Μια κοινωνία LED σε περιβάλλον σκοταδισμού

Η τεχνολογία LED (Light Emitting Diode) έφερε αναμφισβήτητα επανάσταση στο φωτισμό. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς λαμπτήρες πυρακτώσεως, το ρεύμα μετατρέπεται πρωτίστως σε φως και όχι πλέον σε θερμότητα, αυξάνοντας κατακόρυφα την απόδοση του λαμπτήρα. Ως αποτέλεσμα, η οπτική επαφή με μια πινακίδα LED συχνά μας τυφλώνει πρόσκαιρα, μειώνονταςτην αντίληψή μας για τον περιβάλλοντα χώρο. Αν τώρα αντικαταστήσουμε τα μάτια με το μυαλό μας και την ακτινοβολία με ένα μήνυμα ενός ατόμου με δημόσια προβολή, γίνεται εύκολα αντιληπτή η αυξημένη βαρύτητά του. Και αν ο πομπός στερείται παντελώς γνώσης και ειδίκευσης στο θέμα που θίγει, οι συνέπειες στον δέκτη μπορούν να αποβούν επικίνδυνες.

Κάπως έτσι γινόμαστε μάρτυρες μιας ελληνικής κοινωνίας που άγεται και φέρεται από βαρύγδουπες τοποθετήσεις κοινωνικών αλλά και πολιτικών προσώπων. Η αδυναμία του λαού να φιλτράρει πλέον τα ερεθίσματα που δέχεται για όλα τα ζητήματα που ταλανίζουν την Ελλάδα και την Ευρώπη, τον αφήνει εκτεθιμένο στη παραπληροφόρηση και κατόπιν στην πόλωση. Διχόνοια με αφορμή ανυπόστατες θεωρίες συνωμοσίας, τροφοδοτούμενη από την απροθυμία της κυβέρνησης να «λερώσει τα χέρια της» εξασφαλίζοντας την τήρηση μέτρων. Απεναντίας, καταφεύγει στη βολική λύση ενός νέου lockdown, παραβλέποντας τις καταστροφικές συνέπειες σε ένα λαό ήδη εξαιρετικά επιβαρυμένο.

Η κραυγαλέα έλλειψη κριτικής σκέψης και αυτοπειθαρχίας μας εμποδίζει να διαπεράσουμε την επιφάνεια ενός θέματος, κατανοώντας το σε βάθος πριν κατασταλάξουμε σε μια άποψη. Το «φως» που παράγουν άνθρωποι που στερούνται επαρκούς κατάρτισης είναι μονοφασματικό, όπως των λαμπτήρων LED. Δεν προέρχεται κοινώς από τη σύνθεση των φασμάτων του ορατού φωτός, όπως στην περίπτωση των λαμπτήρων πυρακτώσεως. Η πρώτη διάσταση ενός θέματος στέκεται αρκετή να μας τυφλώσει, μονοπολώντας την προσοχή μας και αποπροσανατολίζοντάς μας από τις υπόλοιπες. Ξεσπούμε, για παράδειγμα, σε αλλαλαγμούς για την καθυστερημένη καταδίκη του φασιστικού εκτρώματος της Χρυσης Αυγής, κατακλύζοντας δρόμους, ξεχνώντας παντελώς το πιθανό αντίκτυπο στην εξέλιξη της πανδημίας. Ταυτόχρονα, οι δυσλειτουργικοί μας αισθητήρες δεν συλλαμβάνουν καν τις πιο μοντέρνες μορφές χειραγώγησης της κοινής γνώμης και καταστολής της διαφορετικότητας. Μία ματιά στο σοκαριστικό ντοκιμαντέρ «The Social Dilemma» του Netflix ίσως βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε ποιος φασισμός είναι ήδη μέσα στο σπίτι μας.

Επιλεκτική ευαισθητοποίηση, σπασμωδικές αντιδράσεις και φανατισμός εξαλείφουν κάθε προσπάθεια κοινωνικής σύμπνοιας. Διαιρεμένοι και ηθικά ακυβέρνητοι, αδυνατούμε πλέον να προσεγγίσουμε σφαιρικά και να αξιολογήσουμε το οποιοδήποτε ερέθισμα. Δεν εξηγείται αλλιώς η μονόπλευρη συγκίνησή μας στον προσφυγικό ξεριζωμό που, αυτοχείρως, υφίσταται ο μουσουλμανικός κόσμος να συνοδεύεται από ολέθρια ανοχή στην μηδενική προσαρμοστικότητά του. Οι συνέπειες της τελευταίας αντιβαίνουν πλήρως στο πνεύμα της Ευρώπης, όπως (φημολογείται πως) το συνόψισε ο Βολταίρος στην περίφημη φράση «διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες». Σε μια Ευρώπη που δοκιμάζεται από το νταηλίκι απολυταρχικών καθεστώτων (Ερντογάν) και την παραφροσύνη πολιτικών ναρκίσσων (Τραμπ), η Ελλάδα καλείται να μένει σε διαρκή επαφή με τα γεγονότα, να τα αξιολογεί σωστά και να μη μένει απαθής.

Πώς μπορεί όμως μια κοινωνία σε τέτοιο πνευματικό τέλμα να διατηρηθεί στο ύψος των περιστάσεων, όταν τα κοινωνικά και πολιτικά της πρότυπα της προσφέρουν ως μοναδικό προϊόν εικόνα; Οι μεν πολιτικοί ταγοί καταφεύγουν σε πράξεις συμβολισμού σε σημείο κορεσμού, ξεχνώντας και οι ίδιοι την ουσία των πράξεών τους. Ελλείψει κοινωνικής συνείδησης, πρόσωπα που, όπως εύστοχα λέει ο Βασιλιάς Ληρ «με το φεγγάρι έρχονται και φεύγουν», θυσιάζουν το κοινό καλό στο βωμό προσωπικών συμφερόντων και φιλοδοξιών. Τα δε κοινωνικά πρότυπα δεν είναι παρά κατ’ευφημισμόν «influencers», ανταγωνιζόμενοι για το ποιανού οι καμπύλες αγκαλιάζουν πιο θεληματικά την αβάσταχτη κενότητα της ύπαρξής του. Καλούμαστε για άλλη μια φορά, να αποφασίζουμε πιο σοφά, όχι μόνο για τα πρόσωπα που διοικούν τη χώρα, αλλά και για αυτά που καθοδηγούν την κοινή γνώμη. Μέχρι τότε, θα τυφλωνόμαστε από πινακίδες LED φάρων πολιτισμού που αυθαίρετα μετατρέπονται σε πολιτικά φερέφωνα.