Το σπίτι που έχτισε ο Τζακ(The House that Jack Built) *** Σκηνοθεσία: Λαρς φον Τρίερ
Πρωταγωνιστούν: Ματ Ντίλον, Μπρούνο Γκανς, Ούμα Θέρμαν, Τζέρεμι Ντέιβις
Η δράση ενός σίριαλ κίλερ στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 και του ’80, όπου σε μια περίοδο τουλάχιστον 12 ετών σκότωσε τουλάχιστον 61 ανθρώπους, στην πλειονότητά τους γυναίκες.
Το γνωστό κλισέ για τον Φον Τρίερ λέει πως είτε τον μισείς, είτε τον λατρεύεις. Δεν είναι αλήθεια. Προσωπικά γουστάρω πολύ 2-3 στιγμές του («Dogville», «Στοιχείο του εγκλήματος», «Μήδεια»), κάποιες άλλες δεν μου λένε σχεδόν τίποτα («Δαμάζοντας τα κύματα», «Manderlay»), αλλά ποτέ δεν βαρέθηκα καμιά ταινία του. Κι αυτό είναι το σπουδαίο στο σινεμά του. Είτε προκαλώντας, είτε κάνοντας πλάκα, σε βάζει στο τριπάκι να σκεφτείς τι είναι αυτό που βλέπεις: ένα αριστούργημα ή μια δηθενιά ολκής; Το «Σπίτι που έχτισε ο Τζακ» δεν αποτελεί εξαίρεση στο παραπάνω… Δόγμα (άλλη μια πλακίτσα που σκαρφίστηκε στην επεισοδιακή διαδρομή του). Από την πτυχιακή του εργασία (το ασπρόμαυρο μικρού μήκους «Orchidégartneren» του 1978 μέσα σε 37 λεπτά δίνει όλα τα στοιχεία της απελπισμένης προβληματικής του: σεξ, ναζισμός, μισογυνισμός, θρησκευτικότητα, αντιπαλότητα αρσενικού-θηλυκού, Τέχνη, βασανισμοί ζώων κ.ά.) μέχρι σήμερα, ο τρομερός Δανός χτίζει ένα κινηματογραφικό Σπίτι που σίγουρα τον κατατάσσει στους πιο επιδραστικούς δημιουργούς των τελευταίων 30 χρόνων. Τα αρχετυπικά υλικά του χρησιμοποιούνται και στο νέο του φιλμ. Μια εύστοχη ανατομία του τρόμου που γεννά η δράση του ευφυή μηχανικού Τζακ (προφανές alter ego του σκηνοθέτη) ο οποίος περιγράφει τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες πέντε δολοφονιών που τον διαμόρφωσαν ως «καλλιτέχνη», αφού κάθε φόνος είναι για εκείνον ένα έργο τέχνης. Και η τέχνη, σύμφωνα με τον Τρίερ, είναι πάνω από κάθε τι στη ζωή. Για να γίνει πιο πειστικός –και προκλητικός, φυσικά– μακελεύει ό,τι βρεθεί στον δρόμο του κόκκινου βαν του. Κυρίως γυναίκες, αλλά και άντρες και παιδιά (η σεκάνς με την «οικογένεια» που πάει για πικνίκ είναι η πλέον «απεχθής» για τον μέσο θεατή), ενώ ο «γάτος» Φον Τρίερ για να αποφύγει τα αρνητικά σχόλια για τον μισογυνισμό του, δήλωσε πως «οι προηγούμενες ταινίες μιλούσαν για καλές γυναίκες και τώρα αποφάσισε να μιλήσει για έναν διαβολικό άντρα». Κάπως έτσι δικαιολογεί το μένος του Τζακ για τις γυναίκες (η άλλη σοκαριστική σκηνή με το γδάρσιμο του στήθους της «χαζής» ξανθιάς με το οποίο φτιάχνει πορτοφόλι!), προκαλώντας για άλλη μια φορά το μένος των πολλών. Όμως δεν ξεμπερδεύεις τόσο εύκολα με την ταινία, που πέρα από τα ηθικά έχει και τα αισθητικά κριτήριά της, στα οποία ο Δανός μεγαλουργεί. Επιπλέον δομεί ένα ανατριχιαστικό στοχασμό για το σκοτάδι της ανθρώπινης φύσης (η πιο συγκλονιστική στιγμή του φιλμ είναι τα ουρλιαχτά της γυναίκας που δεν «ακούει» κανείς) και τη βία της καθημερινότητας, που τα σερβίρει με ένα παράλογο, ανίερο χιούμορ, κάνοντας σκόνη κάθε επίφαση πολιτικής ορθότητας. Πρόκειται για το σημείο μηδέν, όπου οι κραυγές εναντίον του σωπαίνουν...
H ζωή και το έργο της εμβληματικής γαλλίδας συγγραφέα της αβάν γκαρντ Κολέτ, η οποία μετατράπηκε σε σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης κατά τον 20ό αιώνα.
Φιλτράροντας τη ζωή της Κολέτ μέσα από τον γάμο της με τον συγγραφέα Ανρί Γκοτιέ Βιλάρ, τις ερωτικές σχέσεις της με άλλες γυναίκες και το πέρασμά της από τη συγγραφή βιβλίων (τα πρώτα της έργα εκδόθηκαν με το ψευδώνυμο του άντρα της «Ουίλι» και έγιναν ανάρπαστα) στο χοροθέατρο, ο σκηνοθέτης Γουός Γουέστμορλαντ («Still Alice: Κάθε στιγμή μετράει») διατυπώνει μια στρατευμένη βιογραφία πάνω στη θέση της Γυναίκας και την απέλπιδα προσπάθειά της να ορθώσει ανάστημα απέναντι στην ανδροκρατούμενη και καταπιεστική κοινωνία του 1900. Η Κίρα Νάιλτι υποδύεται τη θρυλική Κολέτ σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας της.
Ο Ντρις και ο Μανουέλ μεγάλωσαν σαν αδέλφια σε ένα υποβαθμισμένο προάστιο στο Παρίσι. Καθώς ενηλικιώνονταν, όμως, ακολούθησαν τελείως διαφορετικούς δρόμους: ο Μανουέλ έμπλεξε με τον υπόκοσμο, ενώ ο Ντρις έγινε αστυνομικός.
Καλογυρισμένο, αν και προβλέψιμο αστυνομικό θρίλερ του Νταβίντ Ελοφέν («Μακριά από τους ανθρώπους»), που ρίχνει το βάρος εξίσου στην πυκνή δράση και τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων. Δυναμισμός στη γραφή και κάποιες ενδιαφέρουσες πινελιές στο δραματουργικό κομμάτι καθιστούν το φιλμ μια περιπέτεια που πετυχαίνει το σκοπό της (η ψυχαγωγία του θεατή), θυμίζοντας κλασικά φιλμ του είδους και κυρίως την αξεπέραστη «Ένταση» του Μάικλ Μαν, με τους Αλ Πατσίνο και Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Ειδικά η σχέση των Ματίας Σχούναρτς και Ρεντά Καντέμπ είναι χτισμένη με τα σωστά υλικά.
Σκοτεινός διάδρομος (Down a Dark Hall) ** Σκηνοθεσία: Ροντρίγκο Κορτές
Πρωταγωνιστούν: Άνα Σοφία Ρομπ, Ούμα Θέρμαν, Ιζαμπέλ Φούρμαν, Βικτόρια Μορόλες
Μία ζόρικη έφηβος οδηγείται στο απομονωμένο οικοτροφείο Μπλάκτγουντ, όταν η μητέρα της αποφασίζει ότι δεν μπορεί να τη χειριστεί άλλο. Καταφθάνοντας εκεί γνωρίζει άλλες τέσσερις συνομήλικές της με προβληματική συμπεριφορά, καθώς και την εκκεντρική διευθύντρια Μαντάμ Ντουρέτ.
Ο Ροντρίγκο Κορτές του «Buried» μεταφέρει το μυθιστόρημα νεανικής λογοτεχνίας της Λόις Ντάνκαν με την αυτοπεποίθηση του δεξιοτέχνη της φόρμας και του κατασκευαστή μιας δυνατής gothic ατμόσφαιρας με μπαμπούλα το βικτωριανό οίκημα, αλλά και την Ούμα Θέρμαν που υποδύεται τη διευθύντρια Μαντάμ Ντουρέτ. Το αποτέλεσμα πάντως είναι άνισο: η αίσθηση μυστηρίου επιβάλλεται σε όλα τα υπόλοιπα αφηγηματικά εργαλεία του Κορτές και εκείνος αδυνατεί να τιθασεύσει τη δύναμή της, αρκούμενος σε μια ισχνή σκιαγράφηση χαρακτήρων και σε μια κάπως αφελή συσχέτιση της τέχνης με τη μετά θάνατον ζωή (το κεντρικό θέμα του φιλμ), η οποία εκτός από σεναριακές αυθαιρεσίες κρύβει και στοιχεία μεταφυσικής υπερβολής.
ΑΚΟΜΗ
»»» Η «Μεγάλη νύχτα του Φρανσίσκο Σάνκτις» (La Larga Noche de Francisco Sanctis) (**½) των Φρανσίσκο Μάρκες και Αντρέα Τέστα αφηγείται την αγωνιώδη ολονύχτια περιπέτεια ενός ιδεολόγου οικογενειάρχη στο Μπουένος Άιρες του 1977, που μπορεί να σώσει κάποιες ζωές (το καθεστώς ετοιμάζεται να συλλάβει δύο αντιφρονούντες), αν ρισκάρει τη ζωή του. »»» Το «Με διαβατήριο τη γοητεία» (The Charmer) (**½) του Μιλάντ Αλαμί είναι μια συγκινητική και απλή παραβολή για την ταυτότητα, την ουσιαστική επαφή και την ερωτική επιθυμία, με όχημα έναν Ιρανό που πασχίζει να βρει σύζυγο στη Δανία προκειμένου να αποκτήσει άδεια παραμονής. »»» Το «Alpha» (**) είναι μια ευπρεπής προϊστορική περιπέτεια επιβίωσης στη Γη λίγο πριν επέλθει η Εποχή των Παγετώνων, με πρωταγωνιστές ένα νεαρό κυνηγό και ένα άγριο λύκο που εξημερώνεται από τον άνθρωπο. »»» Στο επίκαιρο ντοκιμαντέρ της Αννέτας Παπαθανασίου και του Άγγελου Κοβότσου «Ευρώπη, το όνειρο» (**) με κεντρικό θέμα το προσφυγικό ζήτημα, κάποιοι έφηβοι ψάχνουν να βρουν το όνειρο για μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα της κρίσης. »»» Το βοσνιακό «Οι άντρες δεν κλαίνε» (-) περιγράφει τις προσπάθειες μιας χούφτας αντρών να ξεπεράσουν το τραύμα του εμφυλίου πολέμου.
19°
