Δώδεκα και μισή μετά τα μεσάνυχτα, μια χιόνιζε μια σταμάταγε, είχε 1 βαθμό αλλά μου φαινόταν ότι είχε μείον 10. Φορούσα κουκούλα και έπινα ζεστό τσάι στο βανάκι του ΚΕΘΕΑ Εξέλιξις, που τώρα με τα πολλά κρύα βγαίνει κάθε νύχτα στο Πεδίον του Άρεως, γύρω από το πανεπιστήμιο στην Ακαδημίας και στην Ιάσονος στο Μεταξουργείο, μοιράζοντας κουβέρτες, τσάι, σταφίδες, κρουασάν, και σύνεργα χρήσης στους άστεγους χρήστες. Ήμασταν στον Πεδίον του Άρεως.
Μια κοπέλα γύρω στα 30 μου φάνηκε ότι φορούσε τρεις σκούφους και τρία μπουφάν. Περίμενε να γίνει το τσάι της και πιάσαμε την κουβέντα. Κοιμάται εκεί παραπέρα, πίσω από το περίπτερο της γωνίας, έχει φτιάξει κάτι σαν σκηνή και χώνεται εκεί μέσα. Ντίνα τη λένε.
Σε ενοχλούν καμιά φορά, Ντίνα; Η αστυνομία ή οι γείτονες;
«Τι να με ενοχλούν δηλαδή;»
Να σε διώχνουνε.
«Όχι μωρέ… Εντάξει, η αστυνομία καμιά φορά ναι, αλλά πιο πολύ με ενοχλούνε αυτοί που πάνε και καβατζώνονται όταν λείπω και μετά κάνω αμάν να τους βγάλω».
Άμα έχει καλό καιρό, πριν το χειμώνα ας πούμε, πού έμενες;
«Είχα φτιάξει μια καβάτζα σε ένα εγκαταλειμμένο στα Εξάρχεια αλλά κι εκεί ήρθανε κάποιοι και μου τα κάνανε άνω κάτω».
Η Ελένη Μαρίνη, ψυχολόγος, είναι η υπεύθυνη του προγράμματος street work του ΚΕΘΕΑ Εξέλιξις. Λέει ότι οι χρήστες της Αθήνας είναι πολυτοξικομανείς, ότι πίνουν ό,τι βρουν. Ότι σκοπός του προγράμματος είναι η μείωση της βλάβης με πρώτο μέλημα να μην πεθάνουν. «Τα τελευταία χρόνια είναι πολύ επιβαρυμένοι», λέει η Ελένη. «Βλέπουμε περισσότερο κόσμο να μένει στο δρόμο, τα λοιμώδη νοσήματα από το 2012 παρουσίασαν μεγάλη αύξηση, οι οικογένειες δεν μπορούν να στηρίξουν όσο στο παρελθόν».
Παρότι οι περισσότεροι χρήστες, πλέον, είναι πολυτοξικομανείς, όσοι χρησιμοποιούν σίσα κυρίως βρίσκονται εδώ, στο Πεδίον του Άρεως. Για την ιστορία, η σίσα πρωτοεμφανίστηκε πριν από καμιά 10αριά χρόνια στην Αθήνα και είναι κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη - αν και οι προσμίξεις (λέγεται πως) είναι πολλές. Είναι διεγερτικό, σε αντίθεση με την ηρωίνη που είναι κατασταλτικό φάρμακο.
Κόσμος πλησιάζει το βανάκι, πολλοί δεν θέλουν τα σύνεργα χρήσης, απόδειξη ότι πίνουν σίσα. Έλληνες και μετανάστες, μέσος όρος ηλικίας τα 30κάτι, αλλά υπάρχουν από ανήλικα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, έως και άνθρωποι 65 χρονών. Κάποιοι ζητάνε και δεύτερο κρουασάν αλλά το βανάκι μετά θα πάει και αλλού και θα πρέπει κάτι να βρουν να φάνε όλοι. Παίρνουν τα πράγματα και μετά χάνονται στο σκοτάδι, πίσω από το άγαλμα του Κωνσταντίνου, μέσα στο πάρκο. Μικροπαρανομίες, επαιτεία και πορνεία είναι τα μέσα βιοπορισμού για τους χρήστες που ζουν στο δρόμο. Υπάρχουν ανήλικα κορίτσια και αγόρια που κάνουν πιάτσα για 5 και 10 ευρώ στο Πεδίον του Άρεως.
Μιλώντας για επαιτεία, θυμήθηκα ένα γνωστό που ήμασταν μια μέρα στο Μοναστηράκι και μας πλησίασε ένα παιδί να του δώσουμε χρήματα και ο γνωστός τον πρόγκηξε άσχημα. Ελένη, κι αν δεν δώσεις χρήματα σε κάποιον τι θα καταφέρεις; Δεν θα πάει να τα βρει αλλού, να κάνει πιάτσα ή να βουτήξει καμια τσάντα; «Εμείς δεν δίνουμε ποτέ χρήματα σε χρήστες γιατί τα πιο πολλά θα τα κάνουν χρήση. Καλύτερα να του πάρεις κάτι να φάει ή να τον διασυνδέσεις με κάποια δομή που θα βρει φαγητό ή κάποια βοήθεια».
Ρωτάω την Ντίνα πώς τα βγάζει από οικονομικής πλευράς. «Έμαθα μια τέχνη, να φτιάχνω πιπάκια για σίσα. Τα φτιάχνεις με γυαλί και γκαζάκι. Στην αρχή ήτανε δυο τρία άτομα σε όλη την Αθήνα που τα φτιάχνανε και βγάζανε καλά λεφτά. Ο δάσκαλός μου πούλαγε το πιπάκι 10 ευρώ, εγώ μετά το πούλαγα 5. Τώρα έχουν μάθει πολλοί, βρίσκεις πιπάκια και με λιγότερο από 1 ευρώ. Αλλά είναι επικίνδυνο, μπορεί να κάψεις τα χέρια σου, κοίτα τα δικά μου πώς είναι. Ένα παιδί τυφλώθηκε τις προάλλες».
Κανείς δεν ξέρει πόσοι είναι οι άστεγοι χρήστες στο κέντρο. Το περασμένο βράδυ, τη Δευτέρα, από το βανάκι περάσανε περισσότερα από 50 άτομα αλλά το street work είχε βγει πιο αργά, κατά τις 2, και μέχρι εκείνη την ώρα οι περισσότεροι έχουν βρει μια καβάτζα. Ξενώνες αστέγων υπάρχουν, δε φτάνουν αλλά υπάρχουν, όμως ξενώνες για άστεγους ενεργούς χρήστες δεν υπάρχουν.
Η Ντίνα λέει ότι κουράστηκε αυτή τη ζωή. Κοντεύει πέντε χρόνια στο δρόμο. Θέλει, λέει, να μαζέψει λεφτά, να γίνει κάπως καλύτερα και να γυρίσει στο χωριό της, στο σπίτι της, όπου οι δικοί της δεν ξέρουν πώς ζει και τι κάνει. Δεν ξέρω τι είναι αλήθεια και τι είναι ψέμα απ’ όλα αυτά, όμως ποιος άνθρωπος μπορεί να είναι ευχαριστημένος από μια ζωή συνέχεια στο δρόμο, από ένα 24ωρο που περιστρέφεται από το να βρω λεφτά και να πιω, από έναν ύπνο με το ένα μάτι ανοιχτό και από ένα κρεβάτι που αν βρεθεί θα έχει κι έναν ακόμη που δεν τον γουστάρεις επάνω;
11°
