«Πούλουδο της Σμύρνης / The Flower OF Smyrna»: Η Έφη Σκρομπόλα και η Χριστίνα Κατσιαδάκη δείχνουν στο Instagram τη ζωή της «Φιλιώς Αξιώτη» στη Σμύρνη του 1919
Η Φιλιώ Αξιώτη είναι μια νεαρή κοπέλα που ενημερώνει αρχικά από το bio πως ζει στη Σμύρνη τον περασμένο αιώνα. Μέσα από τις αναρτήσεις της φαίνεται να κάνει ό,τι θα έκανε αν είχε κινητό και social media, φορώντας τα ρούχα και με τα χτενίσματα της εποχής: σε κάποιο post ετοιμάζεται για το θέατρο, σε επόμενο προβάρει φρου φρου και καπέλα με τις φίλες της, δοκιμάζει συνταγές για σμυρναϊκά φοινικάκια του Άκη Πετρετζίκη, σχολιάζει την επικαιρότητα, την άφιξη του ελληνικού στρατού, την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών. Σύντομα καταλαβαίνει κανείς ότι το προφίλ δεν είναι πραγματικό, όλα όμως μοιάζουν τόσο αληθινά, σαν να συμβαίνουν όντως σε κάποιο παράλληλο σύμπαν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, που μια 16χρονη του 1919 και μια κοπέλα του σήμερα δεν διαφέρουν και πολύ στις προσδοκίες, στα όνειρα και στις σχέσεις.
Αυτό ήθελαν να πετύχουν οι κινηματογραφίστριες Έφη Σκρομπόλα και Χριστίνα Κατσιαδάκη που βρίσκονται πίσω από αυτό το ιδιαίτερο project, το οποίο δεν είναι ούτε ταινία ούτε ντοκιμαντέρ, έχει μία αμεσότητα και πρόσβαση σε ένα διαφορετικό κοινό. Mε κοινή πορεία χρόνων στον κινηματογράφο και ενδιαφέρον στον πειραματισμό με τα αφηγηματικά μέσα, και παρόλο που η μία έχει έδρα το Μόντρεαλ, συνεργάστηκαν στο application - Podcast «Διαδρομές 1821», με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση. Έτσι αποφάσισαν να δουλέψουν και πάνω στο «Πούλουδο της Σμύρνης / The Flower OF Smyrna», όπως λέει η Έφη: «Η Χριστίνα σίγουρα ήταν αυτή που είχε στον νου της την αφορμή που θα έδινε η επέτειος από τα 100 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πώς καταλήξαμε στο Instagram και στην αφήγηση της συγκεκριμένης ιστορίας δεν θυμάμαι πια μετά από τόσες συζητήσεις και πινγκ πονγκ ιδεών. Στόχος μας ήταν να πειραματιστούμε με την αφήγηση, τα social media, την προσέγγιση της ιστορίας εκτός σχολικών εγχειριδίων. Το «The Flower Of Smyrna», λοιπόν, είναι το Ημερολόγιο της Φιλιώς Αξιώτη, μιας νεαρής 16χρονης έφηβης που ζει στη Σμύρνη. Υποθέτουμε ότι διαθέτει κινητό και Instagram και έχει μια μοναδική σχέση με το μέλλον (φοράει γυαλιά ηλίου, ακουστικά, αθλητικά παπούτσια κλπ). Παρακολουθούμε τα post της που περιγράφουν πώς αισθάνεται, τα όνειρά της, πώς περνάει με τις φίλες της αλλά και τις ανησυχίες της για το μέλλον της».
«Πραγματοποιήσαμε μια μεγάλη έρευνα στη βιβλιογραφία –εδώ χρωστάμε πολλά στον Ιστορικό Σπύρο Λουμάκη– για να βρούμε όχι μόνο τα σημαντικά γεγονότα αλλά και τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινότητας, όπως θα τις βίωναν οι νέοι του τότε. Η χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου μάς έδωσε την ελευθερία να μην περιοριστούμε μόνο σε αρχειακό υλικό. Η art director Δάφνη Φωτεινάτου έκανε και αυτή μια μεγάλη έρευνα για τις αισθητικές αναφορές της εποχής και έδωσε και τη δική της πινελιά με αναφορές "εκτός εποχής" που κλείνουν το μάτι στον πιο παρατηρητικό χρήστη. O τρόπος που δουλεύουμε είναι πολύ συλλογικός. Χτίζουμε η μία πάνω σε μία ιδέα ή φράση της άλλης. Συχνά όλα αυτά γίνονται σε παράξενους χρόνους, λόγω και της διαφοράς ώρας και των άλλων επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων» εξηγεί η Χρστίνα.
Κάθε ανάρτηση της Φιλιώς, που την ενσαρκώνει η Μαριάννα Πρέκα, αποτυπώνεται μέσα από τον φακό της Έλενας Μαρκοπούλου και εναλλάσσεται με υλικό αρχείου πειραγμένο από τη γραφίστρια Αγγελική Βαιρακταράκη και το αποτέλεσμα καρπώνεται εξίσου μια μεγάλη ομάδα συνεργατών που συμμετέχουν, ανάμεσά τους επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιοί με αντικείμενα, κουστούμια, κομμώσεις εποχής. Όλα επιμελημένα να προσδίδουν μια ανάλαφρη αίσθηση, λίγο πιο ποπ και ανέμελη. Μέχρι τον Μάρτιο του 2023 θα έχουμε παρακολουθήσει το ημερολόγιό της από το 1919 ως 1922, όπως μαθαίνω από τις εμπνεύστριες της ιδέας.
«Παρακολουθούμε προσωπικές της στιγμές όπως είναι οι Απόκριες –όπου τα αγόρια και τα κορίτσια μεταμφιέζονταν στο αντίθετο φύλο–, η Καθαρά Δευτέρα, η αρχή της σχολικής χρονιάς, η ματιά της σε ιστορικές στιγμές όπως την απόπειρα κατά του Βενιζέλου, αυτό δηλαδή που θα περίμενε κανείς από μία κοπέλα της ηλικίας της, ακόμη και σήμερα. Όσο προχωράει η ιστορία και η ίδια αρχίζει να δίνει άλλο βάρος σε αυτά τα γεγονότα, να τα κατανοεί καλύτερα και να σχηματίζει τη δική της άποψη. Με λίγα λόγια, να ενηλικιώνεται» λέει η Χριστίνα και συμπληρώνει: «Ήταν πολύ συγκινητικό πόσο πολύ μπήκαν στον ρόλο τα κορίτσια που πήραν μέρος στη φωτογράφιση, με όλο το πάθος της ηλικίας τους. Το διασκέδασαν και ταξίδεψαν πίσω σε εκείνη την εποχή, μόνο και μόνο μέσα από τη διαδικασία της εξωτερικής μεταμόρφωσής τους».
Μια γρήγορα ματιά στον λογαριασμό δημιουργεί αρχικά μια μικρή σύγχυση στον ακόλουθο, που προσπαθεί να καταλάβει αν πρόκειται για το promo μιας σειράς εποχής για τη μικρή οθόνη ή για κάποιου είδους διαδραστικό παιχνίδι σε escape room. Κάποιοι αφήνουν ερωτηματικά, μοιράζονται τη σχέση που μπορεί να έχουν με τη Σμύρνη, η Φιλιώ τους απαντά στο δικό της χρόνο και όλα μπερδεύονται γλυκά. Άλλοι το πιάνουν και μπαίνουν στο παιχνίδι, έχουν περιέργεια για το αν η Φιλιώ θα αποτυπώσει την καταστροφή της Σμύρνης και τον διωγμό, αν θα επιβιώσει αυτή και η οικογένειά της. Πώς τελειώνει όλο αυτό; Η Έφη δεν αποκαλύπτει την τύχη της Φιλιώς: «Σχεδιάζουμε να φέρουμε το project σε μια transmedia εκδοχή. Έχουμε ετοιμάσει ένα Podcast-πιλότο που συνδυάζει την αφήγηση με την τεκμηρίωση και με βάση τα σχόλια που έχουμε συγκεντρώσει, ετοιμάζουμε μια σειρά Podcast που θα είναι διαθέσιμη συντόμως. Επίσης, δουλεύουμε σε μια docufiction τηλεοπτική ιδέα που θα "πατά" στο Ημερολόγιο και θα πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα».
13°
