- CITY GUIDE
- PODCAST
-
18°
Ο «πανσλάβος» Άντριτς
«Ξεπλύντε το στόμα σας με θαλασσινό νερό! Μέσα του τίποτα δεν σαπίζει και γι’ αυτό είναι πολύτιμο και ιερό σαν γιατρικό, κάτι μαγικό, κάτι σαν την αιωνιότητα που μας αναμένει»
«Ξεπλύντε το στόμα σας με θαλασσινό νερό! Μέσα του τίποτα δεν σαπίζει και γι’ αυτό είναι πολύτιμο και ιερό σαν γιατρικό, κάτι μαγικό, κάτι σαν την αιωνιότητα που μας αναμένει». Ένας Βόσνιος τα λέει αυτά, ο Ίβο Άντριτς, ένας βουνίσιος, για τον οποίο η θάλασσα είναι επιθυμία που φουντώνει από γενιά σε γενιά, μέχρις ότου, με την είσοδο στο βασίλειο όπου κυριαρχούν οι ανοιχτοί ορίζοντες, να ξεκινήσει η πραγματική ιστορία της φυλής.
Ποιητής στο ξεκίνημα (1914) και φοιτητής φιλοσοφίας (με διατριβή επάνω στην εξέλιξη της πνευματικής ζωής στη Βοσνία υπό την Οθωμανική κυριαρχία), πολιτικός κρατούμενος της Αυστρίας στον Πρώτο Παγκόσμιο, αργότερα διπλωμάτης και υφυπουργός Εξωτερικών της χώρας του, νομπελίστας λογοτεχνίας το 1961. «Για την επική ορμή με την οποία χαρτογράφησε θέματα και περιέγραψε τις μοίρες των ανθρώπων, αντλώντας από την ιστορία της χώρας του», σύμφωνα με το κείμενο απονομής του Νόμπελ. Ο συγγραφέας δώρησε τα χρήματα του βραβείου για να βελτιωθούν οι βιβλιοθήκες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Οι νουβέλες και τα διηγήματα στην πρόσφατη συλλογή «Τα Σημάδια» δικαιώνουν την «ορμή», δηλαδή τη θέρμη και εμβρίθεια, για τα οποία έχει επαινεθεί ο συγγραφέας. Στο δεύτερο μισό του βιβλίου, τα αποσπάσματα από τα δοκίμιά του προσφέρουν μια γκάμα από σκέψεις επάνω στις προκλήσεις της συγγραφής: «Μεταξύ του φαινομένου που παρατηρώ και με συγκινεί και της γραπτής του έκφρασης, η απόσταση μεγαλώνει όλο και περισσότερο».
Ωστόσο στο πρώτο, κι εκτενέστερο, μέρος είναι που μπορεί ο αναγνώστης να γευτεί πραγματικά κάτι από τη βαθιά πολιτισμική εντοπιότητα του «πανσλάβου» Άντριτς. Έτσι, π.χ., το διήγημα «Ο Γάμος» σμιλεύει το μεταπολεμικό πορτρέτο μιας μικρής βαλκανικής πόλης του 1800 μέσα από το τι πουλάνε τα μαγαζιά (σπάγκο, πετρέλαιο και αλάτι), τα ρούχα των ανθρώπων (ένα φανταστικό μείγμα από στρατιωτικά και πολιτικά κουρέλια όπου δεν αναγνωρίζεις ούτε την πίστη ούτε την τάξη του άλλου) και τα ζώα που απαντάς στην άκρη του δρόμου («...γελάδια με τη χειμωνιάτικη ακόμα τρίχα τους μασουλούσαν κάτι παλιόχορτα, σκληρά και μαυριδερά σαν από τον άλλο κόσμο»).
Λόγος, λοιπόν, ενσώματος με μάτια και χέρια. Επιπλέον, συνεχής μέριμνα για τους συμβολικούς δεσμούς που συγκροτούν το κοινωνικό σώμα και για τις μεταφυσικές τους προεκτάσεις («είναι πιο υποφερτό να ντρέπεσαι και να φοβάσαι τους νεκρούς και τους απόντες».) Δεσμοί που γίνονται πιο ορατοί από ποτέ, όταν δοκιμάζονται από μια κρίση: στην κλονισμένη πόλη του «Γάμου», η τελευταία παρακαταθήκη πολιτισμού είναι το ότι καταγράφονται τα ονόματα των ανθρώπων και οι τιμές των σιτηρών. Έκδηλο παντού το ενδιαφέρον του συγγραφέα για την εξερεύνηση των ορίων είτε μιας ομάδας είτε της ατομικής συνείδησης. Και, σαν επωδός, η επίγνωση πως όταν οι αντιθέσεις οδηγηθούν στο όριό τους, συμπίπτουν («Ήλιος», «Πετώντας πάνω από τη θάλασσα» και ειδικά το «Δύο σημειώσεις από το ημερολόγιο του Βόσνιου γραμματικού Ντράζιεσλαβ»). Εμβληματικό είναι εδώ και το σχόλιο του ιδίου: «Όταν δεν είμαι απελπισμένος, είμαι άχρηστος».
Η ζηλευτή μετάφραση του Χρήστου Γκουβή δεν διστάζει να χρωματίσει ακριβοδίκαια το μετάφρασμα με όρους όπως «γδικιωμός», «δαμασκηνιώνας», «πους», «τουρκεμένος», «βαρυθυμιά». Μαζί με την ιστοριογράφηση του Άντριτς, τους ζαπτιέδες (δημοτική αστυνομία) και τους χοτζάδες, τους χαϊντούκους (αντάρτες) και τους κολίγους, συμβάλλει έτσι στην αισθητική απόλαυση του κειμένου. Αυτή, με τη σειρά της, πετυχαίνει να προωθήσει τις απόψεις που τίθενται σε διάλογο. Κυρίως, ίσως, το ότι εκείνα που μας ενώνουν ως πολιτισμούς και ως ανθρώπους είναι πιο σημαντικά απ’ όσα θα μας χώριζαν. Δικαιώνεται έτσι η προτροπή του συγγραφέα στους ομότεχνούς του: «Γράφοντας, θα πρέπει ...να νιώθετε πολύ κοντά σ’ όλους τους ανθρώπους κι όλους τους ζωντανούς να τους νιώθετε συγγενείς σας».
Τα Σημάδια
Ίβο Άντριτς, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 200, €12,78
Τι μασουλάς για να ξεγελάσεις μια μεγάλη πείνα; Κερί. (σ. 17) Πώς καταλαβαίνεις πως βρίσκεσαι σ’ έναν ιερό τόπο; (σ. 51) Πώς αλλάζουν τα όνειρα κάποιου που κοιμάται σε ένα πλοίο; (σ. 147) Πώς, μπροστά στην κλιμάκωση της φρίκης, φεύγει ένας άνθρωπος από το σώμα του; (σ. 42) Πώς πεθαίνει κανείς μπαίνοντας σε ένα όνειρο; (σ. 104) Τι είναι η θάλασσα; (σ. 113)
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Την Κυριακή η αυλαία της διοργάνωσης
Η Καναδή συγγραφέας, στο νέο της βιβλίο, αναφέρεται από το γυναικείο κίνημα έως τον ποταμό της μνήμης
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Διαβάστε ένα ποίημα από τη συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Ρομαντική, ηρωική φαντασία ή αλλιώς όλα εκείνα τα saga που λατρεύονται από μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού
Διαβάστε σε προδημοσίευση μερικά αποσπάσματα από την αυτοβιογραφία του «Συλλέκτης στιγμών», που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Οξύ
H ελληνική αστυνομική λογοτεχνία στο προσκήνιο - Αναλυτικά οι δράσεις
Τα 50 χρόνια Δημοκρατίας στο επίκεντρο
Το έργο του πραγματεύεται τα θέματα των αναμνήσεων, του πολέμου και της εξορίας,
Όλες οι εισηγήσεις, οι παρεμβάσεις και συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν ανα ενότητα, καθώς και φωτογραφικό υλικό σε μια σκληρόδετη έκδοση
Νεολαία, πολιτισμός και παγκόσμια ειρήνη στο επίκεντρο
Μιλήσαμε με τη συγγραφέα Γαβριέλλα Κασάπη για τη νέα της ποιητική συλλογή και για το πώς νίκησε το «τέρας» της κατάθλιψης
«Ένα εκπληκτικό βιβλίο από τη Σβετλάνα Αλεξίεβιτς που συστήνω ανεπιφύλακτα σε κάθε αναγνώστη ο οποίος εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο άνθρωπος είναι σαν την κατσαρίδα»
Αίμα, δάκρυα κι ιδρώτας σ’ ένα σκληροτράχηλο queerdom πιστολίδι στη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών
Το ραντεβού των βιβλιόφιλων είναι και φέτος στο Πεδίο του Άρεως. Οι εκδηλώσεις του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα
Την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου ο συγγραφέας θα βρίσκεται στο περίπτερο των Εκδόσεων Ψυχογιός
Σύγχρονη ελληνική ποιητική δημιουργία και πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς στο επίκεντρο
Το Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου η συγγραφέας θα βρεθεί στο περίπτερο των εκδόσεων Πατάκη
Συνομιλήσαμε με τον ποιητή και πεζογράφο, ο οποίος κυκλοφόρησε πρόσφατα τη συλλογή διηγημάτων του από τις εκδόσεις Βακχικόν
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.