν κ ΝΑ τμήμα τής χώρας, παρότι πεδινό, είναι άνυδρη έρημος και πρακτικά ακατοίκητο. Μία από τις φωτογραφίες απεικονίζει την τελική προσέγγιση για προσγείωση στο αεροδρόμιο τής Καμπούλ (μία ιδιαιτέρως απαιτητική προσέγγιση, τύπου «ειδικής αποστολής», ανάμεσα στα βουνά) όπου φαίνεται στη προέκταση τού διαδρόμου να ορθώνεται λίαν επιβλητικά μία θεόρατη οροσειρά ύψους 5.000 μέτρων.
>
>
Γεωγραφία και ψυχική κουλτούρα
Η γεωγραφική εικόνα ενός τόπου καθορίζει πολλά στοιχεία τής κουλτούρας των ανθρώπων. Τόποι όπου οι συνθήκες επιβίωσης είναι σκληρές και προσφέρουν μηδενική ευκαιρία μετακίνησης και πρόσληψης πολλαπλών και ανοιχτών παραστάσεων, διαμορφώνει από γενιά σε γενιά κλειστούς ψυχισμούς και πνεύματα, αδύναμα πια να ανοιχτούν και προσαρμοστούν σε κόσμους που τους έχουν διαπλάσει τα ζωογόνα στοιχεία τής διαθεσιμότητας ζωτικού χώρου, τής δυνατότητας πολλαπλών ευρέος φάσματος παραστάσεων, εξελικτικής και ερευνητικής κίνησης. Ας το λάβουμε αυτό πάρα πολύ σοβαρά υπόψιν∙ ειδικά οι έχοντες ροπή -είτε ιδεολογικής προέλευσης είτε λόγω υπεραπλοϊκής θέασης και ερμηνείας τού κόσμου- προς την εκδήλωση κηδεμονικού τύπου ‘’ευαισθησίας’’ για τον κάθε έναν από τα 7+ δισεκατομμύρια ανθρώπων τού πλανήτη.
.
Οι γεωγραφικοί παράγοντες των τόπων είναι από τους πιο σημαντικούς καταλύτες στη διαμόρφωση τής ψυχικής κουλτούρας των ανθρώπων που τούς κατοικούν επί αιώνες, η οποία διαμορφώνει παραδόσεις που με τη σειρά τους ανατροφοδοτούν και ενισχύουν αυτή τη κουλτούρα σε τεράστιο ψυχικό βάθος. Ειδικότερα σε τόπους τόσο σκληρά αφιλόξενους και περίκλειστους, όπου η επιβίωση είναι σκληρή και τα εξερευνητικά ερεθίσματα ελάχιστα, ο σπόρος τού πολιτισμού, εάν αυτός υπάρχει, δεν έχει γόνιμο έδαφος να ριζώσει και αναπτυχθεί.
Η Δύση, υπό τη γλυκιά μέθη μίας επιπόλαιης αυτοπεποίθησης και αφελούς αυταρέσκειας λόγω των σπουδαίων πολιτισμικών της επιτευγμάτων των τελευταίων αιώνων, αντιμετωπίζει με οπορτουνιστικά κοντόθωρο ελιτίστικο βλέμμα τις εξελίξεις που συντελούνται. Εξελίξεις που τη φέρνουν να μπαίνει στο στόχαστρο μίας μεταναστευτικής στόχευσης η οποία προοδευτικά, ερήμην τής συνειδητοποίησής της, μετεξελίσσεται σε ρεύμα έμμεσης κατάκτησής της με… ‘’ημι’’-ειρηνικά μέσα.»
17°
