Read.Poop.Sleep: Το Instagram account που βλέπει την καθημερινότητά μας αλλιώς
H art director, illustrator, Ελένη Σημαντηράκη και ο art director, κειμενογράφος Πάνος Μυριαγκός είναι οι άνθρωποι πίσω από αυτήν την έκλυση dark χιούμορ και αυθεντικής pop culture δημιουργίας
Οι δημιουργοί του λογαριασμού Read.Poop.Sleep. στο Instagram, Ελένη Σημαντηράκη και Πάνος Μυριαγκός μιλούν στην ATHENS VOICE για το viral περιεχόμενο, το χιούμορ ως άμυνα και τη δημιουργικότητα.
Σκρολάρεις χωρίς αύριο χυμένος στον καναπέ βράδυ καθημερινής με την TV ή το PC να παίζουν στο background. Check. Βαριέσαι που ζεις, τα έχεις βαρεθεί όλα, τα έχεις δει όλα. Check. Στις ειδήσεις ζόφος, πόλεμος, βιασμοί, εγκλήματα, διαφθορά. Check. Στη ζωή σου αγωνίες, προβλήματα με τη νέα δουλειά, προβλήματα με την παλιά δουλειά, φίλοι, σύντροφοι, παιδιά, σκυλιά, που πάω, τι κάνω και τα λοιπά. Αυτό κι αν είναι check. Σκρολάρεις χωρίς αύριο στον καναπέ ή στο μπαρ που κάνεις πώς πίνεις ποτό. Ξαφνικά πέφτεις πάνω σε ένα λογαριασμό στο Instragram που διαφέρει από αρκετά έως πολύ με ό, τι ακολουθείς μέχρι τότε. Pop art σχέδια που σου μένουν, πανέξυπνα captions που σε κάνουν να γελάς αυθόρμητα, αντικείμενα και προϊόντα που έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στο υποσυνείδητό μας λόγω της εμπορικής τους κυριαρχίας σε εντελώς νέους ρόλους και αφηγήσεις. Μια σαγιονάρα γνωστής αθλητικής μάρκας μας θυμίζει την αναβλητικότητά μας. Μια αγαπημένη σοκολάτα με καρύδα μας θυμίζει τα όρια που όλο ξεχνάμε να βάλουμε. Ένα γνωστό και καλά αλκοολούχο ποτό γίνεται ύμνος στην εσωστρέφεια. Η Μπάρμπι έχει πάει βόλτα να βρει προσωπικότητα μέσα στις δεκάδες ενσαρκώσεις που της έχουν φιλοτεχνήσει εντυπωσιακά οι πολιτικώς ορθοί creatorsτης βιομηχανίας παιχνιδιών. Οι Φλινστόουν σατιρίζουν το ράλι των τιμών της βενζίνης.
Scroll κατευθείαν προς τα πάνω στην ταυτότητα του λογαριασμού. Read.Poop.Sleep. Creativity at its darkest, pop culture at its truest. Indeed.
H art director / illustrator Ελένη Σημαντηράκη και ο art director / κειμενογράφος Πάνος Μυριαγκός είναι οι άνθρωποι πίσω από αυτήν την απολαυστική έκλυση dark χιούμορ και αυθεντικής pop culture δημιουργίας που βήμα το βήμα, post το post γίνεται η συνήθεια που γίνεται με τη σειρά της λατρεία στο feed του Instagram μας. Δυο επαγγελματίες της διαφήμισης που γνωρίζονται πολύ καλά, τόσο ως φίλοι όσο και ως συνάδελφοι, και σε ένα κοινό τους momentum αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το χιούμορ ως άμυνα και τη δημιουργικότητα ως αντίδοτο στην καθημερινότητα παραλλάσσοντάς την με τον μοναδικό τους καυστικό τρόπο.
Το πιεσόμετρο με το οποίο επέλεξαν να σχολιάσουν τα πρόσφατα κακοποιητικά περιστατικά με θύματα γυναίκες και το καρτελάκι ξενοδοχείων που καυτηρίασε τις γραφειοκρατικές και πολιτικές περιπέτειες στις οποίες έχουν μπει οι ιστορικές κινηματογραφικές αίθουσες του αθηναϊκού κέντρου άγγιξαν τα όρια του εγχώριου viral και έφεραν (δικαίως) τη δουλειά τους σε ακόμα περισσότερες οθόνες. To Read.Poop.Sleep (ή RPS όπως το αποκαλούν για συντομία οι δημιουργοί του) είναι ακριβώς το Instagram account που χρειαζόμαστε ακόμα κι αν δεν ξέρουμε ότι το χρειαζόμαστε.
Είναι η ερώτηση που θέλεις να κάνεις σε οποιονδήποτε δημιουργό συστηματικού περιεχομένου που σου τραβάει το ενδιαφέρον και κλέβει τις εντυπώσεις: Καλά τι σκεφτόσασταν; (με την καλή έννοια)
«Δουλεύαμε σχεδόν από πάντα μαζί και είχαμε εδώ και καιρό στο μυαλό μας να κάνουμε κάτι εκτός δουλειάς και διαφήμισης. Οπότε σε κάποια στιγμή της ζωής μας που βρεθήκαμε και οι δυο ενώπιον ενός είδους δημιουργικού τέλματος βάλαμε μπροστά το Read.Poop.Sleep, εδώ σε αυτόν τον καναπέ που καθόμαστε τώρα. Δεν ήταν μια σχηματισμένη και διαμορφωμένη ιδέα από την αρχή αλλά θέλαμε οπωσδήποτε να ξεκινήσουμε κάτι δημιουργικό και η ζυγαριά έκλινε προς ένα Instagram account, γιατί καλώς ή κακώς, είναι ένα κυρίαρχο social medium. Ξεκινήσαμε να σκεφτόμαστε το πρώτο post χωρίς να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα για όλο το υπόλοιπο και το όνομα του project μας ήρθε τρία λεπτά πριν την πρώτη ανάρτηση. Την πρώτη ανάρτηση την κάναμε απλώς για να ξεκινήσουμε κάπως, δεν το πολυσκεφτήκαμε. Κι είναι αστείο ενώ κάνουμε μεγάλες συζητήσεις και σχεδόν “τσακωνόμαστε” για κάθε post έκτοτε για κάθε λεπτομέρεια, στο όνομα συμφωνήσαμε ακαριαία και το κρατήσαμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Είναι μια παραλλαγή του “Eat Poop Sleep” και για αυτό νιώθουμε ότι εκφράζει την ταυτότητα του λογαριασμού, ακολουθεί τους κανόνες που ακολουθούμε γενικώς στο περιεχόμενο μας: μια καυστική παραλλαγή της πραγματικότητας, θεμάτων που αφορούν όχι μόνο εμάς αλλά και τον περισσότερο κόσμο, προκειμένου να περάσουμε το μήνυμα με ένα κλείσιμο του ματιού»
RPS progress: Ποιος κάνει τι και πώς;
Ο μέσος αχόρταγος κυνηγός περιεχομένου θα διψάει σίγουρα για λεπτομέρειες reverse engineering, θέλοντας να μάθει πώς ακριβώς έχει στηθεί ο νέος πολλά υποσχόμενος λογαριασμός που έχει πιάσει το ραντάρ του, πώς ακριβώς φτιάχνεται το αγαπημένο του post. Με άλλα λόγια ποιος κάνει τι και πώς;
«Έχουμε μια κοινή αισθητική αφετηρία και αυτό είναι και των δύο και δεν μπορεί να διχοτομηθεί» λέει η Ελένη. «Υπό αυτήν την έννοια δεν είναι ότι η εγώ είμαι γραφίστρια και ο Πάνος κειμενογράφος και τα έχουμε χωρισμένα. Η αισθητική του λογαριασμού -η οποία βέβαια με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται- θέλαμε εξαρχής να είναι ποπ με έντονα χρώματα, καθαρές γραμμές, καθαρά σχέδια. Η συνταγή είναι απλή: ένα κεντρικό εικαστικό, με έναν τίτλο, ένα μήνυμα και ένα φόντο. Θέλουμε ο χρήστης να εστιάσει στο concept και όχι τόσο στο εικαστικό. Και ταυτόχρονα να είναι και κάτι που βγαίνει εύκολα και γρήγορα για να μπορούμε να έχουμε συχνότητα».
«Ιδέες ρίχνουμε όλη την ώρα συνεχώς», συμπληρώνει ο Πάνος. «Όποιος έχει εκτεθεί σε δημιουργικά επαγγέλματα ξέρει ότι συνήθως ο καθένας έχει τη δικιά του ιδέα και όλοι οι υπόλοιποι ντρέπονται να εκφράσουν ξεκάθαρα την άποψή τους επί της εκάστοτε ιδέες. Έτσι τρώγεται πολύς χρόνος στις ευγένειες. Εμείς με την Ελένη δεν το έχουμε αυτό, μπορούμε να πούμε γρήγορα και εύκολα ο ένας στον άλλον την άποψή μας, να απορρίψουμε ή να δεχτούμε πράγματα, να επιμείνουμε ή να συμβιβαστούμε και να προχωρήσουμε. Τα περισσότερα posts είναι προϊόν δημιουργικού τσακωμού αλλά είναι πολλές και οι φορές που συμφωνούμε αμέσως. Από εκεί και πέρα θα δαπανηθεί χρόνος και για τις λεπτομέρειες του εικαστικού ή για το κείμενο μέχρι να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα».
«Το brainstorming είναι το πιο σημαντικό», όπως λέει η Ελένη «και μπορεί να κρατήσει από μία μέρα μέχρι μία εβδομάδα – και μπορεί και μια ιδέα με την οποία δεν είμαστε απόλυτα ικανοποιημένη να την παιδεύουμε για αρκετό καιρό. Το illustration όσο περνάει από καιρός και διαμορφώνεται πιο ισχυρά και η ταυτότητα που θέλουμε να έχει το RPS μπορεί να παίρνει τον χρόνο του αλλά προκύπτει σχετικά ευκολότερα».
Από το πιο γλυκό κομμάτι της ζωής μας στις γυναικοκτονίες και στον πόλεμο
Ένα γρήγορο scroll στον λογαριασμό του RPSθα καταστήσει εμφανή μια ταχύτατη εξέλιξη θεματικών και πρωτογενούς έμπνευσης. Από τα πρώτα posts που με τη χαρακτηριστική καυστικότητα του account βάζουν στο χαριτωμένο τους «στόχαστρο» τα σλόγκαν και τις καμπάνιες αγαπημένων εμπορικά προϊόντων όπως η σοκολάτα το-πιο-γλυκό-κομμάτι-της-ζωής-σου και το σαμπουάν όχι-πια-δάκρυα, με τα οποία μεγαλώσαμε κι εμείς αλλά και οι δημιουργοί του λογαριασμού ως επαγγελματίες της διαφήμισης σε διάστημα λίγων μηνών το βάρος του RPS μετατοπίζεται αβίαστα σε ακανθώδη έως τζιζ ζητήματα της κοινωνικής και πολιτικής επικαιρότητας με κάποιες από τις πιο επιτυχημένες αναρτήσεις να θίγουν θεματικές και γεγονότα όπως η κακοποίηση των γυναικών, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το τραγικό πρόσφατο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, το αμφιλεγόμενο έως «βρώμικο» Μουντιάλ του Κατάρ, την υπόθεση των υποκλοπών και τις περιπέτειες των ιστορικών κινηματογράφων του αθηναϊκού κέντρου.
Στο ενδιάμεσο ένα τόξο που ξεκινά από τις μικρές και μεγάλες, καθημερινές, υπαρξιακές αγωνίες του μέσου χρήστη κοινωνικών δικτύων και της πραγματικότητας και φτάνει στη ρηχότητα του χιπστερισμού, στις παγίδες του υπερκαταναλωτισμού και στο άκρατο gentrification. Πώς γίνεται η επιλογή των θεμάτων σε ένα τέτοιο φιλόδοξο και αεικίνητο account και πως διατηρείται η ισορροπία μεταξύ παιχνιδιάρικου, ανάλαφρου ύφους και ουσιαστικού μηνύματος που συχνά «τσούζει», μεταξύ του comfort zone μιας γιορτής όπως ο Άγιος Βαλεντίνος και της καυτής πατάτας της κοινωνικοπολιτικής επικαιρότητας;
«Είναι πολύ ευρύ το φάσμα με το οποίο μπορούμε να ασχοληθούμε που μερικές φορές μπορεί να γίνει και χαοτικό. Αυτό που γίνεται συνήθως είναι ότι σε περιόδους ξηρές από κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα δίνουμε στους εαυτούς μας το ελεύθερο να ασχοληθεί με οποιαδήποτε ιδέα μπορεί να έχουμε, με κάτι που απλώς μας αρέσει και είναι αστείο. Αλλά όταν συμβαίνουν γύρω μας όλα αυτά που συμβαίνουν, και τον τελευταίο καιρό όλο και πιο συχνά και όλο και πιο πολλά, και στην Ελλάδα και παγκοσμίως, μπαίνουν και στη δουλειά μας. Μας απασχολούν, τα συζητάμε, θυμώνουμε, τσαντιζόμαστε, το ψάχνουμε, και όλο αυτό στο τέλος το κάνουμε μια εικόνα κι ένα caption με αρχή, μέση και τέλος και το ποστάρουμε. Και η αλήθεια είναι ότι οι πιο “δημοφιλείς” αναρτήσεις μας έχουν να κάνουν με σχετικά κοινωνικοπολιτικά θέματα ή με ένα σοβαρό συμβάν και αυτό γιατί όπως κι εμείς θέλουμε να εκφράσουμε την άποψή μας -πάντα σε ένα πλαίσιο σεβασμού- έτσι και ο κόσμος ψάχνει κάτι να εκφράσει τη δικιά του θέση, με μια διαφορετική ματιά. Το χιούμορ βέβαια του λογαριασμού συνεχίζει να υπάρχει πάντα και σε αυτά τα πιο “σοβαρά” και “βαριά” θέματα».
Το χιούμορ ως άμυνα…
Γνωρίζοντας την Ελένη και τον Πάνο, είτε στην πρώτη επαφή, είτε στη νιοστή, καταλαβαίνεις πολύ καλά γιατί το RPS account είναι αυτό που είναι. Είναι από εκείνες τις περιπτώσεις που η προσωπικότητα των δημιουργών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το έργο τους -μια σύνδεση που ευνοεί ιδιαιτέρως η φόρμα των social media- και το λέμε και πάλι με την απολύτως καλή έννοια. Τι ρόλο παίζει το χιούμορ στη ζωή των παιδιών που βλέπουν στα τουβλάκια του Jengaτο σαθρό οικοδόμημα της αυτοεκτίμησής μας και στο φρουί ζελέ τα ζητήματα ταυτότητάς μας;
«Το χιούμορ για εμάς υπάρχει πάντα και παντού, είτε πιο σκοτεινό, είτε πιο ανάλαφρο. Και υπάρχει στο RPS γιατί είμαστε κι εμείς έτσι. Αλλά είναι και μια μορφή άμυνας. Όταν συμβαίνει κάτι σοβαρό και άσχημο εννοείται ότι όλοι θα στεναχωρηθούμε, όλοι θα ποστάρουμε το πόσο θλιμμένοι είμαστε και το πόσο σοβαρό είναι αυτό που συνέβη, αλλά κάποια στιγμή χρειάζεσαι και κάτι που θα αποσυμπιέσει μια σοβαρή κατάσταση, χωρίς να τη διακωμωδήσει. Έστω μια εικόνα, μια ιδέα που θα σε κάνει κάπως να σκάσεις ένα χαμόγελο πριν συνεχίσεις στη μαυρίλα. Αυτό προσπαθούμε και με το RPS δεν θα μπορούσαμε και δεν θέλουμε να δώσουμε κάτι σοβαροφανές με αυτόν τον λογαριασμό, προτιμάμε να εκφραστούμε με κάτι καυστικό και χιουμοριστικό. Πολλές φορές έχουμε μια ιδέα που ως πρώην διαφημιστές μπορούμε να κρίνουμε ότι θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το μήνυμα μιας κοινωνικής καμπάνιας. Αλλά εκεί θα έχουμε αρχίσει να ξεφεύγουμε από τους RPS εαυτούς μας και τότε είναι η ώρα να φρενάρουμε».
Τα side projects πολλοί αγάπησαν αλλά τη συνέπεια αυτών αισθητά λιγότεροι. Πώς διαχειρίζεται ένας δημιουργός ένα account που διατηρεί ως side project μεν με αξιώσεις δε ιδίως όταν αυτό έχει άμεση σχέση με τη βασική επαγγελματική του δραστηριότητα; Λειτουργεί και τότε η δημιουργία ως αγχολυτική διέξοδος;
«Πράγματι και οι δύο έχουμε την “κανονική” δουλειά μας και άλλα freelance projects που τρέχουμε και όλα θεωρούνται σε πρώτο επίπεδο δημιουργικά. Αλλά σε όλα αυτά επίσης υπάρχουν κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουμε, briefs, κατευθυντήριες οπότε, όπως είναι λογικό, δεν είμαστε εντελώς ελεύθεροι να κάνουμε ότι θέλουμε. Όταν έρχεται λοιπόν η ώρα του Read.Poop.Sleep εκεί βρίσκουμε την ελευθερία που ζητάμε. Μπορούμε να ρίξουμε όποια ιδέα θέλουμε και με τα κατάλληλα φίλτρα να την υλοποιήσουμε. Είναι πιο διασκεδαστικό, πιο απολαυστικό -και επειδή σε όλα τα postsθίγουμε θέματα που μας απασχολούν και συζητάμε έτσι κι αλλιώς μεταξύ μας ασταμάτητα είναι κάτι που βγαίνει αβίαστα και φυσικά. Είναι βέβαια και ένα projectπου τρέχει στο μυαλό μας χωρίς διακοπή, είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο. Δεν είναι απλώς ένα side project, είναι το παιδί μας. Κάτι που συμβαίνει συνέχεια και μας αρέσει που συμβαίνει συνέχεια».
Το στοίχημα της ταυτότητας σε κορεσμένα social media
Τι γίνεται όμως όταν ένας Instagram λογαριασμός όσο καλός κι αν είναι ξεκινάει από το μηδέν και με εντελώς DIY πόρους όχι το 2010 ή το 2013 αλλά το 2023 σε ένα τοπίο κορεσμένο από τα social media και το εν γένει περιεχόμενο με την εμπορική απήχηση να έχει κυριεύσει τους αλγόριθμους των περισσότερων κοινωνικών δικτύων; Πώς κάνεις τη διαφορά μέσα σε εκατομμύρια εικονικούς παίχτες και σε δισεκατομμύρια projects που παλεύουν να μη λήξουν άδοξα;
«Εννοείται ότι βρισκόμαστε σε μια κορεσμένη αγορά – ειδικά το Instagram είναι υπερφορτωμένο. Βλέπουμε ότι πολλοί από τους followers μας είναι κι αυτοί καλλιτέχνες – υπάρχει πολύ ταλέντο εκεί έξω, πολύ ωραίες εικονογραφήσεις, πολύ ωραία μηνύματα, πολύς κόσμος έχει πράγματι κάτι να πει. Εμείς ελπίζουμε ότι έχουμε κι εμείς κάτι που αξίζει να βάλουμε στο τραπέζι και στην τελική ποιος χόρτασε από ωραίες ιδέες; Δεν μας ενοχλεί ότι μπορεί να είμαστε ένα ακόμα δημιουργικό account, θεωρούμε ότι έχουμε διαμορφώσει την ταυτότητά μας και ότι ο κόσμος δεν θα βαρεθεί ποτέ να ψάχνει και να βρίσκει νέα, δημιουργικά πράγματα που θα τον κάνουν να σταματήσει έστω και λίγο το scrollκαι να κοντοσταθεί».
Read.Poop.Sleep – Η επόμενη ημέρα
Σε ποια πίστα οδηγεί έναν Instagram λογαριασμό όπως το Read.Poop.Sleep η επόμενη μέρα; Μετακόμιση στο εξαιρετικά δημοφιλές και προς το παρόν ιδιαίτερα ανθεκτικό TikTok; Merchandise; Εκθέσεις; Ποια είναι τα σχέδια για το μέλλον;
«Έχουμε σκεφτεί την επιλογή του TikTok αλλά θα είναι δύσκολο. Δεν είναι ένα medium συμβατό με το δικό μας περιεχόμενο, ως έχει αυτή τη στιγμή, και πιστεύουμε ότι ένα μέσο δεν σου πηγαίνει καλύτερα να μην το προσπαθήσεις. Σε αντίθεση με το Instagram που ανέκαθεν είχε να κάνει με την εικόνα ευνοώντας έτσι το περιεχόμενο illustrators, φωτογράφων και καλλιτεχνών, το TikTok είναι personality–driven, βασισμένο στο βίντεο και στην ανθρωποκεντρική αφήγηση και δεν νομίζω ότι κάποιος από τους δυο μας θα ήθελα να βγει μπροστά από μια κάμερα και να αρχίσει να μιλάει. Βέβαια υπάρχουν και ηθοποιοί (γέλια). Σοβαρά τώρα ίσως να μπορούσαμε κάποιο στιγμή να δούμε το RPS στο TikTok αλλά με αρκετά διαφοροποιημένη φόρμα αρκεί να διατηρεί την καυστική του ουσία. Επίσης το TikTok απαιτεί ακόμα πιο συχνή παρουσία οπότε θα έπρεπε να αλλάξουμε το μοντέλο μας και ως προς αυτό.
Αυτό που θα θέλαμε πολύ αν επιχειρήσουμε να δώσουμε στο RPS μια επιπλέον υπόσταση είναι να αποκτήσει μια απτή διάσταση και καλλιτεχνική αξία. Ίσως να βλέπαμε τα έργα μας σε μια γκαλερί αλλά ως ολοκληρωμένα εικαστικά έργα όχι απλώς σε μορφή πόστερ ή αφίσας ή ως merch. Επειδή όλα τα posts μας επιδιώκουμε να έχουν ένα νόημα, μια ουσία, ένα concept που θα έχει αντίκτυπο στον δέκτη του, θεωρούμε ότι με αυτόν τον τρόπο το νόημα αυτό θα ζωντάνευε διαφορετικά και θα μπαίναμε ακόμα πιο βαθιά στην ουσία των μηνυμάτων που επικοινωνούμε, έχοντας τη δυνατότητα να επεκταθούμε πέρα και από τους λεκτικούς περιορισμούς των αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα. Μας αρέσει πολύ η σύγχρονη τέχνη και το πόσο μπορεί αυτή η τέχνη να αλλάξει ένα καθημερινό αντικείμενο μέσα από μια οπτική εκθέματος και είναι κάτι που μας εξιτάρει. Θα θέλαμε πολύ να δούμε το RPS να μετακινείται από τον ψηφιακό κόσμο στον πραγματικό – καλώς ή κακώς αυτά που βλέπουμε και βιώνουμε στον πραγματικό κόσμο εξακολουθούν να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο, επηρεάζουν διαφορετικά και μας κάνουν να αισθανόμαστε πολύ πιο έντονα. Αυτό θα θέλαμε και για το RPS».
