Περπατώ εις τη Φλώρινα όταν ο χειμώνας δεν είναι εδώ! Χειμώνα-χειμώνα, είσαι εδώ; Κι ευτυχώς ούτε το χιόνι, ούτε ο αέρας, ούτε η υγρασία από τα νερά του ποταμού Σακουλέβα που τέμνει την πόλη μου αποκρίνονται. Αντί αυτών μας υποδέχεται ένας θεριακλής, μπριόζος και γλυκά θερμοφόρος ήλιος που λούζει με έναν τρόπο στοργικό το δεύτερο σαββατοκύριακο του Οκτώβρη. Αφήνουμε τα μπουφάν μας να κοιμούνται αχρείαστα στο αυτοκίνητο και απολαμβάνουμε τη βόλτα μας στην πόλη. Στη Φλώρινα με κοντομάνικο! Το πρώτο ταμπού περί παγωμένου φθινοπώρου σπάει με κρότο!
Εδώ, στη ρωγμή του χρόνου.
Και όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει από την περίφημη ταινία του Αγγελόπουλου «Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού», η παρακαταθήκη της για τον ταξιδιώτη παραμένει αυτούσια: νιώθουμε πως από στιγμή σε στιγμή θα τρακάρουμε πάνω στον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, έτσι όπως περιπλανιόμαστε ανάμεσα σε έξοχα αναπαλαιωμένα αρχοντικά αλλά και σε ερειπωμένα σπίτια, που αν τα καλοκοιτάξεις, θα βρεις σημάδια από τις σφαίρες του εμφυλίου πολέμου. Βαρυφορτωμένη με ιστορική μνήμη παρούσα σε κάθε γωνία της είναι αυτή η πόλη. Την οσμίζεσαι στον αέρα, την πιάνεις στο βλέμμα των προτομών και των αγαλμάτων, ενθύμια του ταραχώδους εικοστού αιώνα με τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, το Μακεδονικό, τον Καντιώτη και τα ευαίσθητα εθνικά θέματα να έχουν χαρακτηρίσει αμετάκλητα το προφίλ της Φλώρινας για εμάς τους «από αλλού», προσδίδοντάς της επίθετα όπως «δυσκίνητη» και «συντηρητική».
Βίκη Μπρούσαλη, performance στον τρίτο όροδο της οδού Κρέσνας 1.
Δεν πρέπει όμως ποτέ να περπατάς μια ξένη πόλη έχοντας στο νου σου μόνο μιντιακά κλισέ και στερεοτυπικές αφηγήσεις. Να την αναψηλαφείς και να την ψυχανεμίζεσαι, να τη βιώνεις πρέπει χωρίς παρωπίδες και ευκολίες. Πολύ περισσότερο όταν η πρόσκληση για να την επισκεφθούμε έρχεται από τον Χάρη Κοντοσφύρη. Εικαστικός αλλά και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, νους ανήσυχος και πολυπράγμων, επιμένει: Υπάρχει πάντα η άλλη Φλώρινα, η ανήσυχη, η διαφορετική, η εγκιβωτισμένη μέσα στο κέλυφος της μεγάλης. Υπομονετικά αλλά και πεισματικά, σκάβει τις βεβαιότητες και διαρρηγνύει τις εμμονοληψίες. Μέσα από υπόγειες διαδρομές στην αρχή και τολμώντας να αναδυθεί στην επιφάνεια δειλά δειλά, έρχεται κάποτε η ώρα που άφοβα πλέον βγαίνει στο φως. Συστέλλεται, διαστέλλεται, συμπιέζεται, τονώνεται, εκτονώνεται, υπάρχει.
Παιδιά που κάνουν το art tour των Αναπτυχώσεων και είπαν να ξαποστάσουν.
Αυτήν τη Φλώρινα, τη νέα, την ανήσυχη, τη διαδραστική, την τολμηρή, έτσι όπως εκτίθεται μέσα από 15 πτυχιακές εργασίες τελειόφοιτων της Σχολής Καλών Τεχνών διάσπαρτες επί του ιστού της, καλούμαστε να ανακαλύψουμε και να δούμε. Κι έτσι σπάει ένα ακόμα ταμπού. Με το καλημέρα! Πως δηλαδή εδώ δεν συμβαίνει τίποτα, πως η Φλώρινα είναι άλλη μια κουκίδα άχρωμης και άοσμης επαρχιακής γεωγραφίας. Πριτς! Οι «Αναπτυχώσεις», έτσι όπως ονομάστηκε η συγκεκριμένη εικαστική δράση, ανατίναξε κάθε «βεβαιότητα» περί σκουριάς, δυσκαμψίας και πληκτικής επαρχίας, που ο μέσος ξερόλας την κολλάει σαν ρετσινιά-απάντηση στην ερώτηση «τι τρέχει εδώ;».
Χριστόφορος Κονδύλης, ζωγραφική σε ανακυκλωμένα υλικά, στην παλιά Ασφάλεια.
Είδαμε έργα σπαρταριστά, απόπειρες διαλόγου και επικοινωνίας. Γνωρίσαμε παιδιά-πνεύματα ανήσυχα και βραστερά, φοιτητές που ήρθαν εδώ από κάθε γωνία της ενδοχώρας, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πτολεμαΐδα, Ελασσόνα, Κόνιτσα, μέχρι και από την Κύπρο. Σε έρημα και κλειστά λόγω κρίσης εμπορικά καταστήματα, στην παλιά Γεωργική Σχολή, στα κτίρια της παλιάς Ασφαλείας και στο μηχανουργείο- θερμαντήριο του ΟΣΕ, εκεί που ακόμα τις νύχτες φυλούν το τρένο από τη Θεσσαλονίκη, ώστε να μην παγώσει η μηχανή για το επόμενο ταξίδι, ανταμώσαμε με ψυχές ωραίες. Στον ανενεργό ζωολογικό κήπο, σε διαμερίσματα πολυκατοικιών, στην πινακοθήκη Αριστοτέλης, οι δεκαπέντε καλοτεχνίτες, «Φλώροι», όπως τους θέλει η αργκό του πανεπιστημίου, μας περίμεναν για να τους δούμε αλλά και να μας δείξουν.
Βανέσσα Καραμανώλη, εγκατάσταση στη σοφίτα του Αριστοτέλη.
Ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις, performance, συμπράττουν σε ένα αστικό ρόλερκοστερ-χάρτη-διαδρομή «Εν Φλώ», που κάνει την πόλη να δείχνει ζωντανή, ευέξαπτη και μποέμισσα. Γιατί αν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στις αντίστοιχες σχολές, αυτό που συμβαίνει περιφρουρείται εντός, σε στεγανά τοπία όπου η τέχνη και οι καλλιτέχνες παράγουν και συνδιαλέγονται χωρίς το κυρίως σώμα των μητροπόλεων να γνωρίζει τι συμβαίνει, πέρα από τους «ειδικούς» και τον «κύκλο», στην αντίστοιχη σχολή της Φλώρινας επιχειρείται όλα να συμβούν «εκτός». Η συμβίωση, η συνύπαρξη, η όσμωση σπουδαστών και ντόπιων, η ανταλλαγή βλεμμάτων και χειρονομιών, επεκτείνεται πέραν του γνώριμου πεδίου των οικονομικών συναλλαγών. Πέραν δηλαδή του ενοικίου, του φαγητού, της διασκέδασης και της ανταλλαγής χρήματος ανάμεσα στους ντόπιους και τους «φιλοξενούμενους», όπως δηλαδή συμβαίνει σε κάθε περιφερειακή πόλη όπου λειτουργούν πανεπιστημιακές σχολές-πυλώνες για τα εισοδήματα και την τοπική οικονομία.
Στέλλα Τζαβάρα, εγκατάσταση στην πρώην αποθήκη Άτλας.
Και ορίστε, αναγνώστη, οι «Αναπτυχώσεις». Οι πτυχιακές εργασίες κάποιων παιδιών που πέντε χρόνια σπούδασαν εδώ, έζησαν, μελέτησαν, μέθυσαν, περπάτησαν, είδαν το χιόνι όλα να τα σκεπάζει και την άνοιξη να ξανανθίζουν όλα πράσινα και ελπιδοφόρα. Των παιδιών που τον Κοντοσφύρη δεν τον αποκαλούν «κύριε καθηγητά», αλλά «Χάρη». Που δίπλα του έμαθαν αλλά και του έμαθαν. Γιατί εδώ είναι και το κλειδί, το συμπέρασμα και η ερώτηση που μας έθεσε το ταξίδι μας στη Φλώρινα: αρκεί ένας φωτισμένος, ρηξικέλευθος, αντισυμβατικός, ορεξάτος και out of the box-thinking δάσκαλος να ενώσουν τους «ξένους» και την πόλη εις σάρκαν μιαν; Ναι. Το υπογράφουμε. Χάρης Κοντοσφύρης είναι η απάντηση.
Φλωριnel blu dipinto di blu
Αλλά και όλο το διδακτικό προσωπικό, οι συμπαραμαρτούντες, οι εμπλεκόμενοι με μια από τις πιο ωραίες περιπέτειες που κοντά μια δεκαετία τώρα ζει η πόλη. Καλών Τεχνών και τα μυαλά στα κάγκελα, ας μας επιτραπεί η έκφραση. Ή, καλύτερα, τα μυαλά στις πιπεριές, αφού κι εδώ, στη γεύση του πιο διάσημου φλωρινιώτικου εδέσματος, βρίσκεται άλλη μια από τις ξακουστές αλήθειες της πόλης!
Γεωργία Δημοσθένους, γλυπτική στον πρώτο όροφο της παλιάς Ασφάλειας.
Η ξενάγηση των «Αναπτυχώσεων» ξεκίνησε στις 2 το μεσημέρι. Και για πέντε ώρες πάμε την πόλη πάνω και κάτω, κέντρο και απόκεντρα, φωνές, τσιγάρα, γνωριμίες, σφηνάκια τσίπουρου για καλωσόρισμα, κουβέντες, ανταλλαγές απόψεων περί τέχνης, πλακίτσες, θαυμασμός, χειραψίες και ανταλλαγές mail! Γνωρίσαμε τους «Φλώρους» και μας γνώρισαν. Κι όταν ο Χάρης Κοντοσφύρης σφυρίζει τη λήξη, νιώθουμε λες και τρέξαμε μαραθώνιο. Που ήταν!
Τω καιρώ εκείνω!
Έξω από την πινακοθήκη Αριστοτέλης τα μανιτάρια κάνουν πάρτι, καθώς στο πλαίσιο της 11ης Πανελλήνιας Γιορτής Μανιταριού οι πάγκοι δειγματίζουν προϊόντα και γεύσεις. Μανιταρόσουπες και μακαρόνια με βασιλικά και καλογεράκια κοχλάζουν βράζοντας στα καζάνια, ενώ παραδίπλα δεκάδες τέντες φορτωμένες με είδη και ειδικούς, μανιταρόφιλους και μανιταροφάγους, μας μυούν στη γαστριμαργική κουλτούρα της Βορειοδυτικής Ελλάδας. Η νύχτα πέφτει φεγγισμένη και ασημένια, τα νυχτερινά φώτα ανάβουν, το βραδινό σκηνικό απλώνεται σε δρόμους και στενά, η πόλη μεταλλάσσεται σε σκηνικό επιθυμιών, κρατά πάντα γερά στην επαρχία η μυθολογία του Σαββατόβραδου, της εξόδου και του γλεντιού.
Ελένη Σαρλικιώτη, ζωγραφική στο υπόγειο του Αριστοτέλη.
Κυριακή πρωί αναχωρούμε για τα πάτρια Θεσσαλονίκης εδάφη. Από την παλιά εθνική οδό. Στα σύνορα του νομού Φλώρινας με την Πέλλα, εκεί που ήσυχα κυλούν τα νερά της λίμνης Βεγορίτιδας, παιχνιδιάρικα πετούν οι πέστροφες και άγρια φυτρώνουν οι διάσημες λόγω γεύσης και μικροκλίματος πιπεριές, όλοι και όλα προετοιμάζονται για το χειμώνα. Που για άλλη μια χρονιά θα είναι βαρύς, χιονοσκεπής και παγωμένος. Και θα ζεσταίνεται με τα τσίπουρα από τα καζάνια του Νοεμβρίου και τα φίνα ξινόμαυρα κρασιά των περιλάλητων αμπελώνων του Αμυνταίου.
Λίμνη Βεγορίτιδα. Στα σύνορα Φλώρινας και Πέλλας, ένας ευλογημένος υδάτινος παράδεισος.
Οδηγούμε πίσω για τη Θεσσαλονίκη και καταλαβαίνουμε πολύ καλά τι εννοούσαν οι περισσότεροι από τους τελειόφοιτους καλοτεχνίτες, όταν τους ρωτούσαμε πώς νιώθουν τώρα που η «θητεία» τελείωσε κι όλα αρχίζουν καινούργια στην πραγματική ζωή. «Όταν έρχεσαι στη Φλώρινα για πρώτη φορά, σε πιάνουν λυγμοί. Αλλά κι όταν φεύγεις, το ίδιο! Μόνο που τώρα κλαις για όσα αποχαιρετάς και χάνεις. Δεν υπάρχει τέτοια ζωή σαν αυτή εδώ!» Συναισθανόμαστε!
Χρήστος Σκορδάς, ζωγραφική στον παλαιό ζωολογικό κήπο.
11°
