Ο Ηλίας Κανέλλης μιλάει στην ATHENS VOICE με αφορμή τα δύο του βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Books’ Journal
Παρότι είναι ευρέως γνωστός από την αρθρογραφία του στα «ΝΕΑ», ο Ηλίας Κανέλλης είναι εκδότης του Books’ Journal, μιας επιθεώρησης με κείμενα παρεμβάσεων, αναλύσεις, κριτικές και ιστορίες, η οποία έχει αισίως συμπληρώσει 15 χρόνια. Υπήρξε από τις πλέον σημαντικές φωνές του μετώπου «Μένουμε Ευρώπη» την περίοδο των μνημονίων, γεγονός για το οποίο στοχοποιήθηκε αλλά και επαινέθηκε. Παράλληλα όμως είναι λάτρης του σινεμά, ερασιτέχνης μάγειρας και πάνω απ’ όλα ανήσυχο πνεύμα. Με αφορμή τα δύο βιβλία του που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις του, Books’ Journal, ο Ηλίας Κανέλλης μάς μιλάει για τη δημοσιογραφική του πορεία και όχι μόνο.
― Μόλις κυκλοφόρησαν δύο βιβλία σας, τα πρώτα, αν δεν κάνω λάθος, από τις εκδόσεις Books’ Journal, του περιοδικού που εκδίδετε. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτά;
Είναι δύο προσωπικά βιβλία με περιεχόμενα από την πλούσια ύλη του Books’ Journal, τα οποία με έπεισε να εκδώσω η Νατάσσα Πασχάλη, υπεύθυνη για το εκδοτικό εγχείρημα. Το πρώτο, «Κι αυτοί είναι η Ελλάδα», περιέχει τις συνεντεύξεις που έχω κάνει όλα αυτά τα χρόνια στο περιοδικό. Μεγάλες προφορικές συζητήσεις με τα δικά μου είδωλα. Αναφέρω μόνο τους εκδημήσαντες: τον καθηγητή Σταύρο Τσακυράκη, τον ποιητή Μιχάλη Γκανά, τον συγγραφέα Θανάση Βαλτινό, τον καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά, τον κριτικό λογοτεχνίας και μέγα αναθεωρητή Δημήτρη Ραυτόπουλο, τον καθηγητή Αλέξη Πολίτη, τον αρχιτέκτονα και εκδότη Κωνσταντίνο Στάικο. Πνευματικές προσωπικότητες ολοκληρωμένες, δημιουργικές, μαχητικές, με σημαντικό ίχνος στη δημόσια ζωή. Το άλλο βιβλίο, το «Duck Soup», είναι πιο ανάλαφρο. Στηρίζεται σε μια προσωπική ρουμπρίκα, που κράτησα με ψευδώνυμο για τρία χρόνια, και έχει θέμα της μια κοινωνική προσέγγιση του ρόλου της τροφής και των εστιατορίων. Περιέχει μυθοπλασία και λογοτεχνική γραφή, συνταγές, κοινωνιολογία της διατροφής και μαρτυρίες – σε μια απολαυστική, πιστεύω, μείξη. Μέχρι και ποίηση μετέφρασα, για πρώτη φορά στη ζωή μου. Είναι ένα μεικτό είδος, μάλλον λογοτεχνία αλλά ταυτόχρονα και κριτική. Νομίζω, περιέχει κάτι που συνήθως δεν το έχουν τα μικρά πολιτικά δοκίμια που γράφω στις εφημερίδες: χιούμορ και συγκίνηση.
― Εργάζεστε ως πολιτικός αρθρογράφος στα «Νέα» και εκδίδετε το μηνιαίο περιοδικό «The Books’ Journal». Δεν είναι αντιφατικοί ρόλοι;
Το αντίθετο. Είναι συμπληρωματικοί. Η γνώμη για τα πολιτικά ζητήματα προϋποθέτει ενημέρωση αλλά και θεωρητική κατάρτιση, ιδέες και αναλυτικό πνεύμα, κριτική ματιά, θάρρος και ανεξαρτησία. Αυτά είναι τα υλικά και των βιβλίων. Γενικώς, πάντως, και η καθημερινή σελίδα στην εφημερίδα και το περιοδικό έχουν «ανοιχτά τα μάτια», δεν είναι προκάτ, τολμούν να είναι αντιδημοφιλή. Το περιοδικό περισσότερο, αφού είναι συλλογική δουλειά εκατοντάδων ανθρώπων, οι οποίοι είναι φυσικό να μη συμφωνούν σε όλα. Η ατυχία, πάντως, είναι ότι τα παραδοσιακά μέσα στα οποία δουλεύω συνομιλούν πια με όλο και λιγότερους αναγνώστες.
― Το περιοδικό πόσα χρόνια κλείνει; Πείτε μας τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε.
Το «Books’ Journal» εκδόθηκε το 2010, το φθινόπωρο μπαίνουμε στον 16ο χρόνο μας. Οι βασικές δυσκολίες είναι οικονομικές. Δεν έχουμε δηλαδή λεφτά. Τα έσοδά μας είναι από την κυκλοφορία και από τις διαφημίσεις – κι είναι πολύ μικρή η συγκεκριμένη αγορά. Ως αποτέλεσμα, οι συντελεστές του περιοδικού δουλεύουμε χωρίς αμοιβή και οι συνεργάτες μας είναι εθελοντές, δεν έχουν δηλαδή απολαβές. Δύσκολη συνθήκη. Ευτυχώς, έχουμε τις δουλειές μας που μας εξασφαλίζουν το ζην.
― Πώς βρεθήκατε στον Τύπο;
Από ψώνιο αλλά και από ανάγκη. Ως μαθητής ήμουν μανιώδης εφημεριδοφάγος, περιοδικοφάγος και κινηματογραφόφιλος. Φτωχός φοιτητής στην Αθήνα, αργότερα έπρεπε να ζήσω. Άρχισα λοιπόν να εργάζομαι ως διορθωτής σε εφημερίδες ενώ, ταυτόχρονα, είχα την τύχη να είμαι φίλος του Χρήστου Βακαλόπουλου, ο οποίος με έστειλε να εργαστώ στο «Αντί». Ήμουν ο κριτικός κινηματογράφου του περιοδικού για χρόνια. Ταυτόχρονα όμως έκανα τα πάντα, ήμουν το παιδί για τα θελήματα. Από κάποια στιγμή και μετά έγινα ο αρχισυντάκτης του εντύπου. Στο «Αντί» γνώρισα όλη την Ελλάδα – τους λογοτέχνες, τους καθηγητές, όσους άξιζε να ξέρω. Εκεί με βρήκε το 1988 ο Άγγελος Ελεφάντης, ο οποίος με κάλεσε να συνεργαστώ και με τον «Πολίτη», το περιοδικό που εξέδιδε, ενώ παράλληλα στήσαμε με μερικούς φίλους ακόμα την «Εποχή», την τότε εφημερίδα της «κομμουνιστικής ανανέωσης». Έγραφα, διάβαζα και έκανα τις καλύτερες παρέες. Ήμουν ευτυχισμένος.
― Ήσασταν πολιτικά ενεργός, δηλαδή; Σε πολιτική νεολαία;
Για ένα διάστημα ήμουν στον Ρήγα Φεραίο. Ήμουν καλός στη θεωρία αλλά κόπηκα στα εργαστήρια: αφισοκόλληση, συγκεντρώσεις. Γενικά ήμουν ανήσυχος και οι πολιτικές γραμμές δεν απαντούσαν στα ερωτήματά μου. Πάντως δεν με άφησαν και ανεπηρέαστο – υπαγορεύοντάς μου συχνά τη μαχητικότητα, αλλά και πολλά λάθη εξαιτίας αυτής της μαχητικότητας. Με έχουν επικρίνει για κείμενα που έγραφα όταν ήμουν είκοσι τόσο χρονών. Μα σε ποιους κάνει εντύπωση ότι ένας εικοσιπεντάρης, ένας τριανταπεντάρης εξελίσσεται, μετανιώνει, αλλάζει;
― Γιατί, παρά την αριστερή προϊστορία σας, πολεμήσατε τον ΣΥΡΙΖΑ που, στο κάτω κάτω, ήταν η μετεξέλιξη της παράταξής σας;
Συμμετείχα στον Ρήγα Φεραίο επειδή στα αιτήματά του ήταν η δημοκρατία και η Ευρώπη. Το ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν το μόνο αριστερό ευρωπαϊστικό κόμμα, όταν κυρίαρχο σύνθημα ήταν το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Η μετεξέλιξη αυτών των χώρων σε ριζοσπαστικές αριστερίστικες γκρούπες με στόχο τα επεισόδια, ήταν αδιανόητη για μένα. Ύστερα, τρελάθηκα με τα επεισόδια μετά τον φόνο του Γρηγορόπουλου, που διέλυσαν το κέντρο της Αθήνας και κατέστρεψαν και φίλους μου επαγγελματίες. Η βία εκείνη δεν ήταν μαμή της ιστορίας, ήταν μαμή του μηδενισμού. Μηδενιστές, δήθεν αντιεξουσιαστές στο όνομα της Αριστεράς έψαχναν πρόσβαση στην εξουσία εν μέσω καταστροφής. Τη βρήκαν από το 2010 και μετά, στο Σύνταγμα. Εκεί όπου συναντήθηκαν η πάνω και η κάτω πλατεία και χτίστηκαν πολιτικές καριέρες με πρόταγμα τη βία και με ιδεολογία τις μεταπολιτευτικές ανοησίες: τον αντιευρωπαϊσμό, τον ανορθολογισμό και το χωρισμό της κοινωνίας σε εμάς και τους άλλους. Κι ύστερα, το «εμείς» του Τσίπρα μετουσιώθηκε σε μια καταστροφική διακυβέρνηση κουκουεδογενών και αριστεριστών με τους ακροδεξιούς του Καμμένου.
― Στοχοποιηθήκατε για τις θέσεις σας;
Μαθημένα τα βουνά από χιόνια. Ουδέποτε ήμουν δημοφιλής. Αυτό που με σόκαρε, πάντως, είναι ότι η αστυνομία είχε ζητήσει από τον διευθυντή μου στην εφημερίδα να φύγω από τα Εξάρχεια όπου ζούσα, επειδή αν γινόταν κάτι εναντίον μου δεν θα μπορούσαν να κάνουν τίποτα. Προσωπικά δεν είχα αισθανθεί ουδέποτε απειλή, παρ’ όλα αυτά μετακόμισα. Δεν είναι ωραίο να σκέφτεσαι ότι κάποιοι με τους οποίους διαφωνείς πολιτικά σου κάνουν βουντού.
― Δέκα χρόνια μετά το δημοψήφισμα, σας ανησυχεί το ότι μεγάλο μέρος της πολιτικής σκηνής κυριαρχείται από ακραίους – τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, τον Βελόπουλο, τη Νίκη;
Είναι η μετεξέλιξη αυτού που έχουμε ζήσει. Όπως και να το κάνεις, είναι ενοχλητικό το γεγονός ότι η πολιτική σκηνή αυτή τη στιγμή δεν έχει σοβαρή θεσμική, «συστημική», όπως θα έλεγε η Κωνσταντοπούλου, αντιπολίτευση. Ότι ο αντίλογος στον Μητσοτάκη (ακόμα και μετά το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ) είναι υποσχέσεις αποσταθεροποίησης και επιστροφής στο 2010. Ότι η μόνη διαθέσιμη εναλλακτική πολιτική πρόταση είναι οι πλατείες της Αγανάκτησης και το μοντέλο διακυβέρνησης του 2015 – το κιτς του ΣΥΡΙΖΑ ή, μάλλον, των απομειναριών του.
― Αν λοιπόν σας ρωτούσε κάποιος πού τοποθετείτε πολιτικά τον εαυτό σας, τι θα απαντούσατε;
Είμαι με το κόμμα της λογικής και της ατομικής ελευθερίας. Με όσους προσπαθούν να εδραιώσουν τη δημοκρατία και ταυτόχρονα να δημιουργήσουν προϋποθέσεις όχι μόνο πολιτικής, αλλά και οικονομικής σταθερότητας. Είμαι με όσους εργάζονται ώστε να αλλάξει πραγματικά η χώρα, με υποδομές και ισχυρούς θεσμούς. Με όσους τιμούν το κράτος δικαίου – η διεκδίκηση του οποίου δεν είναι μόνο υποχρέωση της πολιτείας αλλά και των πολιτών. Και με όσους πολεμούν τη διαφθορά και κάθε είδους εκμαυλισμό. Είμαι με όσους εργάζονται σκληρά για το μέλλον τους και για το μέλλον των παιδιών τους, ατομικά και συλλογικά.
Είμαι με την πρόοδο, όχι όμως με όσους αυτοπροσδιορίζονται αυθαιρέτως ως προοδευτικοί. Είμαι με όσους τιμούν τους νόμους και τους κανόνες, με εκείνους που πληρώνουν εισιτήριο στα μέσα μεταφοράς, αλλά και με εκείνους που πρέπει να επιβάλουν την υποχρέωση να πληρώνουν όλοι εισιτήριο, επειδή έτσι θα έχουμε αξιόπιστες συγκοινωνίες. Είμαι με τους όντως πρωτοπόρους – αυτούς που ανοίγουν δρόμους στη δουλειά τους, στην επιστήμη, στις τέχνες. Και είμαι με όσους έχουν καταλάβει ότι το βασικό πρόβλημα της χώρας μας είναι η παιδεία, που παράγει λειτουργικό αναλφαβητισμό και δίνει μόρια για διορισμό σε πρόσωπα που δοξάζουν την ήσσονα προσπάθεια.
― Ετοιμάζετε κάτι άλλο;
Τον περισσότερο χρόνο μου τον αφιερώνω στο περιοδικό. Επίσης παιδεύομαι καιρό με ένα βιβλίο που νομίζω ότι αξίζει τον κόπο. Θα έχει τίτλο «Το κιτς του ΣΥΡΙΖΑ» και θα είναι μια ευσύνοπτη ιστορία της πολιτικής παρουσίας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλιώτικη από τις άλλες. Από τη συγκρότησή του έως τον κατακερματισμό του, το κόμμα αυτό είχε μια γελοία πλευρά, την οποία δεν την προσέξαμε, επειδή ζήσαμε κυρίως τον φόβο των επιλογών του και τον φανατισμό της πολιτικής παρουσίας του. Έχω ακόμα ένα όνειρο, θα σας το αποκαλύψω: μια ταινία μυθοπλασίας, κωμωδία σε στιλ Τσιώλη, την Κωμωδία του ΠΑΣΟΚ, που έχει τροφοδοτήσει πολλαπλά και το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά δεν αισιοδοξώ γι’ αυτό. Το σινεμά θέλει νεανική ορμή, δυνάμεις, επιθετικότητα και θράσος. Δεν ξέρω αν έχω κάτι απ’ αυτά.
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
15°
