Μια μέρα, απλώς σηκώνεσαι και φεύγεις. Είναι μία απόδραση τόσο εύκολη και δελεαστική για τους Αθηναίους, σαν μυστικό που δεν θέλεις να το μοιραστείς. Σπέτσες: ένας καλός φίλος, ένα Πάσχα από τα παλιά, μία σχολική κοπάνα τριών ημερών, μία βόλτα με σκάφος, μία παρέα απλωμένη τεμπέλικα στην πολυτέλεια της βεράντας του Ποσειδωνίου. Μερικές σημειώσεις για τις Σπέτσες, σαν μυστικά...
Τα υλικά
* Λευκά σπίτια, ασβεστωμένα ισοπεδωτικά σαν τις πάνινες ελβιέλες παλιών σχολικών γυμναστικών επιδείξεων, δίπλα σε άλλα, επιβλητικά σταχτί, το χρώμα της πέτρας Δοκού, δείγμα ανώτερης τάξης.
* Ζεσταμένο θαλασσινό νερό για να κάνουν τα ιαματικά τους λουτρά οι παλιοί καπεταναίοι.
* Μούστος αντί για νερό, για να δέσει η λάσπη να χτιστούν εκκλησιές, όπως αυτή του Αγίου Μάμα.
* Μικρές φλόγες που ταξιδεύουν επάνω στο νερό. Κάθε 1η Σεπτεμβρίου, παραμονή της γιορτής του Αγίου, μόλις σουρουπώσει, τα πιτσιρίκια του νησιού αμολούν επάνω στο κύμα αυτοσχέδια καραβάκια στολισμένα με σημαίες και λουλούδια κι ένα μικρό κεράκι.
* Φοινικόδεντρα που ξεπηδούν μέσα από στέγες σπιτιών, όπως αυτό του κοσμηματοπώλη Κυριάκου Ζαραφωνίτη κοντά στη Μεγάλη Ράχη, που άφησε το φοίνικα να ζήσει, περνώντας μέσα από την κουζίνα του.
* Πεύκα και αρώματα παντού. Κρυφές θαλάσσιες σπηλιές.
Ένα νησί σαν μυθιστόρημα
Το βοτσαλωτό ψηφιδωτό στην Ντάπια, στο κέντρο της Χώρας, είναι σαν να ορθογραφεί προσεχτικά τη νησιωτική επανάσταση του ’21, ποτισμένο με ιστορικό αίμα, γλύκα πασπαλισμένη από παραδοσιακά αμυγδαλωτά, κεριά και μέλια που έσταξαν μέσα στους αιώνες και λάδια μηχανής από κότερα. Το σύγχρονο τζετ αγαπάει τις Σπέτσες, σαν να βλέπει στο νησί το τελευταίο, αυθεντικό «μεγάλο τζάκι» του. Είναι μία σιωπηλή τάξη με κομψό αυτισμό, αποτραβηγμένοι στις πριβέ τους, ακατοίκητες νησίδες. Ή στα υπέροχα νεοκλασικά τους σπίτια, χτισμένα ψηλά – γιατί όσοι πραγματικά λάτρευαν τη θάλασσα ήθελαν να απολαμβάνουν τη θέα της αλλά «δεν άντεχαν να την ακούν».
Τα Σπετσιώτικα σπίτια, άλλα λαμπρά διατηρημένα και άλλα ετοιμόρροπα, όλα όμως με την αίγλη της δύναμης χαραγμένη πάνω τους. Προτομές προγόνων στις εισόδους, σύμβολα και σφραγίδες ιστορίας, πλούτου, περιπέτειας. Στο σπίτι που έχτισε ο ευεργέτης Σωτήριος Ανάργυρος έδωσε το όνομα της Αιγύπτιας θεάς Νηίθ και το στόλισε με αιγυπτιακά μοτίβα, σφίγγες στην είσοδο, τζαμαρίες και τοιχογραφίες. Σπίτια που έγιναν θέατρα δράματος, πολιτικής ή οικογενειακής ίντριγκας (όπως το σπίτι της Μπουμπουλίνας, με το παράθυρο όπου μπροστά του δολοφονήθηκε η Λασκαρίνα επάνω σε ένα θυελλώδη καβγά με τα συμπεθέρια της).
Η Μπουμπουλίνα σήμερα, αγέρωχη και μπρούντζινη, αγναντεύει το πέλαγος με άγριο βλέμμα. Πετρώνεις, αν την κοιτάξεις στα μάτια. Το άγαλμά της είναι έργο της γλύπτριας Ναταλίας Μελά, εγγονής του μακεδονομάχου Παύλου Μελά. Τα καλοκαίρια, κόσμος κάνει την περαντζάδα του γύρω της, μπαντίνες παίζουν στις γιορτές, πιτσιρίκια σκαρφαλώνουν πάνω της και τη λεκιάζουν με παγωτό βανίλια. Από πίσω της το πολυτελές Ποσειδώνιο με τα πορσελάνινα λαβομάνα και τις βεράντες μοιάζει να μοσχοβολάει λευκό σαπούνι «καραβάκι».
Ο Σωτήριος Ανάργυρος, ξεπεσμένος αριστοκράτης που μετανάστευσε και επέστρεψε βαθύπλουτος το 1899 από τη Νέα Υόρκη, ήταν αυτός που έφερε τον αέρα του νέου αιώνα στο νησί. Φύτεψε δάσος, έφτιαξε υδραγωγείο, άνοιξε δρόμους, ίδρυσε μία σχολή ηγητόρων και έχτισε το ξενοδοχείο που έκανε το νησί να μοιάζει με ένα Τροκαντερό βγαλμένο από τα ωραιότερα μυθιστορήματα. Όταν το Ποσειδώνιο άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του το 1914, η κοσμική Αθήνα έπαθε μία υπέροχη, μικρή ανακοπή αναπνοής, άφησε τις Κηφισιές και τα Φάληρα και έτρεξε στις Σπέτσες. Το κεντρικό κουρείο του νησιού άρχισε να προσφέρει μέχρι και «οντουλασιόν διά κυρίους» με πυρωμένη μασιά.
Το 1918 οι κοσμικές εκδηλώσεις στο νησί ήταν πιο δημοφιλείς και από τη βιομηχανική επανάσταση. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, ο γάμος του Πέτρου Μπόταση με τη Λιλέττε Αδοσίδη περιγράφεται από τον Γεώργιο Σταματίου σαν φιλμ του Βισκόντι: «Μετά την τελετή στη Μητρόπολη του Αγ. Νικολάου οι προσκεκλημένοι, σε βάρκες με βενετσιάνικα φανάρια, καταπλέουν στο Ποσειδώνιο για τη δεξίωση και ακολουθεί ελληνικό γλέντι όπου χόρευαν καρσιλαμά ξένοι διπλωμάτες και Άγγλοι αξιωματικοί». Άλλες βάρκες, λίγα χρόνια αργότερα, θα ξεφόρτωναν πρόσφυγες από τη Χίο, το Αϊβαλί, την Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Το 1926 ιδρύθηκε και το πρώτο καζίνο των Σπετσών, με απόφαση του πρωθυπουργού Θεόδωρου Πάγκαλου «περί ιδρύσεως λεσχών τυχηρών παιγνίων εν λουτροπόλεσι Λουτρακίου, Αιδηψού και Σπετσών». Το καζίνο δεν κράτησε πολύ, αλλά οι κοσμικοί, ποιητές, ο Ελύτης που πολλά καλοκαίρια φιλοξενήθηκε στο κτίριο του Δημαρχείου που ήταν ιδιωτική κατοικία, η Μελίνα, πρίγκιπες, βασιλικές αρραβωνιαστικιές, μόδιστροι, εφοπλιστές, μεγαλοδημοσιογράφοι με φουσκωτά, ρομαντικά ζευγαράκια που ξεχύνονται από τα θαλάσσια ταξί, κομψές οικογένειες, επιχειρηματίες, χαμηλόφωνοι εικαστικοί and all that jazz, λάτρεψαν και λατρεύουν το νησί, συντηρώντας τους μύθους για τα δράματα πολυτελείας και την αβάσταχτη ελαφρότητα των καλοκαιριών τους εκεί. Ή, απέναντι, στη Σπετσοπούλα.
Τη νησίδα όπου η οικογένεια Λεωνίδα είχε παλιά τη θερινή της έπαυλη. Τα κτήματά τους έδιναν λάδι και χαρούπια, ενώ πιο χαμηλά, στις ακτές, παραθέριζαν οι εργαζόμενοι της αθηναϊκής βιομηχανίας τεχνητής μετάξης ΕΤΜΑ. Η οικογένεια παραχώρησε το νησί με συμβόλαιο 99 ετών στον εφοπλιστή Σταύρο Νίαρχο. Η Σπετσοπούλα μετατράπηκε σε κυνηγετικό καταφύγιο με πανίδα που μεταφέρθηκε εκεί –ελάφια, ζαρκάδια, λαγοί, φασιανοί, πέρδικες και ορτύκια από την Αυστρία και την Ιταλία– για τη διοργάνωση κοσμικών κυνηγετικών συναντήσεων.
Τι έχεις να θυμάσαι
* Το υπέροχο σχέδιο στο βοτσαλωτό μπροστά στου Παλαιολούγκα, που συνήθως το καλύπτουν τα τραπεζάκια των καφενείων – ένα χταπόδι με μια κόκκινη σμέρνα να του κόβει ένα πλοκάμι.
* Ο δρόμος που ξεκινά από την Πλατεία του Ρολογιού στην Ντάπια οδηγεί στο σπίτι του Χατζηγιάννη Μέξη. Είναι ο ίδιος δρόμος που έπαιρναν ο Όθωνας και η Αμαλία όταν πήγαιναν να επισκεφθούν τους Μέξηδες.
* Το μαγαζί του Λευτέρη Μουράτη, που πουλάει κάρβουνα, μέλι, αγροτικά εργαλεία, λουριά και χάμουρα για τα άλογα. Τα χαϊμαλιά των ζώων είναι αυτά που προτιμούν να αγοράζουν οι τουρίστες, για κολιέ.
* Πιο πάνω, το σπίτι του illusionist. Ένα σπίτι με κλιμακωτές βεράντες –σαν μελωδία σε πεντάγραμμο–, που έχτισε ένας κατασκευαστής βιολιών, ωρολογοποιός και, το κυριότερο, κοσμογυρισμένος μάγος. Λένε ότι «είχε υπνωτίσει όσους ήταν στην Καποδιστριακή, κι όταν ξύπνησαν ήταν όλοι μπερδεμένοι: η αίθουσα είχε γεμίσει σταφύλια. Στο κουρείο, αφού ο Κουρούκας τέλειωσε να ξυρίζει τη δεύτερη πλευρά, στην πρώτη είχαν ξαναβγεί τα γένια. Φύτρωναν λουλούδια στα κεφάλια των ανθρώπων. Έκανε κι άλλα πιο τολμηρά· οι γυναίκες λιποθυμούσαν».
* Τα πιο ψηλά, τα πιο παράξενα και πιο όμορφα πεύκα δίπλα στο νερό, στην παραλία της Αγίας Παρασκευής, που μεγαλώνουν οριζόντια, σαν να ετοιμάζονται να πετάξουν.
* Το μπλε εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου στον Κόλπο του Γαρύφαλλου και απέναντι η κίτρινη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας με την παραλία της. Δύο μοναστήρια στους λόφους, αντικριστά αλλά μαλωμένα, γιατί ακολουθούν διαφορετικά ημερολόγια.
Οι άγιοι των Σπετσών
* Οι Σπέτσες απαρνήθηκαν το νεαρό, τότε, Άγιο Νεκτάριο – η γερόντισσα της μονής όπου κατέφυγε δεν του προσέφερε θέση εκεί. Ο Άγιος τότε, κλαίγοντας, κρατώντας μερικά φιστίκια Αιγίνης στις χούφτες, πήγε εκεί που του έδειχνε ο οιωνός: στην Αίγινα.
* Η Παναγιά η Καψοδεματούσα. Έκαιγε τα δεμάτια των χωρικών που τολμούσαν να δουλεύουν στα χωράφια τη μέρα της γιορτής της.
* Και η Αγία Μαρίνα τιμωρούσε. Ο βίος της είναι πως εδάμασε τον εξαποδώ. Στην εικόνα της κρατά τον Διάβολο, ολόφωτη.
* Το πιο κοινό όνομα των παλιών Σπετσιωτών είναι Ανάργυρος – αφού οι Άγιοι Ανάργυροι και η Αγία Παρασκευή είναι οι ντόπιοι άγιοι θεράποντες, αλλά και οι δύο μεγαλύτερες παραλίες στα νότια του νησιού.
Kωδικός: 22980
Aστυνοµία: 73100
Λιµεναρχείο: 72245
∆ήµος: 22983 20010
Πρώτες Βοήθειες: 72472
Info: Οι πληροφορίες είναι από το blog του κ. Πέτρου Χαριτάτου http://spetsesdiadromes.wordpress.com/ – ένας συναρπαστικός, πλήρης και μέχρι τελευταίας στιγμής ενημερωμένος οδηγός του νησιού. Διαβάζεται μονορούφι, σαν μυθιστόρημα.
Ακολουθεί ένας μικρός χρηστικός οδηγός, ένας χάρτης με προτάσεις για το πού μπορείς να μείνεις, τι να φας και πού να πιεις το ποτό σου.
Διαμονή
Στο ξενοδοχείο Ποσειδώνιο Grace Hotel (72308), μία από τις πιο κοσμικές βεράντες του Αργοσαρωνικού από το 1914, από πέρσι πλήρως ανακαινισμένο, ή στο Παλιό Λιµάνι στον ξενώνα Orloff Resort (75444, www.orloffresort.com), ένα όμορφο boutique hotel. Μπορείς βεβαίως να ακολουθήσεις τα πετρόχτιστα µονοπάτια που οδηγούν στο Twin House Apartments (74432, www.twinhouse-spetses.gr). Τα πολύ όμορφα δωµάτια συνδυάζουν άνεση και προσεγμένη απλότητα και διαθέτουν ψυγείο, τηλεόραση, κλιµατισµό και ασύρµατο ίντερνετ. Σηµείωσε επίσης: το συγκρότηµα Nησιά στην Kουνουπίτσα (75000-10), το πανέμορφο Zoe’s Club (74447-8), τον παραδοσιακό ξενώνα Niriides (73392), το Armata Bοutique Hotel στην Nτάπια (72683), το Economou Mansion (73400, www.spetsestravel.gr) µε παραδοσιακό πρωινό και ασύρµατη σύνδεση wi-fi.
Φαγητό
Πολύ-καλό-φαγητό: οι τρεις πρώτες λέξεις που σκέφτεται ο ταξιδιώτης εγκαταλείποντας (προσωρινά) το νησί. Καθόλου τυχαίο, καθώς από τη μία οι ντόπιοι έχουν τη δική τους μεγάλη παράδοση, ενώ τα τελευταία χρόνια πολύ γνωστά αθηναϊκά εστιατόρια ανοίγουν εδώ τα καλοκαιρινά τους… παραρτήματα. Ξεκινώντας από τα παραδοσιακά, η ψαροταβέρνα Πάτραλης (75380) στην περιοχή της Κουνουπίτσας, με ιστορία από το 1935, θα σας προσφέρει μαγειρευτά, της ώρας και ολόφρεσκα ψαρικά, με το μάγειρα να προτείνει αστακομακαρονάδα για βραδινό και θαλασσινά με πιλάφι για μεσημεριανό. Δοκιμάστε την ψαρόσουπα κακαβιά και φυσικά το παραδοσιακό ψάρι αλά Σπετσιώτα και για επιδόρπιο μπακλαβά, γαλατομπούρεκο, μήλο του φούρνου και γλυκό του κουταλιού – όλα φτιαγμένα από τον «Πάτραλη» με συνταγή από το 1935. Επίσης στην Κουνουπίτσα θα βρεις το Mosquito (72714), το οποίο είναι ένας μικρός… πολυχώρος της γεύσης. Είναι δίπλα στη θάλασσα, ανοίγει από το πρωί σερβίροντας καφέ και όσο περνάει η ώρα ο χαρακτήρας του θυμίζει όλο και πιο πολύ κλασική μπιραρία (διαθέτει περισσότερες από 50 μπίρες). Συνόδευσέ τις με απολαυστικά burger, σκαλοπίνια πιπεράτα, μπιφτέκια με σος ροκφόρ και υπέροχες σαλάτες. Στο Παλιό Λιμάνι ο Καπελογιάννης (697 7462796) είναι ένα παραδοσιακό ουζερί (από το 1945), δίπλα στη θάλασσα. Θα βρεις παραδοσιακούς μεζέδες και απ’ όλα τα ωραία φρέσκα ψάρια –παρήγγειλε χταποδάκι και γαρίδες οπωσδήποτε– για να συνοδεύσεις το ουζάκι σου.
Το Ποσειδώνειο στεγάζει και φέτος το Aneton on the Verandah με την ομάδα του πολύ καλού και γνωστού αθηναϊκού Άνετον, αλλά και το Αsian Freud Oriental, επίσης γνωστό στο Κολωνάκι. Μέσα στο ξενοδοχείο Νησιά έχει ανοίξει και το γνωστό γαλλικό της Αθήνας Σπύρος & Βασίλης. Για μεσογειακές γκουρμέ γεύσεις στον Ορλώφ, στο Παλιό Λιμάνι. Πίτσα και επίσης κοσμικότητες στο Il Padrino, που έχει και ωραίο bar. Στην Κουνουπίτσα θα βρεις την Ακρογιαλιά, καλό μεζεδοπωλείο όπου με τα πόδια στη θάλασσα μπορείς να γευτείς τις τεράστιες μερίδες του σε απίστευτες τιμές. Από τη μεριά των Σχολών (παραλία οργανωμένη, water sports κ.λπ.) θα βρεις Το Νερό της Αγάπης, με μεσογειακή κουζίνα. Λάζαρος και Παχνί έχουν ελληνική κουζίνα και καλά ψητά. Για gourmet σουβλάκια στο Souvlaki Spetses, ενώ για αμυγδαλωτά Σπετσών θα πας στον Κλήμη ή στον Πολίτη. Λίγα μέτρα από το λιμάνι, στον παραδοσιακό βοτσαλωτό δρόμο της Ντάπιας που δεν θα βαρεθείς ποτέ να περπατάς, βρίσκεται άλλο ένα κατάστημα που αξίζει την προσοχή σου, ο Φίλιππος (Ντάπια, 75500). Εδώ θα πιεις καλά φτιαγμένο καφέ (με φουσκάλες, αν τον θες), θα σερβιριστείς πλούσιο πρωινό, αλλά και πίτσες, σπιτικά γλυκά, δροσιστικά παγωτά και βάφλες που θα σου μείνουν αξέχαστες.
Διασκέδαση
Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να πλήξεις, καθώς οι Σπέτσες έχουν πολλές προτάσεις και για όλα τα είδη της νυχτερινής διασκέδασης. Εάν θέλεις θάλασσα, φοίνικες και τη μοναδική αύρα του Αργοσαρωνικού, να επισκεφθείς το Καΐκι Beach (Αναργύρειος Σχολή, 74507, 694 5417827). Με djs απόλυτα ενημερωμένους για ό,τι πιο καλό έχει να επιδείξει η παγκόσμια house σκηνή και πολλά happenings. Εδώ, επίσης, μπορείς να κάνεις και μαθήματα θαλάσσιου ski, ενώ ενοικιάζονται και jet skis για τους εραστές των watersports. Ακριβώς δίπλα λειτουργεί και το εστιατόριο, διακοσμημένο στις αποχρώσεις του λευκού. Ένα βήμα από τη θάλασσα θα φας από νόστιμα club sandwitch έως υπέροχα θαλασσινά και καλομαγειρεμένα κρεατικά (ο χώρος είναι διαθέσιμος και για εκδηλώσεις). Το Mourayo (73700), το γνωστό γλετζέδικο του νησιού, λειτουργεί ήδη από το 1975 και είναι αυτό που καθιέρωσε το Παλιό Λιμάνι ως την κατ’ εξοχήν περιοχή της νυχτερινής διασκέδασης στο νησί. Μπορείς να καθίσεις στη βεράντα/προκυμαία, ακριβώς πάνω από τη θάλασσα, στις αναπαυτικές του πολυθρόνες ή στα πολυτελή του τραπέζια, ή να επιλέξεις την μπάρα. Το Μουράγιο είναι από τα τελευταία που κλείνουν (τις πρώτες πρωινές ώρες), ενώ στα ατού του είναι το ότι διαθέτει εκπληκτική κουζίνα με ξεχωριστές γεύσεις και υψηλά ποιοτικά στάνταρ. Στο Παλιό Λιμάνι βρίσκεται εδώ και 10 χρόνια και το Stavento club (75245) – πιάσε θέση στη βεράντα, που «κοιτάει» απευθείας στην μπάλτιζα του λιμανιού, θα είναι σα να βλέπεις πίνακα ζωγραφικής. Με ελληνικά και ξένα ακούσματα, νέα αλλά και αγαπημένα παλιά, με το ξύλο και τα χρώματα να συνδυάζονται αρμονικά, αλλά και τη διακριτική φιλική διάθεση των ανθρώπων που εργάζονται εκεί, θα αισθανθείς σίγουρα σα να βρίσκεσαι στο στέκι σου. Στην περιοχή της Κουνουπίτσας ξεχωρίζει το Seaside, το οποίο ανοίγει από τις 6 το απόγευμα – αν πας εκείνη την ώρα και πιάσεις τραπεζάκι, θα σε αποζημιώσει το καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα. Το Seaside θα σε φιλοξενήσει έως αργά το βράδυ προτείνοντάς σου διασκέδαση σε lounge ρυθμούς, σε ένα περιβάλλον στις αποχρώσεις του λευκού, με θέα στη θάλασσα (ακριβώς δίπλα). Δοκίμασε ένα από τα πολλά κοκτέιλ που διαθέτει η ενημερωμένη λίστα του.
24°
