Πέρυσι, τέτοια εποχή, είχα βρεθεί στο Mexico city καλεσμένη από την καθηγήτρια ελληνικών Ν. Μορελεόν, προκειμένου να μιλήσω σ` ένα συνέδριο με θέμα τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Φέτος θα το επαναλάβω παραδίδοντας επιπλέον ένα master class στο αρχαίο δράμα για ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου.
Θυμάμαι πως στην επιστροφή μου από εκεί, ειδικά τις πρώτες μέρες, οι φίλοι επέμεναν πως είχα ένα περίεργο «καρφιτσωμένο» χαμόγελο και ένα βλέμμα αναπόλησης. Μάλλον είχαν δίκιο αφού σύμφωνα με το μυαλό μου δεν είχα… φύγει ακόμα από το Coyoacan, τη γειτονιά όπου έμενα, τη γειτονιά της Φρίντα Κάλο. Τo Coyoacan θεωρείται γειτονιά των καλλιτεχνών, περπατάς σε δρόμους με σπίτια βαμμένα κίτρινα, πορτοκαλιά, μωβ, μπλε…
Στο Μεξικό των 113 εκατ. πολιτών, οι ιθαγενείς είναι 10 εκατ., που μάλιστα μιλούν 62 διαφορετικές διαλέκτους. Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι «μιγάδες», αλλά δεν λείπουν αυτοί που υπερηφανεύονται(!) πως στο γενεαλογικό τους δένδρο δεν μπορείς να συναντήσεις καμία επιμειξία. Δυσκολεύομαι να το πιστέψω, αν σκεφτώ πως σχεδόν κοντεύει να γίνει… έθιμο κάθε άνδρας όχι μόνο να πηγαίνει με πολλές γυναίκες, αλλά να κάνει και παιδιά μαζί τους - το αν τα αναγνωρίζει είναι άλλο θέμα. Εξαιτίας αυτού του ανακατεμένου «υλικού» είναι δύσκολο να πω ποιος είναι ο τυπικός μεξικάνος. Παίζει ρόλο και η περιοχή που κινείσαι, αφού το Μέξικο Σίτυ ακολουθεί τη λογική όλων των λατινοαμερικάνικων πρωτευουσών, με σαφή (και γεωγραφικό) διαχωρισμό των τάξεων. Έτσι στις πλούσιες γειτονιές συναντάς κυρίως μεξικάνους που παραπέμπουν σε Ευρωπαίους, ενώ στο υπόλοιπο νομίζεις πως… ξεκόλλησαν οι ήρωες από τις τοιχογραφίες του Diego Rivera, αυτές που αναπαριστούν τις μάχες των Ιθαγενών με τους Ισπανούς.
Ένα άλλο σήμα κατατεθέν της πόλης είναι τα χιλιάδες υπαίθρια μαγαζάκια που φτιάχνουν τορτίγιες. Πρέπει να έχουν γερά στομάχια οι Μεξικάνοι για να αντέχουν τόσο καυτερά φαγητά... Μου εξομολογήθηκαν δε, πως όταν ταξιδεύουν στην Ευρώπη παίρνουν πάντα μαζί τους τσίλι. Μου φάνηκε αδιανόητο πως βάζουν τσίλι ακόμα και στο παγωτό τους ή ότι υπάρχει παγωτό με τσίλι και μεσκάλ (η παραδοσιακή τους tequila με το σκουλήκι). Εντάξει, να μην σας πω τι μου προκάλεσε η ιδέα να το δοκιμάσω. Αντίθετα το δικό μου γευστικό γλέντι ήταν τα φρούτα - μάγκος, αβοκάντο, τούνες (καρποί του κάκτου) και άλλα που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους, πανέμορφα στην όψη, με παράξενες γεύσεις.
Παραξενιές έχει και ο καιρός. Ξεκινάς την μέρα σου με ζέστη και ήλιο και ξαφνικά σκοτεινιάζει και αρχίζει η καταιγίδα και το κρύο. Από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβρη είναι η εποχή των βροχών - βρέχει κάθε μέρα. Από τη μια καθαρίζει ο τόπος και μετά τη βροχή λάμπουν τα πάντα, από την άλλη εξαιτίας της καθημερινής συχνότητας σπάνε τα νεύρα σου. Στο Μέξικο Σίτυ πρέπει γενικώς να έχεις υπομονή. Σε μια πόλη των 20 εκατομμυρίων ανθρώπων, καταλαβαίνετε τι κυκλοφοριακό πρόβλημα υπάρχει, να μη μιλήσω για τη μόλυνση. Πολλές φορές οι δρόμοι και οι λεωφόροι μοιάζουν με τεράστια πάρκινγκ, καθώς δεν κινείται τίποτε. Στο Μεξικό το μυστικό είναι να μην δίνεις ποτέ ακριβές ραντεβού, αλλά στο περίπου...
Πέρυσι έμεινα 3 βδομάδες. Φιλοξενήθηκα στην περίφημη casa fuerte του Emilio el Idio Fernantez. Εκεί συνειδητοποίησα πως ο Fernantez, ηθοποιός και σκηνοθέτης, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα είδωλα του μεξικανικού κινηματογράφου – μάλιστα το φιλμ Maria Cantelaria, που σκηνοθέτησε με πρωταγωνίστρια την Ντολόρες ντελ Ρίο, κέρδισε το μεγάλο βραβείο των Κανών. Στο σπίτι του κάνουν γυρίσματα για ταινίες, ενώ μια φορά την εβδομάδα μπορούν να το επισκεφθούν και τουρίστες. Στο σπίτι είδα και την θρυλική του ταινία La Cucaracha, στην οποία πρωταγωνιστεί με την Maria Felix. Το σπίτι τώρα το έχει η κόρη του Αδέλα, που μου παραχώρησε το δωμάτιο του πατέρα της, κάτι που κάνει σπάνια - ας όψεται η λατρείας της για την Ελλάδα. Η φιλοξενία της ήταν πριγκιπική και δεν ήταν τόσο η πολυτέλεια όσο η αγάπη και η απίστευτη καλοσύνη της. Στο δωμάτιό του συνειδητοποίησα πόσο φανατικός εθνικιστής ήταν ο Fernantez. Πάνω από το κρεβάτι του είχε έναν τεράστιο πίνακα (3 μέτρα ύψος) του Εμίλιο Ζαπάτα.
Είναι γνωστό ότι οι Μεξικάνοι γιορτάζουν τους νεκρούς τους στις 2 του Νοέμβρη. Οι προετοιμασίες ξεκινούν όμως από τον Αύγουστο. Έτσι στο σπίτι, στην κορυφή μιας σκάλας, δέσποζε η Κατρίνα, ένας σκελετός ντυμένος με πέπλα φούξια. Το ομολογώ πως σοκαρίστηκα. «Μα δεν φοβάστε τους νεκρούς;» τους ρώτησα. «Τους νεκρούς γιατί;», μου απαντούσαν γελώντας, «τους ζωντανούς φοβόμαστε». Στο Tepito, μια επικίνδυνη περιοχή για τουρίστες, όπου πήγα συντροφιά με τους μεξικάνους φίλους και τον Cesar ,έναν ινδιάνο φίλο της Αδέλας, επισκεφτήκαμε το βωμό της αγίας Muerte (νεκρή), που την λατρεύουν το ίδιο με την Παναγία της Γουαδελούπη και ο βωμός της είναι γεμάτος λουλούδια και αναθέματα.
Μας φαίνονται περίεργα όλα αυτά, αλλά έτσι είναι αυτός ο λαός, αυτή είναι η φιλοσοφία τους. Και σ` αυτούς πολλά δικά μας τους φαίνονται τρελά, ακόμα γελούν με την συνήθεια μας να σπάμε πιάτα στα μπουζούκια. Άραγε έπρεπε να τους καταστρέψω την εικόνα, λέγοντάς τους πως χρόνια τώρα δεν το συνηθίζουμε; Έχουμε όμως και πολλά κοινά –δες ερωτικό ταμπεραμέντο– αν και οι γυναίκες δεν αντέχουν και πολύ τη ματσίστικη συμπεριφορά των ανδρών και τους στολίζουν με διάφορα κοσμητικά. Το γεγονός πάντως πως επειδή τον Ζορμπά τον ερμήνευσε ένας μεξικάνος, ο Άντονι Κουίν, το θεωρούν πολύ σημαδιακό.
Στο Μεξικό το μεγάλο πρόβλημα είναι η εγκληματικότητα, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Τις μέρες που ήμουν εκεί έγινε επίθεση στο Monterrey, σ’ ένα καζίνο. Είναι άγρια τα πράγματα σε κάποιες περιοχές και καλό είναι να προσέχουν όσοι ταξιδεύουν μόνοι και επειδή γίνονται απαγωγές να διαλέγουν σίγουρα ταξί από γραφεία. Είχα ακούσει και εγώ διάφορα, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είχα καμία δυσάρεστη έκπληξη. Βέβαια είχα πάντα μαζί μου την φύλακα άγγελο Joselyn, που εκτελούσε χρέη διερμηνέα.
Πήγαμε σε περιοχές όπως το Πολάνκο που η χλιδή και το χρήμα «κραυγάζει», με σπίτια-φρούρια και θηριώδη τζιπ με φιμέ τζάμια να κυκλοφορούν, αλλά… τις βαριέμαι αυτές τις περιοχές. Είναι τόσο απρόσωπες. Τ ο αληθινό Μεξικό το γνωρίζεις περπατώντας στους δρόμους, στις λαϊκές περιοχές, στο μέτρο, στις αγορές με τα τρόφιμα. Η μερκάδο στο Coyoacan είναι ένα αριστούργημα.
Σε μια από τις βόλτες μου ανακάλυψα ένα θέατρο που έπαιζαν τον «Χρυσό Δράκο» το έργο που έπαιζα πέρσι στο Εθνικό. Ξαφνιάστηκα γιατί δεν περίμενα να ενδιέφερε τους Μεξικάνους ένα γερμανικό έργο τόσο μοντέρνας γραφής. Με κάλεσαν στην πρεμιέρα τους και η αλήθεια είναι ότι είδα μια έξυπνη και πολύ ευρηματική παράσταση. Είπαμε διάφορα περί θεάτρου -τελικά οι ηθοποιοί είμαστε… ίδιοι, αλλά ήταν ιδιαίτερα συγκινητικό το πώς με αντιμετώπισαν ως ελληνίδα ηθοποιό. Στο μυαλό τους πιστεύουν πως κουβαλάμε κάτι από το αρχαίο δράματο. Το δε θέατρο της Επιδαύρου το θεωρούν κάτι σαν τον ιερό δισκοπότηρο του θεάτρου. Αυτή η κληρονομιά είναι που μας διασώζει αυτές τις εποχές της ανυποληψίας που περνάμε ως χώρα.
Στο σπίτι της Φρίντα Κάλο
Στο Mexico city πήγα καλεσμένη από την Ν. Μορελεόν, καθηγήτρια των ελληνικών, για να μιλήσω σ` ένα συνέδριο με θέμα τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Καθηγητές από την Λατινική Αμερική και την Ευρώπη μιλούσαν με δέος για τον πολιτισμό μας. Βέβαια ένας καθηγητής από την Χιλή μου αφηγήθηκε την ελληνική του περιπέτεια. Είχε έρθει πρόσφατα στην Ελλάδα για δει από κοντά τον Παρθενώνα -γι αυτόν ήταν κάτι σαν προσκύνημα στην Μέκκα αυτό το ταξίδι- και τον βρήκε κλειστό, λόγω απεργίας.
Πάντως και στο Μεξικό τα οικονομικά προβλήματα είναι πολλά, και οι ταξικές διαφορές χαωτικές. Ένα μεγάλο ποσοστό του λαού, ειδικά οι Iνδιάνοι, απλώς επιβιώνουν, και ένα 10% απολαμβάνει και διακινεί το χρήμα.
Σε λίγες ημέρες θα είμαι πάλι εκεί. Μ’ αρέσει που θα ξαναβρώ τους φίλους που έκανα. Μου υποσχέθηκαν πως θα πάμε και στη ζούγκλα του Γιουκατάν, στους Μάγιας. Είναι γνωστό πως στο ημερολόγιο των Μάγιας υπάρχει μια προφητεία για το 2012. Οι καταστροφολόγοι επιμένουν πως στο ημερολόγιο αναφέρεται ξεκάθαρα πως στις 21/12 θα γίνει κάτι σαν τη συντέλεια του κόσμου. Οι μεξικάνοι πάλι, πιστεύουν ότι σύμφωνα με την προφητεία των Μάγιας στο 2012 κάτι θα τελειώσει και κάτι θ’ αναγεννηθεί. Όπως το φίδι αλλάζει δέρμα, θα αρχίσει ένας νέος κύκλος ζωής… Είναι ωραίος λαός οι Μεξικάνοι…
9°
