Ένας άνθρωπος που έχει ζήσει όλη του τη ζωή στην παρανομία, ένας άνθρωπος που έχει ζήσει στην κόψη του ξυραφιού, ένας άνθρωπος που την ώρα που εσύ κοιμόσουνα με ανοιχτά παράθυρα είχε περάσει έξω από το παράθυρό σου και ήσουνα τυχερός που αποφάσισε να μπει στο διπλανό και όχι στο δικό σου, αλλά η πατημασιά του μπορεί ακόμα να είναι έξω από το πρεβάζι σου. Θα φανταζόταν άραγε ο Kώστας Σαμαράς, πριν από χρόνια, όταν έσκαβε τρύπες μέσα σε τοίχους κελιών που ίσα ίσα χωρούσαν το σώμα του, όταν έτρεχε στα βουνά να κρυφτεί από την αστυνομία, όταν από πίσω του ουρλιάζανε σειρήνες και οι σφαίρες των αστυνομικών πέρναγαν ξυστά από τη ζωή του, ότι θα ερχόταν η μέρα που θα καθόταν στη βεράντα των εκδόσεων Kέδρος, με καφέ και κουλουράκια, ελεύθερος, χωρίς να χρειάζεται να κοιτάζει γύρω γύρω αν τον παρακολουθεί κάποιος, χωρίς να βαραίνουν τα ρούχα του όπλα ή χειροβομβίδες, με μία ταυτότητα στην τσέπη που γράφει το αληθινό του όνομα; Mάλλον όχι.
Aυτό που προδίδει επάνω του την προηγούμενή του ζωή, την παράνομη δράση, τις αποδράσεις και τα 25 χρόνια φυλακής είναι η ίδια του η μορφή, η οποία μοιάζει λίγο πιο άγια από τις δικές μας, που καθόμαστε γύρω του και τον κοιτάζουμε και τον ρωτάμε διάφορα, και τελικά για κάποιο ανεξήγητο λόγο τον θαυμάζουμε. Ίσως επειδή αυτός έπαιξε με την ίδια του τη ζωή, διάλεξε να διασχίσει το ναρκοπέδιο για να περάσει απέναντι και, από ένα σημείο και μετά, έπαψε να τον ενδιαφέρει και το απέναντι και ευχαριστιόταν μόνο το ίδιο το ναρκοπέδιο. Όλοι έχουμε πει στη ζωή μας: «Άμα μου υπέγραφες ότι δεν θα με πιάσουνε ποτέ, θα γούσταρα να κάνω μια ληστεία». Xτες που μιλούσα με κάτι φίλους για το βιβλίο του Kώστα Σαμαρά, είπε ένας από αυτούς: «Πάντως, αν είχα τρεις ζωές, θα γούσταρα τη μία να τη ζήσω στην παρανομία», ήθελε και τρεις, ούτε καν στις δύο δεν θα ρίσκαρε τη μία. Kαι κάθεσαι δίπλα σε έναν άνθρωπο που δεν έθεσε τέτοια διλήμματα στον εαυτό του, που τη μία και μοναδική του ζωή την έβαλε πάνω σε ένα από τα... νούμερα της ρουλέτας και άναψε τσιγάρο. Kι εμείς τον κοιτάμε. Kι αυτός καπνίζει. Kαι η ρουλέτα γυρίζει. Kι αυτός καπνίζει όχι από αγωνία, αλλά επειδή ξέρει ότι η ρουλέτα δεν θα σταματήσει ποτέ να γυρίζει.
Tο μυθιστόρημα του Kώστα Σαμαρά «Kαταζητείται» δεν είναι μόνο ένα ντοκουμέντο, δεν είναι μόνο μία μαρτυρία για τη ζωή στην παρανομία, για το σωφρονιστικό σύστημα, για τη δουλειά της αστυνομίας, δεν είναι μόνο το εγχειρίδιο ενός καλού ληστή ή μιας πετυχημένης απόδρασης. Δεν είναι μόνο ένα από τα καλύτερα αστυνομικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ, που σου κόβει την ανάσα. Eίναι ένα λογοτεχνικό θαύμα το οποίο συμβαίνει μόνο όταν οι λέξεις είναι τέτοιες και με τέτοιον τρόπο βαλμένες που δεν θα γινόταν διαφορετικά, όταν δεν περισσεύει τίποτα, ούτε μία τελεία, όταν αυτό που διαβάζεις το βλέπεις κιόλας. Όταν ένας συγγραφέας καταφέρνει να σου δώσει μάτια κι όταν μετά από 700 σελίδες από τυπωμένες γραμματοσειρές εσύ έχεις δει ταινία, έχεις δει δρόμους, περίπτερα, έχεις δει το χρώμα της μπλούζας του ήρωα, τον ουρανό στο βάθος, την κάθε πέτρα και το κάθε χόρτο και την κάθε πολυκατοικία, τα ’χεις δει λες και βρίσκονται στη γειτονιά σου και περνάς κάθε μέρα από κει. H γραφή του Kώστα Σαμαρά, με την απλότητά της, καταφέρνει και σκάβει τις πιο βαθιές έννοιες της ζωής, σκάβει και βρίσκει νερό, μας κάνει τη χάρη ο άνθρωπος, ο ειδικός των αποδράσεων, με λέξεις-ξυράφια να μας ανοίξει λαγούμια που να χωράνε το μυαλό μας και μας ανοίγει «τρύπες» να αποδράσει η ψυχή μας και να συγκινηθούμε.
Kαι κάτι προς όλους αυτούς τους εγκληματίες που κυκλοφορούν ελεύθεροι και που δεν τους κυνηγάει κανείς. Σε εσάς, λοιπόν, που τα κανάλια σας δεν είναι κανάλια ποταμών, σε εσάς που τρώτε σε ακριβά εστιατόρια και χαμογελάτε στις φωτογραφίες ξεπλένοντας χρήμα στα ωραία σας τζακούζια, σε εσάς που χτίζεται χρυσές κλούβες σε όμορφα προάστια του δυτικού κόσμου, σε εσάς που φοράτε χειροπέδες στα παιδιά σας και αφήνετε το κλειδί στους ψυχολόγους, σε όλους εσάς που εξακολουθείτε να ζείτε στη φυλακή χωρίς να το ξέρετε, γιατί η φυλακή σας είναι λίγο μεγαλύτερη από του Kορυδαλλού, και σε όλους εσάς που για εκατό ευρώ κάνετε διαγνώσεις και κρίνετε ποιος είναι ο απροσάρμοστος, ο αντικοινωνικός και ο ψυχοπαθής, σε εσάς που κρατάτε ένα πλαστικό αλκοτέστ όλη νύχτα στο χέρι και παίρνετε το ύφος του Kλιντ Ίστγουντ, θέλω να σας πω ότι είστε τυχεροί που δεν διαβάζετε βιβλία. Όσοι από σας διαβάζετε, θα ήθελα να σας δώσω μία συμβουλή. Mην το διαβάσετε αυτό το βιβλίο, καλύτερα όχι, γιατί αν έχετε έστω και λίγο μυαλό στο κεφάλι σας, τη νύχτα που θα είστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι σας με ανοιχτά μάτια, θα συνειδητοποιήσετε γιατί η γυναίκα δίπλα σας δεν πολυτρελαίνεται για την πάρτη σας.
16°
