Οι μεγάλες κόντρες των ομάδων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και τα γηπεδικά συνθήματα
Μέρες που είναι θυμήθηκα ότι στις Πανελλαδικές της δεκαετίας του ’90 είχε πέσει στην Έκθεση θέμα για τον αθλητισμό, την ευγενή άμιλλα και τη σημασία του αθλητισμού ως στοιχείου του πολιτισμού μας. Θεωρήθηκε ένα βατό θέμα. Παρότι για κάποιους από εμάς που δεν ασχολούμασταν ιδιαίτερα με τον αθλητισμό, εκτός κι αν υπήρχε κουλτούρα απο κάποιο μέλος της οικογένειάς μας, η εμπειρία μας ήταν κυρίως χρωματισμένη από τις τοπικές κόντρες. Ειδικά στη Θεσσαλονίκη, όπου η αντιπαλότητα ΠΑΟΚ-Άρη οριζόταν σχεδόν από τη γεωγραφία των σχολικών μας προαυλίων. Και φυσικά ο αθλητισμός αφορούσε κυρίως τα δυο μαζικά αθλήματα: ποδόσφαιρο και μπάσκετ.
Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά. Ο αθλητισμός έπαψε να αφορά τους αγώνες και τα πρωταθλήματα των δημοφιλών αθλημάτων. Προέκυψαν πρωταθλητές στον στίβο, στην ενόργανη, στον υγρό στίβο που στάθηκαν πρότυπα όχι μόνο ως αθλητές, αλλά και ως άνθρωποι. Ιδιαίτερα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αναδείχθηκαν μορφές που ενσάρκωσαν κάτι από το ιδανικό που άλλοτε έπεφτε σαν θεματική στην Έκθεση: το ευγενές, το συλλογικό, το ανθρώπινο μέσα από τον αθλητισμό.
Νωρίτερα, όμως, η εικόνα ήταν διαφορετική. Οι «μεγάλες» κόντρες των ομάδων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη κάθε άλλο παρά ευγενείς ήταν. Θυμάμαι αγόρια στο δημόσιο σχολείο να απαιτούν, σχεδόν τελετουργικά, απο εμάς τα κορίτσια, ένα είδος «διοδίων» για να μας αφήσουν να μπούμε στην τάξη: έπρεπε να φωνάξουμε ένα σύνθημα με σεξιστικό, χυδαίο περιεχόμενο, με στόχο πάντα τον “Θρύλο” τον Πειραιά, και την πράξη του γενετήσιου ορμέμφυτου. Προσωπικά, δεν είχα τίποτα με τον Πειραιά — τον αγαπούσα, ήταν το λιμάνι των καλοκαιρινών μου ταξιδιών προς τις Κυκλάδες. Αλλά για κάποιους, ήταν απλώς το σπίτι του αντιπάλου. Και προκειμένου να με αφήσουν ήσυχη να μπω να καθίσω στο θρανίο... το ψέλλιζα.
Τα χρόνια πέρασαν και ως ενήλικη πλέον βρέθηκα πρόσφατα στο ΣΕΦ να παρακολουθώ έναν αγώνα μπάσκετ του Ολυμπιακού απέναντι σε ξένη ομάδα. Είμαι ΠΑΟΚ από παιδί — δεν ταυτίστηκα ποτέ με τον Ολυμπιακό, δεν πήγα εκεί για να στηρίξω. Πήγα για να απολαύσω έναν δίκαιο αγώνα. Και τα κατάφερα. Αλλά στις κερκίδες, για ακόμη μία φορά, ένιωσα να ασφυκτιώ.
Σε κάποια στιγμή ρώτησα μια μητέρα που καθόταν μπροστά μου με τα παιδιά της, αν την ενοχλεί που εκτίθενται σε τόσες βωμολοχίες και σεξιστικά συνθήματα. Μου απάντησε ήρεμα και χαμογελαστά: «Α, τα παιδιά είναι συνηθισμένα».
Κι εδώ είναι το πρόβλημα. Τι σημαίνει «συνηθίζω»; Πώς μπορεί να είναι φυσιολογικό, σε ένα παιχνίδι, να ακούμε λέξεις και φράσεις προσβλητικές για γυναίκες, μειωτικές για κάθε μορφή ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Και πως γίνεται οι γονείς να μην έχουν κανένα πρόβλημα να εκθέτουν τα παιδιά σε αυτό τον οχετό. Ποια σχέση έχει αυτή η ατμόσφαιρα με την ιδέα της ευγενούς άμιλλας που κάποτε γράφαμε στις Πανελλαδικές; Οι εποχές αλλάζουν. Η κουλτούρα της κερκίδας παραμένει η ίδια. Ως πεδίο εκτόνωσης.
Ακόμη και οι οπαδικές δολοφονίες μας σοκάρουν, για λίγο. Και μετά επιστρέφουμε στην ανοχή. Στο «έλα μωρέ, δεν είναι όλοι έτσι». Στο «μη γενικεύεις».
Αν ξανάπεφτε στις Πανελλαδικές το θέμα «ο αθλητισμός και ο πολιτισμός», δεν ξέρω τι θα έγραφαν τα παιδιά. Ξέρω όμως τι ζουν. Και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει περισσότερο από κάθε γραπτό. Είτε γίνει είτε δεν γίνει ο σημερινός αγώνας, όλοι είμαστε ηττημένοι.
13°
